Splitsen

Het AK-VSZ werd in 1995 opgericht om ‘ Sociale Zekerheid: een bevoegdheid van Vlaanderen en Wallonië’ op de politieke agenda te zetten en in het maatschappelijk debat te brengen. Het AK-VSZ doet dat door degelijke en goed onderbouwde studies en publicaties over de onverantwoorde transfers vanuit Vlaanderen naar Wallonië en Brussel. Dat klinkt makkelijker dan het is, want in België is het niet altijd even eenvoudig om cijfers te vinden per gewest of gemeenschap.

Actualiseren

In hun jongste brochure actualiseert het AK-VSZ de cijfers, analyses en duiding over de geldtransfers van Vlaanderen naar Wallonië en Brussel. Daaruit blijkt dat die transfers zeker niet uitdovend zijn, ‘de zesde staatshervorming is een maat voor niets voor de afbouw van de geldtransfers. Ja, er worden bevoegdheden voor in totaal 18 tot 19 miljard euro overgeheveld van de federale overheid naar de deelstaten, maar de budgetten van de bevoegdheidsoverdrachten worden niet integraal overgeheveld. Voor de Vlaamse overheid spreken we dan al snel over een jaarlijks primair saldo verlies van 1,7 miljard euro per jaar vanaf 2016. Dat loopt verder op en tegen 2025 is het jaarlijks verlies voor Vlaanderen in euro’s groter dan voor het Waals Gewest en de Franse Gemeenschap samen. De geldtransfers uit Vlaanderen zullen dus nog stijgen.’

Volgens het AK-VSZ heeft de zesde staatshervorming niet gebracht wat Vlaanderen en de Vlaamse politici op voorhand hadden gewild en nodig gevonden voor Vlaanderen. Ze baseren zich daarbij op de beruchte resoluties van het Vlaams parlement (3 maart 1999). Daarin werd gepleit voor ‘het tot stand brengen van meer coherente bevoegdheidspakketten’ ‘als een prioritaire doelstelling van de volgende staatshervorming.’ En ‘de normerings-, uitvoerings- en financieringsbevoegdheid betreffende het volledige gezondheids- en gezinsbeleid moeten integraal naar de deelstaten worden overgeheveld, dus onder meer met inbegrip van de gezondheidszorgverzekering en gezinsbijslagen (kostencompenserende regelingen). Daarbij moeten de inwoners van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest de vrije keuze bekomen om toe te treden tot het stelsel van de deelstaat Vlaanderen of van de Franstalige deelstaat, dat telkens zowel een regeling voor de inkomsten als voor de uitgaven bevat;’ Dat vroegen de Vlaamse partijen (waaronder de partijen die later de zesde staatshervorming zouden opstellen) Wat kwam er? De kinderbijslagen werden volledig overgeheveld, maar niet naar de gemeenschappen, dat wordt duidelijk in Brussel. Zeker nadat de Franstalige partijvoorzitters op 19 september 2013 hebben afgesproken om het beleid in Brussel over de nieuwe bevoegdheden inzake kinderbijslagen, gezondheid, ouderen en personen met een handicap zoveel mogelijk naar Waals model in te richten. Daardoor wordt de band tussen een Vlaams kind in Vlaanderen en in Brussel doorgeknipt.

‘De overhevelingen in de gezondheidszorgen bedraagt maximum 13,4 % van het totale RIZIV-budget, het zijn de residentiële zorg, de hulp aan personen, de geestelijke gezondheidszorg, de preventie en de organisatie van de eerste lijn. De inhoud van het akkoord raakt dus niet aan de kern van de RIZIV-uitgaven voor de geneeskundige verzorging (diagnose en behandeling) zoals dat in de resoluties werd gevraagd. Verder is het overgehevelde pakket niet coherent: rusthuizen, rust- en verzorgingstehuizen en geriatrische ziekenhuizen worden overgeheveld, maar de thuisverpleging blijft federaal.’ Voor het AK-VSZ is het duidelijk, de zesde staatshervorming past perfect in het rijtje staatshervormingen, het is een compromis waar niemand eigenlijk echt beter van wordt, zeker niet als je bekijkt wat de oorspronkelijke uitgangspunten waren. De Vlaamse politici die beweren dat resolutie nr. 4 volledig is uitgevoerd (zoals Servais Verherstraeten), spreken de waarheid niet.

Werk

‘De overheveling van delen van het arbeidsmarktbeleid in de zesde staatshervorming laat toe dat de gewesten tot op zekere hoogte eigen klemtonen kunnen leggen in het tewerkstellingsbeleid onder meer door activering van werklozen, met de mogelijkheid van bijhorende sancties, en door toekenning van RSZ-kortingen op de werkgeversbijdragen voor doelgroepen. Dat is positief onder meer omdat de problemen in Wallonië en Brussel (hoge jeugdwerkloosheid) en Vlaanderen (te vroeg stoppen met werken) verschillend zijn. Maar de werkloosheidsvergoedingen en het structureel loon- en loonkostenbeleid – belangrijke hefbomen voor het tewerkstellingsbeleid – blijven een federale bevoegdheid.’ Echt eigen beleid uitbouwen naar eigen noden, wordt dan moeilijk.

Eenzelfde verhaal bij de pensioenen…‘Door de zesde staatshervorming worden de pensioenlasten van de regionale ambtenaren gedeeltelijk doorgeschoven naar de gewesten, maar de bevoegdheid over het pensioenbeleid blijft uitsluitend federaal.’

Solidariteit

Pleiten voor een splitsing is egoïsme. Tegenstanders van een Vlaamse sociale zekerheid verwijten de voorstanders dat ze de solidariteit te willen beperken tot ‘het eigen volk’. Daartegen wil het AK-VSZ zich verzetten. ‘Wij willen ook solidair zijn met de Franse Gemeenschap in België, met de andere EU-landen en ook met de landen in de derde wereld. Doch solidariteit wordt gerealiseerd in concentrische cirkels, met als binnenste kring het gezin en als buitenste kring de wereldgemeenschap.’ Volgens het Aktiekomitee zie je overal in de wereld ‘een onderscheid tussen de verschillende solidariteitsniveaus: de automatische solidariteit tussen de leden van een zelfde volksgemeenschap, die, verbonden door een zelfde arbeids- en uitgavenmentaliteit, het recht hebben op de vruchten van hun werk, de wenselijke doch te bespreken solidariteit tussen  deelstaten, tussen staten in Europees verband, en de eveneens wenselijke doch te bespreken wereldsolidariteit.’

Bij de oprichting van het Aktiekomitee voor een Vlaamse Sociale Zekerheid in 1995 was het besluit: ‘De organisatie en de financiering van de sociale zekerheid moeten zo vlug mogelijk onder de verantwoordelijkheid van Vlaanderen en Wallonië gebracht worden.’ Na bijna twintig jaar en na de zesde staatshervorming blijft dat besluit voor het AK-VSZ overeind. Iets dat ze voor 25 mei 2014 toch graag laten weten.