Sluipmoord op Catalonië

Na de massamanifestaties op dinsdag, was het opvallend rustig op woensdag en donderdag in de Catalaanse steden en straten. Waar dinsdag de links-anarchistische CUP de straten beheerste, leek de rust weergekeerd na enkele bewogen dagen. ‘De straten zijn van ons,’ was de CUP-slogan die geroepen werd. Maar de straten bleven de voorbije 48 uur vooral leeg. Maar achter de schermen en in de media bewoog er wel veel.

Gerechtelijke vervolging

De twee Jordi’s worden ze weleens genoemd. De voorzitters van de Assemblea National Catalana en Omnium Cultural, de twee grote ‘gassroots’ bewegingen die de ja-campagne voor een onafhankelijk Catalonië organiseerden. Jordi Sànchez en Jordi Cuixart worden vandaag ontboden door de  uitzonderingsrechtbank Audiència Nacional. Even speelden ze ermee om niet te gaan. De Catalanen hebben getoond dat ze onafhankelijk zijn, dus waarom nog aanhankelijkheid betonen tegenover een Spaanse rechtsinstelling?

Ook de chef van de Catalaanse regionale politie Mossos d’Esquadra, Josep Lluís Trapero, werd naar Madrid geroepen. Hem hangt een gevangenisstraf tot vijftien jaar boven het hoofd wegens ongehoorzaamheid.

Sluipmoord

Ondertussen is artikel 155 vaste kost geworden, ook in de Vlaamse media. Het grondwetsartikel kan ingeroepen worden met een eenvoudige meerderheid in de Senaat. Niet moeilijk, want de rechts-conservatieve PP van Mariano Rajoy heeft een meerderheid. Al lijkt hij die niet nodig te hebben. Stap voor stap wordt artikel 155 al uitgevoerd, zonder parlementaire ruggensteun. De Spaanse rechtsstaat kreunt.

Omgekeerd betoont Spanje ook geen medelijden meer met Catalaanse instellingen. Eerst vrijdag, uiteindelijk maandag, zou het Catalaanse ‘Parlement’ samenkomen in de volgende stap van het onafhankelijkheidsproces. Nadat het parlement een resolutie voor onafhankelijkheid zou goedkeuren, resten er nog 24 uur om die onafhankelijkheid daadwerkelijk uit te roepen. Het Spaanse Grondwettelijk Hof besliste daar anders over: een samenkomst van het Catalaanse ‘Parlament’ is illegaal. Alvast op de sociale media zorgt dat voor veel verontwaardiging, tot zelfs in de Belgische Kamer van Volksvertegenwoordigers gisteren. Daar stelden Hendrik Vuye, Barbara Pas en Peter Luykx – die vorig weekend als waarnemer aanwezig was in Barcelona – vragen aan premier Michel. Die was het eerste staatshoofd – door Catalaanse media werd hij zondagnamiddag een ‘wereldleider’ genoemd – die het brutale politiegeweld van Spanje aankloeg. Op de parlementaire vragen bleef hij unisono hameren op het feit dat ‘het’ een interne aangelegenheid is van Spanje. Een vraag van Barbara Pas over zijn houding mocht Catalonië maandag zijn onafhankelijkheid uitroepen, wimpelde hij af want hypothetisch.

Repressie

Militaire voertuigen en fregatten werden gesignaleerd. Waarop welles-nietes-spelletjes ontsponnen. De voertuigen die richting Catalaanse grens rijden, zijn van een facilitaire eenheid. Logistieke steun, echter van een korps dat eerder werd ingezet in Afghanistan en Irak. Opgeleide en bewapende soldaten op Catalaans grondgebied? Hoe zal Catalonië daarop reageren? Op sociale media en in informele WhatsApp-groepen wordt er druk gespeculeerd wat de volgende politionele en militaire stap zal zijn.

In de manifestaties van afgelopen dinsdag werden al Guardia Civils in burger ontdekt, allicht met de bedoeling om te provoceren en Catalanen tot relletjes aan te zetten. Maar de Catalaanse massabeweging blijft zich vreedzaam en waardig opstellen. Sommige agenten werden vriendelijk, echter onder luid gejoel, uit de manifestaties geweerd.

