Ruil Griekenland voor Macedonië

Griekenland is geen (buiten)grensland: Griekenland is een transitland. De Grieken sluizen de vluchtelingen zo massaal mogelijk én zo snel mogelijk door richting (West-)Europa – en ze proberen er onderweg nog iets aan te verdienen ook. Onthutsend veel vluchtelingen brengen minder dan 24 uur door in Griekenland. Op de eilanden kopen ze combitickets voor de ferry én de bus, die hen helemaal naar de grens met Macedonië brengt. Daarna is het niet langer een Grieks probleem.

De Grieken investeren meer in vluchtelingenverplaatsing dan in vluchtelingenopvang. In de Griekse havens zie je veel bordjes in het Arabisch, Farsi en andere talen, maar niets verwijst vluchtelingen door naar de Griekse dienst Vreemdelingenzaken. Die aanpak loont: als er in december 2015 meer dan 100.000 asielzoekers voet op Griekse bodem hebben gezet, dan hebben er amper 1.300 (duizenddriehonderd) asiel aangevraagd in Griekenland. De jammerklachten uit Athene zijn slecht theater. De Griekse hotspots zijn doorgestoken kaart. 

Alleen een dwaas hoopt nog dat het snel goed komt met Griekenland. De Grieken tonen zich al lang een labiele partner. De interne problemen van het land – financieel en sociaal – eisen alle aandacht op. Corruptie, plantrekkerij en leugens zijn endemische Helleense kwalen. Er mag met Syriza wel een radicaal-linkse regering aan de macht zijn, inclusief alle mooie praatjes over solidariteit en sociaal samenleven, maar de kans is nihil dat Griekenland op middenlange termijn uitgroeit tot een betrouwbare bondgenoot voor de opvang van asielzoekers. 

Outside the box

Wie zoekt naar een alternatief voor Griekenland, komt al snel in Macedonië terecht. Door toedoen van de Grieken zit Macedonië al meer dan 10 jaar in de wachtkamer van de Europese Unie. Athene blokkeert de toetreding van haar buurland om semantische redenen. Griekenland heeft immers ook zelf een regio Macedonië, en is doodsbenauwd voor verwarring (en territoriale aanspraken) als de republiek Macedonië internationaal te veel doorgang zou vinden (met als belachelijk gevolg dat Macedonië op internationale fora vaak wordt aangediend als FYROM, Voormalig Joegoslavische Republiek van Macedonië). Toch lijkt Macedonië meer geschikt als partner in de asielcrisis. 

(West-)Europa heeft dringend ‘hotspots’ nodig aan de buitengrenzen. Alleen dan kunnen de nationale onthaalpunten, zoals de Dienst Vreemdelingenzaken in Brussel, eindelijk gesloten worden. Asielzoekers kunnen zich dan enkel nog aanmelden in de hotspots, waar hun aanvraag beoordeeld en verwerkt wordt. Als een vluchteling erkend wordt, krijgt hij een Europese bestemming toegewezen. Wie zich wil onttrekken aan dit systeem, kiest voor de illegaliteit, en heeft geen plaats in Europa. Het systeem moet wel voorzien in menswaardige, goed georganiseerde opvang aan de uiterst mogelijke buitengrens van Europa. En als het aan die uiterste buitengrens, in de Helleense bananenrepubliek, niet mogelijk is om massale opvang goed te organiseren, dan moet die grens maar een beetje opschuiven. Naar Macedonië.

Macedonië staat natuurlijk niet te springen om gebombardeerd te worden tot de Europese ontploffingskamer van de asielcrisis. Toch is met de rijkelijke steun van alle EU-lidstaten – evident ook Griekenland – veel mogelijk. Als Europa bereid is om voor miljarden zaken te doen met het regime van Erdogan, dan moet ook de regering in Skopje een gesprekspartner zijn. Minder betrouwbaar dan Turkije kan Macedonië toch al niet zijn. Brussel kan ook EU-toetreding in het vooruitzicht stellen. Het is tijd om toe te geven dat we in de Balkan-burenruzie te lang op het Griekse paard hebben gewed. We moeten maar eens overwegen om de nazaten van Demosthenes in te ruilen voor de nazaten van Alexander De Grote. 

Onder druk van een ongeziene asielcrisis, moeten alle taboes opgeborgen worden. (De huidige vorm van) Schengen mag niet uitgroeien tot een symbool dat absoluut niet mag sneuvelen. De buitengrens van Vlaanderen bestaat op dit moment alleen op poreus papier. Ofwel blijven we uit Panhelleense romantiek doen alsof onze neus bloedt, ofwel zoeken we een alternatief voor Griekenland. Als de Grieken alle vluchtelingen toch gewoon doorsturen naar de grens met Macedonië, dan moeten we in en met Macedonië aan de slag. Europa moet paal en perk stellen aan de huidige situatie, die ronduit roekeloos en totaal onhoudbaar is. Over de Macedonië-piste wordt al gefluisterd op Europese topontmoetingen: tijd om dat informele voorstel een formeel plan te maken.