Schotse nationalisten winnen hoe dan ook

The Spectator is een oude heer in de media. Het weekblad verscheen voor het eerst in 1826 en is er niet weinig trots op het oudste nog verschijnende Engelstalige magazine te zijn. De Speccie is conservatief. Een blad voor de lezende en erudietere kiezer aan de rechterzijde van de Tories. Mannelijk ook. En Boris Johnson – de flamboyante burgemeester van Londen – was er ooit hoofdredacteur van.

Van zo’n blad kun je niet verwachten dat het warm loopt voor te veel Schotse autonomie, en nog minder voor de linkse Schotse Nationalistische Partij (SNP). Die partij combineert twee kwaden, by Jove: regionalisme én socialisme. Het zijn zowat de ergste nachtmerries voor de unionistische conservatieve lezers van The Spectator.

Geen wonder dan ook dat het nummer vorige week al op het omslag uitpakte met een analyse ‘Why an SNP surge at Westminster could mean the end of Britain’ en een sprekende coverillustratie: een Schot – de gelijkenis met SNP-leider Alex Salmond is groot – in kilt gooit de Big Ben – symbool van Britse tradities – de lucht in, als ware het een boomstam in highland games.

Blinde vlek

Terecht schrijft de auteur van het stuk dat men in Engeland nog niet goed doorheeft wat de impact is geweest van het referendum in september. De harten en hoofden van de meerderheid van de Schotten zijn bij meer autonomie – véél meer autonomie, ook al koos de Schot niet voor onafhankelijkheid. In de kieskringen waar de unionisten – lees Tories – nog 10 procent halen – dat zijn de meest unionistische regio’s van Schotland – liegen de polls er niet om: de nationalisten verdubbelen er hun kiezers. Zélfs daar dus.

Het referendum heeft van de SNP een beweging gemaakt die breed gedragen wordt. De gemiddelde Schot is veel identiteitsbewuster geworden. Labour zal zwaar bloeden. En door zijn Schotse basis te verliezen zou ze wel eens in coalitie kunnen gaan met SNP na de algemene verkiezingen in mei. (De grootste nachtmerrie dus voor de Tories: geregeerd worden door een meerderheid die én links is én nog méér Devolutie wil voor Schotland, en wie weet wat nog meer. Het lijkt wel of de communisten aan de deur staan.)

Wat de conservatieve auteur het meest dwars zit is net dat laatste. Totnogtoe zorgde de uitslag van de verkiezingen in Schotland voor weinig verschuivingen. Grosso modo Labour, met enkele SNP-districten en ook enkele belangrijke LibDem-bolwerken. Daar komt nu ongetwijfeld verandering in.

En het wordt nog erger: noch conservatief David Cameron noch progressief David Miliband kunnen iets aan de dreigende landslide van SNP te kunnen doen. De Engelse politici staan machteloos, schrikt de Speccie. Vraag is hoe je het oprukkende nationalistische gevaar kunt stoppen. Niet evident, want totnogtoe was elke antinationalistische hindernis a piece of cake voor de SNP. 

Ierland

En dan komt de historische vergelijking met 1918. Toen won Sinn Féin de verkiezingen in Ierland. Drie jaar later was het VK Ierland kwijt. Met deze groteske vergelijking vreest Alex Massie dat Schotland straks toch zal vertrekken, ook koos maar 45% van de Schotten voor onafhankelijkheid. Een gevestigde SNP in Holyrood (het parlement in Edinburgh) en Westminster (Londen) is een groter gevaar. Straks zal SNP-leider Alex Salmond zijn mond roeren in Westminster. En de SNP-verkozenen dreigen zelfs om te stemmen in aangelegenheden die enkel betrekking hebben op Engeland, en niet op héél het VK. Horror!

Met of zonder Miliband: SNP zit  gebeiteld

Of Miliband nu SNP nodig heeft om een regering te vormen, of Cameron wint de verkiezingen en Labour is out, de SNP is altijd winnaar. In het eerste geval komt de SNP op de ‘federale’ Britse ministerbanken terecht. In het tweede zal de SNP opnieuw in Schotland kunnen mobiliseren tegen die ‘andere democratie’ in Westminster, want in Schotland stemt geen kat (geen panda zelfs) nog voor de Tories. De Conservatieven, dat is immers de partij van Thatcher. En elke rechtgeaarde schot haat de overleden Iron Lady hartsgrondig.

En dus is de slogan waar Cameron nu de ronde mee doet ‘Vote SNP, Get Labour’ wordt door de SNP-kiezers helemaal niet verworpen. In dat geval schuiven ze mee aan tafel, en kunnen voor behoorlijk wat deining zorgen: sociaaleconomisch, militair-strategisch, op vlak van de Europese Unie (géén referendum) en wat het kiesstelsel betreft (voor evenredigheid). SNP staat immers links van Labour, en dat zal de conservatieve kiezer in het zuiden geweten hebben.

Strategisch kiezen

En niet alleen Labour-kiezers zullen in Schotland strategisch voor SNP kiezen, om SNP in Westminster te laten meespelen, dan wel de regionalistische druk op Labour in Schotland te verhogen. Ook traditionele conservatieve kiezers neigen in Schotland voor Labour te kiezen, vanuit de hoop Labour te versterken tegen de uittocht naar SNP. De Tories halen er toch amper stemmen, dus is het beter ‘unionistisch’ te kiezen met de wasknijper op de neus. Een SNP-landslide houdt immers het risico in dat er binnen een paar jaar opnieuw een referendum komt, en dat kunnen de niet-separatistische Schotten missen als kiespijn.

En daar gaat het de SNP nog meer om. Niet enkel om een guerilla te voeren in Westminster en de Londense televisiestudio’s. Maar in 2016, met de verkiezingen voor het Schotse parlement, een mooie meerderheid te realiseren (al dan niet samen met de Groenen). En opnieuw een referendum uit te schrijven. In die zin zijn de verkiezingen van mei 2015 maar een opstapje naar meer het jaar erop.

Brussel of Edinburgh

In die zin is het onbegrijpelijk dat vele conservatieve kiezers meer wakker liggen van Brussel (de Europese Unie) dan van Edinburgh. Als Cameron wint, zal hij een referendum (moeten) uitschrijven voor een EU-exit. Die haalt in Schotland géén meerderheid, in Engeland misschien wel. En hopla, daar komt weer het discours van de twee democratieën op de voorgrond. Morele winnaar: de SNP.

Hoe het spel ook uitdraait, Labour of Tories aan de macht in Westminster, de SNP wint altijd. Alex Massie is een fervent unionist. Hij betreurt dat politici van de Conservatieve Partij en Labour de schouders ophalen en Schotland opgeven of al hebben opgegeven. Voor zo’n analyse moet je een uitgesproken conservatief en unionistisch Brits blad lezen …

Illustratie: (c) The Spectator