Schlitz, hoe de regering het democratisch draagvlak uitholt

Het ontslag van Staatssecretaris Sarah Schlitz (Ecolo) duidt op een weeffout in ons huidig politiek systeem. Ze moet zichzelf als activiste in de kijker werken om haar politiek overleven te verzekeren. Want opvallen door beleid is bijna onmogelijk. De regering is veroordeeld tot morrelen in de marge. Zo ondergraaft de regering de geloofwaardigheid van de politiek en zelfs de democratie.

Woke op speed

Het moet een hard leven zijn. Je constant omsingeld weten door het nazistische gevaar uit Vlaanderen. Politiek bedrijven in de toxische seksistische omgeving vol blanke mannelijke agressie. Zo ongeveer moet het wereldbeeld zijn op het kabinet van voormalig staatssecretaris Schlitz. Een soort woke-kabinet op speed. Dat leidt naar een bunkermentaliteit. Wij, het laatste bastion in onze eenzame strijd tegen het kwaad daarbuiten.

Dat verknipt wereldbeeld laat je een Franstalige doventolk naar de Kamer halen. Dat de meerderheid van dit land Nederlands spreekt valt buiten je wereldbeeld. Jouw plaats is dan een manifestatie ‘enkel voor vrouwen’. En zoveel meer ongein. Je militantisme levert likes op op sociale media, schouderklopjes en enthousiasme in je omgeving. Maar die echokamer doet je de voeling verliezen met de maatschappij en met je opdracht als staatssecretaris.

Militante regering

Een staatssecretaris is geen militant. Het is iemand die het algemeen belang dient. Dat botst met de oogklepvisie van de militant. Bij de militant is er plaats voor één enkele Waarheid. Perfect voor een stevige oppositie. Maar als beleidsmaker is zo’n opstelling nefast. Een recept voor een ramp.

Dat militantisme past wel perfect bij de tijd. Politiek wordt er herleid tot communicatie. Zo liet de Staatssecretaris haar logo aanbrengen op elk door haar diensten gesteund project. Als onderdeel van het subsidiereglement. Dat is verboden. Je ondersteunt die projecten als beleidsvoerder, niet als politicus. Dat is ook dom, omdat je moet weten dat daarvoor in het verleden al politici op de vingers zijn getikt.

Politiek = communicatie

Maar in deze tijden is communicatie alles. Ik ben toch in beeld geweest. Niet het beleid telt, daar kan je het verschil niet meer maken. Wat telt is ‘het verhaal’ dat je in de media kan neerzetten. Politici worden politieke influencers. Sociale media, de traditionele media, een logo, het moet de naamsbekendheid verhogen.

Dat is wat Conner Rousseau (Vooruit) doet. Niet te veel inhoud, veel communicatie, verhalen, sfeer. Het tijdsperspectief is de volgende verkiezingen. In de politiek en in de partij is het politiek gewicht recht evenredig met het aantal voorkeurstemmen. Daar kan je al eens een extra inspanning voor doen.

Liegen in De Kamer

Maar waarom dan liegen over die logoverplichting in De Kamer? Dat kan twee oorzaken hebben. Ofwel liegt ze bewust. Dat is dom. Af en toe moet je bereid zijn de schuld op jou te nemen, nederig excuses aan te bieden, door het stof en door. Dat kan je ook nog verkocht krijgen in je ‘verhaal’. Maar dat ligt niet in de aard van de strijdende militant met het grote gelijk aan haar kant.

Een andere mogelijkheid is dat de staatssecretaris wordt bestuurd door haar kabinet. Ze heeft dat niet onder controle. De minister weet niet dat haar naam vermelden verplicht is, het kabinet heeft het haar niet gezegd en de ramp is geschied. Ook een militant voluntaristisch kabinet botst op grenzen. Die zien ze in al hun activisme meestal niet, of achteraf als deel van het complot tegen hun strijd.

Activisme als ultieme weg

We kunnen het activisme veroordelen van leden van de regering. Maar Schlitz staat daarin niet alleen. Het is zelfs geen monopolie van Ecolo. De boerenbond ten gronde richten is ook iets dat je als minister niet hoeft na te streven. Of moet je als partij die de onderwijsminister levert vol de strijd aangaan om de koepels te muilkorven? Likes gegarandeerd, maar verder?

Ach, wat rest er ministers nog in dit volledig geblokkeerde politieke landschap om toch nog enigszins op te vallen? Hoe kunnen ze nog kiezers aanspreken en werven vanuit een regering? Niet met grote beleidsrealisaties. Ze zijn veroordeeld om te morrelen in de marge en op te vallen met een portie activisme, gretig opgepikt in de media, uitvergroot in de sociale media.

Huilen in 2024

De politiek zit hopeloos vast. Je moet inzetten op communicatie om je positie te versterken. Maar hoe en waarmee moet je scoren? Als er geen grote beleidsverwezenlijkingen kunnen ingebracht worden,  rest er regeringsleden enkel activisme om nog op te vallen. Ondertussen zien de kiezers tussen die mooie verhalen hoe er niets wezenlijks gebeurt.

Zo zorgt de politieke blokkering voor het uithollen van de geloofwaardigheid van de democratie. Iedereen weet waartoe dat zal leiden. Maar niemand kan of wil er iets aan doen.