Tiger balm democracy

Sancto subito Alberto & Paola

Sedert de aankondiging van het aftreden van Albert II heerst er een ‘sancto subito’ sfeer in de Belgische politiek. Sommige media verkeren in royalty-modus. Enkele reportages lijken zelfs verdacht veel op regeringsmededelingen.

En de heldendaden van de koning, ze worden de lucht in geprezen. Zo was op VRT-radio zelfs uit de mond van een alom gewaardeerd wetstraatwatcher te horen dat Albert II er na 451 dagen is in geslaagd de regering Di Rupo te vormen. Wat een krachtpatserij! In werkelijkheid had hij er 541 dagen voor nodig. Gelukkig stopt dit alles zondag, want aan dat ritme zal het binnen twee weken nog zo zijn dat Albert II de regering Di Rupo op 5,41 dagen heeft gevormd. Ik hoor het Servais Verherstraeten (CD&V) al zeggen: ‘de snelste regeringsvorming ooit’. Het is geen komkommertijd, maar wel kroontjestijd.

En toch … er zijn de ondankbaren

Toch zijn er enkele valse noten die de feeststemming verstoren. Voor Wouter Beke (CD&V) was 11 juli de mooiste Vlaamse feestdag sedert 1302. Hij weet dat van Mark Eyskens, want die was er in 1302 ook al bij. Beke ging een glas wijn drinken op het Vlaanderen met de nieuwe bevoegdheden. ‘Als anderen liever azijn drinken is dat hun zaak’, sneerde hij richting N-VA. Toch lijkt ook Beke in het geniep aan de azijn te hebben genipt. Want ondanks het uiteraard smetteloze parcours van Albert II, wil ook hij de monarchie hervormen tot een protocollaire monarchie. Van je vrienden moet je het hebben, zullen ze wel op het paleis hebben gedacht.

N-VA pleit al lang voor een grondige hervorming van de monarchie. Theo Francken – de royalty watcher van N-VA – droomt er elke nacht van. Fonds Pereos, Stichting Astrida, BTW en accijns voor royals, rode diesel en blauw bloed, … Theo Francken weet er alles van. Mocht VTM op zoek zijn naar een opvolger voor Royalty presentatrice Kathy Pauwels, dan is de dynamische burgemeester van Lubbeek de aangewezen man.

Maar … N-VA zat ooit in een kartel met CD&V en dat heeft sporen nagelaten, heel diepe sporen zelfs. Dit blijkt onomwonden uit de N-VA-standpunten omtrent monarchie. ‘Enerzijds’ is N-VA voor de republiek, ‘anderzijds’ voor een modernisering van de monarchie. ‘Enerzijds’ zal N-VA niet aanwezig zijn bij de eedaflegging, ‘anderzijds’ stuurt N-VA een delegatie. Ik denk dat ze bij CD&V bijzonder jaloers zijn dat ze dit niet zelf hebben gevonden. Als N-VA nu ook al een monopolie neemt op tjevenstreken, dan is het hek echt wel van de dam.

De objectieve bondgenoten van de monarchie

Voor het Vlaams Belang mag de monarchie barsten, laat daar geen twijfel over bestaan. VB staat immers voor duidelijkheid, dixit Gerolf Annemans. Een welhaast onbegrijpelijk standpunt. Het Vlaams Belang, dat is toch de enige partij die ooit werd geleid door een ‘voorzitter voor het leven’, namelijk Karel I. Zo’n ‘voorzitter voor het leven’, lijkt dat niet verdacht veel op een absolute vorst? En het hark-gehalte van Karel I, dat was toch minstens even hoog als dat van onze toekomstige vorst? Karel I, die had bovendien ook een kroonprins, namelijk een zekere Philip van Antwerpen die eigenlijk uit West-Vlaanderen komt. En die Philip, die heeft beslist steeds te tekenen als Filip. Wetten of besluiten heeft die Filip wel nooit moeten tekenen, want hij zit eeuwig in de oppositie. Er zijn nog overeenkomsten. Net als de koninklijke familie, krijgt ook het Vlaams Belang een dotatie. En net als sommige politici de dotatie van Laurent en Astrid willen afschaffen, zijn er partijen die de dotatie van het Vlaams Belang willen afnemen.

Nu er toch zovele gelijkenissen zijn tussen het Vlaams Belang en de koninklijke familie, zou men van het VB toch wat meer waardering mogen verwachten voor de monarchie. Het zijn welhaast objectieve bondgenoten. Samen sterk voor het behoud van de dotaties!

Bruno Tobback (sp.a) verbaast ook hier. Hij ziet de nood niet in om de monarchie te hervormen. Ware dit nodig geweest, dan had Tobback I die in de jaren 90 wel hervormd. Dit is niet gebeurd, niet zozeer omdat de monarchie een eeuwenoude socialistische droom is, want socialisten die koningsgezind zijn, dat bestaat alleen in België. Maar wel omdat monarchie in de staatskunde van Tobback I en Tobback II blijkbaar is wat tijgerbalsem is voor de geneeskunde: het zou helpen tegen alles, maar niemand weet waarom of wat erin zit. Wat heeft sp.a toch met de monarchie?