Ook blijkt nu dat Catalanen die afgelopen zondag te veel in het vizier kwamen in stembureaus waar de Guardia Civil binnenviel, onderdak zochten bij familie en vrienden. De schrik zit erin dat agenten morgen aan de deur staan. Wie meewerkte aan het referendum hangt immers een hallucinante geldboete boven het hoofd. Niet enkel de Hoge Vertegenwoordiger voor de Mensenrechten van de VN roerde zich, ook Amnesty International laat ter zake van zich spreken.

Verdeeldheid

Steeds meer krachten in de samenleving gaan ervan uit dat de onafhankelijkheid binnenkort wordt uitgeroepen. Voor sommigen duurt het te lang. De radicaal-linkse CUP vindt een – al dan niet opgeheven – parlementszitting niet nodig. Nu, meteen, direct de onafhankelijkheid oproepen lijkt haar de beste optie. De PDeCat, de partij van minister-president Carles Puigdemont, lijkt dan weer te veel tijd te willen kopen en te hopen op internationale bemiddeling. De linkse historische republikeinse ERC staat ergens middenin. De Spaanse pers speculeert veel over verdeeldheid Catalaanse rangen, maar politicologen doen het af als ‘Spaanse propaganda’.

Economie

Na de brutale politieaanvallen zondag, zakte de euro al licht op de Aziatische markt. De voorbije dagen zakte Spanje verder op de internationale markten. Twee grote Catalaanse banken kondigden gisteren aan Catalonië te verlaten. Banco Sabadell verhuist naar Alicante. Caixabank vertrekt naar de Balearen. Beide banken gaan er alvast vanuit dat de regio haar onafhankelijkheid zal uitroepen en bijgevolg uit de EU treedt. Voor de Europese kredietlijn hebben ze een hoofdzetel nodig in een EU-lidstaat. Spanje paste alvast zijn wetgeving aan, zodat het voor een bank makkelijker is om snel van locatie te veranderen.

De geplande verhuis van de Banco Sabadall maakte alvast dat het gemeentebestuur van Gironella 300.000 euro van zijn rekening hield. De burgemeester roept zijn collega’s op hetzelfde te doen. Met 712 independentistische gemeenten, wordt dat een harde noot om te kraken.

Geruchten dat ook andere grote bedrijven zouden sluiten, doen de ronde. Maar vele van die bedrijven sloten dinsdag bewust om hun werknemers zonder verlies van sociale lasten te kunnen laten deelnemen aan de independentistische manifestaties. Allicht worden die geruchten gevoed door het Spaanse kamp. Vanuit Schotland kwam alvast het signaal dat in hun Yes-campagne ook gegoocheld werd met gelijkaardige argumenten en geruchten.

Internationale steun

Bij het debat in het Europees Parlement woensdag, betoogden een dertigtal leden van de Vlaamse Volksbeweging (VVB) in Straatsburg. Onder de slogan ‘EU: Shame On You‘, klaagde de VVB en haar Europese koepelorganisatie ICEC de zwakke houding aan van de EU. Het debat beperkte zich tot het aankaarten van het geweld. Maar de EU – net als zowat elke lidstaat – komt niet verder dan dat. Op de vraag naar Europese bemiddeling wil ze niet ingaan. Spanje officieel op de vingers tikken omdat het fundamentele rechten en vrijheden opzij schoof – in contradictie met Europese verdragen – is te veel gevraagd.

Ook van officiële zijde komen er reacties. Charles Michel klaagde als eerste het politiegeweld aan. Het Vlaams Parlement stemde – unaniem – een resolutie die hetzelfde doet én oproept tot internationale bemiddeling. In diverse Europese hoofdsteden met de dag kritischer stemmen voor het optreden van Spanje. Her en der ontstaan spontane manifestaties. Vandaag, vrijdagavond is er in Antwerpen een solidariteitsactie gepland met Catalonië.

De klok tikt

Algemeen werd gedacht dat Puigdemont vandaag op 6 oktober de onafhankelijkheid zou uitroepen. Het is vandaag de 83 jaar geleden dat zijn voorganger Lluis Companys eveneens de Catalaanse onafhankelijkheid uitriep. Hij werd kort nadien geëxecuteerd door het Franco-regime. Kwatongen beweren dat de huidige minister-president eveneens bereid is martelaar worden voor zijn Catalonië. Zo’n vaart zal het niet lopen. De klok klikt nu verder … Vraag is en blijft hoe Madrid zich verder zal opstellen, en uit welk land de roep naar internationale bemiddeling zal toenemen, dan wel … welke landen volgende week Catalonië zouden erkennen, mocht het zijn onafhankelijkheid uitroepen. Mocht …