Ruimte op links?

Toch zijn er in de marge van de traditionele Vlaamse Beweging altijd linkse initiatieven geweest. Het maandblad Links van Marcel Deneckere was voorstander van structuurhervormingen in federalistische zin, zoals dat in de jaren 1950-’60 nog heette. De KP had een stevige Vlaamsgezinde vleugel, met Jef Turf. Het marxistische Masereelfonds stond jarenlang op de eerste rij onder het voorzitterschap van Toon Roosens en Ludo Abicht – om nadien terug op de Belgische rem te gaan staan. In de jaren ’60 waren er de Vlaamse Democraten – een progressieve ‘afscheuring’ van de Volksunie, het Demokratisch Aktiefront – dat in Mark Grammens’ De Nieuwe steun vond. Kleinere groupuscules als Arbeid – Vlaamse Republikeinse Socialistische Beweging, Witte Kaproenen en de naweeën van Het Pennoen – vaak met dezelfde koppen – gaven het ‘sociaal-flamingantisme’ kleur.

Caleidoscoop

Waar staan we vandaag, nu de Vlaamse Beweging haast volledig gekaapt lijkt door de partijpolitiek van de V-partijen? Meervoud blijft maandelijks enkele honderden nummers van zijn ‘links Vlaams-nationaal’ maandblad verspreiden vanuit het Vlaams Huis in Brussel en noemt zichzelf een links-soevereinistische denk- en actiegroep. Er is de oproep van ‘LinksVlaams’ op Doorbraak.be, voorlopig een eenmansinitiatief. Ook op de Doorbraak-site lazen we een noodkreet van de Vlaams-Socialistische Beweging (V-SB). Andere verenigingen zijn veeleer geestelijk progressief dan wel sociaaleconomisch socialiserend. Het IJzerbedevaartcomité, het Verbond VOS of de post-Daensisten laten we dus buiten beschouwing. Vlaams-Links bestaat dus nog, maar heeft het krampachtig moeilijk om met één stem en één gelaat naar buiten te treden.

Sinds het begin van de eeuw zijn er nochtans pogingen om de links-nationalisten te verenigen. Deels gebeurt dat al rond het maandblad Meervoud. Maar de Sociaal-Flamingantische Landdagen bieden een concreet forum aan. In het najaar organiseert de gelijknamige vzw haar negende ’trefdag’, veeleer een studiedag of symposium waar in 2007 Jean-Pierre Rondas zowat voor het eerst publiekelijk uit een radicaal-Vlaams vaatje tapte.
Vanuit georganiseerd en traditioneel links worden er weinig Vlaamse lijnen uitgeworpen. Bert Anciaux mag dan in Knack (8 mei) beweren dat de sp.a – die hij in de jaren 1990 nog de meest conservatieve partij in Vlaanderen noemde – altijd Vlaamsbewust is geweest, in de partij is het ver zoeken naar ‘LinksVlaams’. Groen heeft op zijn beurt Spirit-opvolger SLP opgeslorpt, maar wie in SLP het mooie weer maakte en voorheen actief was bij de Volksunie is in feite verdwenen, of het moet EU-parlementslid Bart Staes zijn.

Staes gaf enkele jaren terug het signaal dat zijn hart nog steeds Vlaams kan kloppen. Hij hoorde namelijk bij de eerste leden van de Gravensteengroep. Een ‘denktank’ van niet-nationalistische of niet-traditioneel flamingantische intellectuelen van allerlei pluimage, van marxistisch (Jef Turf, Ludo Abicht) tot behoorlijk liberaal (Yves Panneels). Toch wordt de Gravensteengroep door de pers steevast als ‘progressief’ geduid. Ondanks verschillende maatschappelijke visies intern, noemt Etienne Vermeersch de groep wel ‘institutioneel progressief’ (Land op de tweesprong, Pelckmans, 2012).

Werkt ‘links’?

Meervoud en de Sociaal-Flamingantische Landdag streven al langer naar duidelijker samenwerking op links. Met de nieuwe spelers V-SB en LinksVlaams komt daar nu de roep naar een Vlaamsgezinde, uitgesproken sociale partij bij. Meervoud keek daarvoor eerder naar de links-populistische SP in Nederland. LinksVlaams voert meer een sociaaldemocratisch discours. Eeuwige sociaal-flamingante Nelly Maes vindt het echter allemaal verloren moeite: ‘Op een partij die onafhankelijkheid nastreeft om er een linkse staat van te maken zit weinig volk te wachten. Progressieve Vlaamsgezinden hebben integendeel nood aan meer Vlaamse eensgezindheid, duidelijke doelstellingen en een efficiënte Vlaamse strategie.’ Toch blijft de vraag van de Antwerpse historicus Marnix Beyen: zullen die linkse flaminganten, die in 2010 en 2013 nog met overtuiging N-VA stemden, zich in 2014 opnieuw laten verleiden met het ‘neoliberale’ program van de Vlaams-nationale partij (DS, 29 april)? Ondertussen heeft het Vlaams Belang lont geroken en poneert de partij zich met de dag meer als een ‘sociale volkspartij’. Het VB organiseert zelfs een congres onder die titel in juni.