Spring in het Vlaams mediabeleid

Dat het mediabeleid in Vlaanderen problematisch is, Kon iedereen duidelijk zien deze week. Maar geen nood, geen persgroep of mediahuis zal er veel aandacht aan geven. Ze varen er wel bij.

FM-radio

De jongste klucht is de toewijzing van de FM-frequentiebundels voor de radio. Die worden al jarenlang mooi verdeeld onder vooral de VRT (vijf bundels in totaal goed voor 34 FM frequenties!) en nog wat voor DPG (twee stuks) en eentje voor Mediahuis. Iedereen tevreden en naar buiten kunnen ze doen alsof er in Vlaanderen vrije concurrentie is in radioland. De vergunningen voor FM-frequentiebundels werden telkens in alle stilte verlengd. Elke grote groep die het wou, had zijn frequenties.

Tot de EU, een mens zou soms blij zijn dat we die nog hebben, liet weten dat het zo niet langer kon. Er moest een aanbesteding komen. Die aanbesteding organiseerde de Vlaamse regering zelf, met een jury en een luisterpanel. Probleem! Er kwam een vierde partij, Studio  100, op de proppen met een nieuw zendervoorstel. Iets dat in Vlaanderen nog niet bestond: praatradio. Maar de jury en het luisterpanel kwamen tot de conclusie, u raadt het nooit, dat alles bleef zoals het was.

VRT is onaantastbaar

Het verslag van de jury is volgens ingewijden slapstick. Juridisch niet vol te houden. Daar komen vodden van. Zeker nadat de bevoegde minister Benjamin Dalle in het Vlaams Parlement verklaarde dat de vijf VRT zenders vastliggen in de beheersovereenkomst.

Dat wil zeggen dat die vijf eigenlijk voor de schijn deelnamen aan de FM-wedstrijd. Ze wisten op voorhand dat ze zouden winnen. De minister die de frequenties moet gunnen is ook hun voogdijminister. Die dus op voorhand had beslist dat ze hun frequenties moesten behouden. Vijf op de acht nationale frequentiebundels lagen op voorhand vast in deze open aanbesteding. Ik vraag me af wat de Raad Van State daarvan zou maken.

Geld!

U kan zich misschien afvragen waarom die FM-frequenties zo belangrijk zijn. Het antwoord is: reclame. Audioreclame is zeer lucratief. Ook voor de VRT, die haalt elk jaar meer audioreclame uit de markt dan ze strikt genomen mag. Het overschot is voor de Vlaamse begroting. Ook de andere twee zijn heel blij met de inkomsten uit de radio. Ook mooi voor de mix van kanalen die ze aan adverteerders kunnen aanbieden.

De vraag is, als die audioreclame zo veel opbrengt. Wat is een aantal jaren FM-frequentiebundel hen waard? De Vlaamse Regering zou die FM-frequenties, zoals in Nederland, beter veilen in plaats van die schijnvertoning met een jury en een panel die inschatten wat de levensvatbaarheid is van het project. Met een veiling kan Studio 100 zelf beslissen of het een risico neemt. De overheid hebben ze daar niet voor nodig.

Symptomatisch

Eigenlijk moet je niet van opschrikken van de FM-toewijzing. Dit hele schouwspel is symptomatisch voor het hele Vlaamse mediabeleid. Dat is gebaseerd op het Matheuseffect: wie veel heeft zal veel krijgen. Om zoals wij, met Doorbraak, een nieuw initiatief op te zetten in de Vlaamse media moet je goed gek zijn. Je doet dat ondanks, niet dankzij het mediabeleid.

Het Vlaamse mediabeleid is helemaal gericht op de VRT en de grote groepen die moeten beschermd worden tegen de buitenlandse gevaren. Ondertussen heeft dat gezorgd voor een gesloten markt met enkele grote spelers met een grote lobbykracht naar de regering. De diversiteit van de media en dus de consument blijven in de kou. En de Vlaamse Regulator voor de Media, die dat zou moeten controleren, bedekt alles met de mantel der liefde.

Gelijk speelveld

Telt u even mee: DPG, Mediahuis, Roularta en de VRT en je bent rond in Vlaanderen wat mediagroepen betreft die aan journalistiek doen. Daarnaast is alles wat de VRT doet gratis. Dat is hun taak als openbare omroep, maar werkt tegelijk marktverstorend. Een debat daarover is onmogelijk in Vlaanderen. Even onmogelijk als een debat over vijf van de acht FM-frequentiebundels. De VRT soupeert ook het allergrootste deel van het budget media op. En wat doet de VRT voor de diversiteit van de Vlaamse Media? Meer van hetzelfde brengen en nul steun aan de jonge scheuten in de mediabiotoop.

Voor de rest is het beleid op maat van de grote spelers. Neem nu de relance maatregelen die de overheid nam voor de media. Als er nu één industrie was die goed boerde tijdens corona was het die, maar ze krijgt relancesteun. Die steun gaat allemaal naar de grote spelers. Sterker, de subsidieoproepen lijken op hun maat gemaakt. Een mediahub om grote bestanden uit te wisselen (4 miljoen)? Vooral voor tv nodig en de grote spelers waren ermee bezig toen, och wat een toeval, de Vlaamse Regering dat toch wel niet subsidieert zeker!

Meten is winnen

Een tweede subsidie, crossmediaal meten van media (ook 4 miljoen). Wat u leest, op welke dagen dan ook, hoort, bekijkt,… zeer interessante data. Voorwaarde: lid worden van CIM, kostprijs enkele tienduizenden euro’s per jaar. De lat wordt daarmee zo hoog gelegd dat enkel de grote spelers mee kunnen spelen. Als een kleinere later zal instappen, omdat hij moet van een reclameregie bijvoorbeeld, zal hem dat veel geld kosten. Zo worden de groten groter en rijker, met dank aan de subsidies van de Vlaamse regering.

Er was ook een subsidie ‘digitale transformatie (11 miljoen) met daarin 3 miljoen voorbehouden voor de kleine spelers en 8 miljoen voor de grote. Die is afgeketst door Europa. Die zagen in wat het eigenlijk was: staatssteun. Van de 35 miljoen in de relance voor Vlaamse media zou er 3 voor de kleine spelers zijn. De andere miljoenen gaan naar grote bedrijven die draaien op overheidsmiddelen of jaarlijks miljoenen euro winst maken.

Oja die subsidie voor kleintjes is nu geschrapt door de EU.

Diversiteit

Diversiteit in de media. Elke mediaminister vindt dat belangrijk. Zelfs de VRM. Maar er daadwerkelijk iets aan doen? Op het moment van de waarheid vraagt de minister dan: ‘maar hoeveel mensen stelt u te werk’. De vraag is: hoeveel zou ik er te werk kunnen stellen mocht ik in een gelijk speelveld kunnen aantreden?

Voor alle duidelijkheid. Ik vraag geen subsidies en geen voorkeursbehandeling. Ik vraag enkel dat de overheid zorgt voor een gelijk speelveld. Niet dat we in onze groei gehinderd worden door het beleid. Je kan enkel hopen dat de FM-klucht door de Raad Van state wordt geschorst. Misschien kan de Vlaamse Regering dan eens echt aan een mediabeleid beginnen. We rekenen op Studio 100, tenslotte is dat geen kleine speler en is dat de foute gok van de regering.