Richard Celis’ levenstaak: een doorbraak

Vlaanderen op de kaart zetten, is een van zijn doelen. ‘Sporen trekken’, om het met de titel te zeggen van het liber amicorum dat Richard Celis (1929) in 2009 kreeg voor zijn tachtigste verjaardag. Zijn rijzige gestalte en alomtegenwoordigheid doen twijfelen aan zijn leeftijd, maar toch is hij al bijna zestig jaar actief in de Vlaamse Beweging.
Zijn lemma in de Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging – wanneer komt de digitale actualisering, die ooit vooropgesteld werd door de uitgever? – leest als een caleidoscoop van de naoorlogse Vlaamse Beweging: Scouts, Davidsfonds, Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond en zijn blad Ons Leven, Verbond der Vlaamse Academici, ANZ, Orde van den Prince, Vlaamse Culturele Koepel, VTB-VAB, Vlaanderen-Europa 2002/Vlaams-Europese Elfdaagse en Vlaanderen Feest en vandaag nog de Beweging Vlaanderen-Europa. Met die laatste initiatieven werd hij een van de weinige toch radicale flaminganten voor wie de deuren op het Martelarenplein open stonden. Anno 2012 is er inderdaad veel mentaal en institutioneel water door Maas en Schelde gevloeid.

Doorbreken: een missie

Met roots in de katholieke Vlaamse Kempengrond probeerde hij een leven lang door te breken met de Vlaamse Beweging. Dat probeerde hij al in een periode dat federalisme nog staatsgevaarlijk was. Doorbreken naar de buitenwereld, ondermeer door te moderniseren, maar ook door de buitenwereld bij de ideeën en acties van de Vlaamse Beweging te betrekken. Hij slaagde daar magistraal in door – met toenmalig minister-president Luc Van den Brande – 11 juli op het tv-scherm en tot het dorpsplein van elke Vlaamse gemeente te brengen. Nadat Bert Anciaux en Patrick Dewael het mes zetten in de cultuurkoepels en het te Vlaamse initiatief, deed Celis koppig voort. Vanuit de Vlaamse Culturele Koepel – een pluralistische koepelvereniging die de belangen van aangesloten Vlaamsgezinde verenigingen verdedigde tegenover de beleidsmaatregelen van de cultuuroverheid – groeide de Beweging Vlaanderen Europa dat met Vlaanderen feest de ‘Elfdaagse’-initiatieven verderzette: 11 juli in de huiskamer en op het dorpsplein brengen. Vlaanderen op een schoteltje aanbieden aan de gewone Vlaming.
Zulke uitbreidings- en moderniseringspogingen werden hem niet altijd in dank afgenomen. Een bepaalde rechtse franje liet hem spitsroeden lopen rond 1990. Tot hij er als ANZ-voorzitter de brui aan gaf. De greep van extreemrechts werd te nauw. Celis gooide de handdoek in de ring. Maar met zijn Elfdaagse en Vlaanderen feest slaagde hij wél waar het ANZ onder zijn leiding niet in slaagde.
Over de grenzen kijken, overtuigen, uitbreiden, doorbreken. Het zijn maar enkele woorden die hem typeren. Niet enkel als notaris in Antwerpen – iedereen in de makelaarssector kent het gereputeerde kantoor dat Celis uit de grond stampte – maar ook – om het met een oud woord te zeggen – als ‘voorman’ van de Vlaamse Beweging. Geen grote militant, maar iemand die op de achtergrond, in de coulissen, aan touwtjes trok en trekt, politici in beweging brengt, financiering aanbrengt voor nieuwe initiatieven.

Toekomstverkenningen

Over de grenzen kijken is ook het thema van de ‘leerstoel’ die Celis nu aan de Universiteit Antwerpen krijgt. Onder de titel Toekomstverkenningen organiseert de Beweging Vlaanderen-Europa, met de steun van o.a. Marnixring en Vlaamse Volksbeweging, een vijfjarenproject. Dat ‘verkent de toekomst voor Vlaanderen en zijn samenleving door een combinatie van wetenschappelijke publicatie en publiek debat op academisch niveau’. De eerste conferentie handelt over ‘de Nederlandse taal en cultuur in een zich integrerend Europa’ – een oude bekommernis van Celis overigens, die algemeen-Nederlandse gedachte. Met sprekers als prof. Etienne Vermeersch of Rik van Cauwelaert (Knack), prof. Han Entzinger (U Rotterdam) en Luc Devoldere (Ons Erfdeel) belooft deze conferentie een uniek startschot te zijn van dit project. Met de ministers-presidenten van Vlaanderen en Nederlanden erbij, als kers op de taart.
Doorbreken, over de grenzen kijken, de kloof tussen Essen en Roosendaal overbruggen, deze levenstaak wordt opnieuw realiteit met de Toekomstverkenningen. Benieuwd of een bepaalde franje het ook nu nodig vindt Celis uit te schelden voor dit initiatief.