Stemmen op 16: symboolpolitiek

‘Stemrecht op 16: een goede manier om jongeren aan te moedigen om zich te interesseren in de politiek, te beginnen op Europees niveau. Alle jongerenpartijen hebben hierom gevraagd,’ verklaarde kersvers vicepremier Petra De Sutter (Groen) afgelopen weekend op Twitter. Daarbij tagde ze de paars-groene jongerenpartijen, maar vergat ze selectief de andere jongerenpartijen, waaronder Jong N-VA, te vermelden. Tot zover de inclusiviteit van deze paars-groene regering.

De maatregel waarover ze tweette is te lezen in het nieuwe federale regeerakkoord: ‘We verlagen de stemgerechtigde leeftijd bij de Europese verkiezingen tot 16 jaar.’ Het vormt de ideale gelegenheid om nog eens het standpunt van Jong N-VA uit de doeken te doen, zodat mevrouw De Sutter weet dat ze niet voor ‘alle jongerenpartijen’ spreekt.

Volwassen worden

Zoals bij de meeste politieke dilemma’s, zijn er zowel legitieme pro’s als contra’s voor deze maatregel. Maar laat ons die oeverloze discussie met heen en weer gepook niet voor de zoveelste keer voeren, en per direct naar de kern van ons betoog gaan. Waarom is Jong N-VA geen voorstander? Dat is niet omdat we ervan overtuigd zijn dat 16-jarigen nog geen volwaardige politieke opinie kunnen hebben, integendeel, maar wel omdat stemmen een onderdeel is van het pakket ‘volwassen worden’. Een pakket vol rechten en plichten waardoor je als 18-jarige volwaardig kan deelnemen aan de samenleving. Van strafrechtelijke aansprakelijkheid tot het aangaan van een huwelijk, en van het huren van een woning tot het aankopen van sterke drank.

Stemrecht uit dit pakket halen zou betekenen dat minderjarigen meebeslissen over rechten en plichten waar ze zelf nog geen aanspraak op kunnen maken. Het betekent ook dat een 16-jarige zou kunnen beslissen over de richting waarin de fiscaliteit moet evolueren, zonder zelf al belastingen te moeten betalen. De wereld op zijn kop. Het gaat ons dus niet over het al dan niet bereiken van de nodige maturiteit om weloverwogen beslissingen te kunnen maken. Ongetwijfeld zijn er voldoende jongeren die beseffen dat je niet op de socialisten moet stemmen voor lagere belastingen, en hopelijk ondertussen ook dat ze daarvoor bij de zogenaamde liberalen in dit land evenmin hun heil zullen vinden. Nee, het gaat veeleer om het principe dat stemrecht thuishoort in het pakket van volwassenwording.

Politieke betrokkenheid

Dat jongeren bezig zijn met hun leefwereld en de plaats daarvan in de maatschappij, staat buiten kijf. Net daarom bestaan er ook tal van mogelijkheden om als jongere mee te bouwen aan de samenleving van morgen. Ook op politiek niveau, denk maar aan de vele jeugdraden als officieel adviesorgaan in onze Vlaamse gemeenten. Daar maken heel wat jongeren kennis met de politieke besluitvorming in hun nabije leefwereld. Van een plaats in een leerlingenraad tot het voorzitterschap van het plaatselijke jeugdhuis: er zijn genoeg manieren om jeugdig politiek engagement een eerste keer te ventileren, op niveaus waarmee minderjarigen ook effectief voeling hebben.

Dat naast die vele opportuniteiten een verlaging van de kiesleeftijd de politieke betrokkenheid van jongeren nog zou verhogen, valt te betwisten. Er gebeurde al heel wat onderzoek naar wat het stemrecht voor 16-jarigen zou teweegbrengen. In 2018 experimenteerde het Gentse stadsbestuur nog met een grootschalig participatietraject in de aanloop van de lokale verkiezingen. De resultaten van deze studie lagen in de lijn van vorige onderzoeken: de gemiddelde interesse van jongeren wordt er niet significant door aangewakkerd.

Het Gentse project bevestigde eveneens opnieuw dat jongeren zelf geen vragende partij zijn voor een leeftijdsverlaging. Ook uit de monitor van het Jeugd Onderzoeks Platform (JOP) komt diezelfde conclusie voort. Het blijft dan ook ironisch om dit willens nillens te gaan invoeren terwijl een meerderheid van de jongeren aangeeft geen vragende partij te zijn.

Grondwettelijk voluntarisme

Paars-groen zal nu stemrecht voor 16-jarigen invoeren, maar enkel voor de Europese verkiezingen. Daarmee beantwoordt de regering aan de vraag vanuit de Europese Unie om 16 jaar als stemgerechtigde minimumleeftijd in te voeren. Tot nog toe zijn er slechts twee Unie-landen waar dit het geval is, namelijk in Oostenrijk en in Malta. Er is over het algemeen weinig animo voor te vinden bij de lidstaten.

De verlaging van de kiesleeftijd komt er enkel voor de Europese verkiezingen, omdat daarvoor slechts een gewone meerderheid nodig is in het parlement. Voor de Kamerverkiezingen is een grondwetswijziging nodig met tweederdemeerderheid.

Als Jong N-VA zijn wij het openstellen van alle grondwetsartikelen uiteraard genegen. Weliswaar niet om de kiesgerechtigde leeftijd te verlagen als democratisch symbool, maar wel om echte democratische verandering in ons land te realiseren: weg met de tweederdemeerderheden en weg met taalpariteiten, grendels en alarmbelprocedures. Wij willen geen symbolische leeftijdsverlagingen, maar een volwassen Vlaamse democratie die zelfstandig kan besturen. In tegenstelling tot deze zoveelste symboolmaatregel, zal dat de toekomst van 16-jarigen in dit land wél ten goede komen.