De Franstalige visie

In de kamer verklaarde cdH-fractieleidster Catherine Fonck over Albert II: ‘Hij was een opmerkelijke constitutionele vorst, onder meer toen hij tijdens de crisis in 2010 een beroep deed op de verantwoordelijkheidszin van elkeen. Hij maakte duidelijk dat de koninklijke functie de democratie nieuw leven kan inblazen en kan bijdragen tot het goed functioneren van de instellingen’. Een koning om de democratie nieuw leven in te blazen, zoiets kan je alleen horen in het Belgische parlement.

Joëlle Milquet (cdH) trekt alle registers open. ‘Nous nous réveillerons avec un roi et nous nous endormirons avec un autre roi’. Historische woorden! Ik dacht zelfs even dat ze er aan ging toevoegen ‘That’s one small step for a man, one giant leap for mankind’. Maar ja, Nederlands is al zo moeilijk, laat staan Engels.

Evident laat Didier Reynders (MR) zich niet onbetuigd. Hij bezocht samen met prinses Mathilde een modemuseum. Om de prinses te ontspannen in deze drukke tijden, hoorde ik hem zeggen op TV. Echt waar! En Elio di Rupo (PS) die gaat maandag ‘pro forma’ het ontslag van zijn regering aanbieden. ‘Pro forma’ … om te lachen dus. En zeggen dat de premier zelf vorige week nog stelde dat men niet mag lachen met de hoge instellingen van dit land. Bericht aan alle landgenoten met vakantie in het buitenland: vertel dit regeringsontslag aub niet aan je buitenlandse vrienden, anders staan we als Belgen weer voor aap.

Aan Franstalige kant is alleen Ecolo resoluut voorstander van een protocollaire monarchie. Muriel Gerkens – fractieleidster in de kamer – verklaart met gemak dat ze voor een protocollaire monarchie is, maar dat de koning wel zijn bevoegdheden bij het vormen van de regering moet behouden. Een koning zonder politieke macht, behalve na de verkiezingen! Zoiets kan alleen de studiedienst van Groen hebben bedacht. Dat de groenen pleiten voor het behoud van het park van Laken, dat valt te begrijpen. Maar linkse groenen die pleiten voor de monarchie … dit bestaat alleen in België. Staat Groen niet voor politieke vernieuwing? Of is de monarchie ook de tijgerbalsem van de groene staatskunde?

Wat is protocollair volgens CD&V, Sp.a en Open Vld?

Het debat op Rtbf van zondag 7 juli jl. leert echter dat dit schizofrene standpunt van Ecolo-Groen leeft bij alle meerderheidspartijen. Niet alleen bij de Franstalige, maar ook bij de Vlaamse. Servais Verherstraeten (CD&V), Guy Vanhengel (Open Vld) en Pascal Smet (sp.a) argumenteren namelijk gezwind dat de koning het formatieberaad moet leiden, maar dat ze voorstander zijn van een protocollaire monarchie. De monarchie is dus ook de tijgerbalsem van de oranje en blauwe staatskunde. Wat een ontroerende eensgezindheid in deze kroontjestijd.

De blauwe tijgerbalsem van Guy Vanhengel wekt echter verwondering. Niet zozeer omdat Vanhengel rare dingen vertelt, dat gebeurt wel meer. Maar wel omdat datgene wat Vanhengel zegt, net het tegenovergestelde is van het standpunt vertolkt door Vld-fractieleider Patrick Dewael. Enkele weken geleden was Dewael in De zevende dag nog een virulent voorstander om de formatie van de regering aan de koning te ontnemen en toe te vertrouwen aan de parlementsvoorzitter.

Guy Vanhengel is niet de enige liberaal die de koning looft en prijst. Rik Daems (eveneens Open Vld) werd op RTL zelfs lyrisch over de monarchie: ‘Je voudrais quand même qu’on arrête de dire monarchie égale à non-démocratie, ce n’est pas vrai’. Voorwaar, een echt liberaal standpunt volledig in overeenstemming met de beginselen van de Verlichting.

Misschien hebben de liberalen gewoon afgesproken om andere tijgerbalsem te serveren op VRT/VTM dan op RTBF/RTL? Voor een prominente rol van de koning op RTBF/RTL, voor een protocollaire monarchie op VRT/VTM? Men moet verduiveld een wel zeer open partij zijn om zo’n radicaal verschillende standpunten omtrent monarchie te verdedigen. Of zoveel ‘openheid’ wel geloofwaardig is, dat is een ander verhaal. Liberalen die voor de monarchie zijn, ook dat bestaat alleen in België. Hoe komt dit toch?

Het standpunt van Servais Verherstraeten (CD&V) daarentegen is ten minste duidelijk en beginselvast. ‘Enerzijds’ is hij voor de protocollaire monarchie, ‘anderzijds’ voor een koning met politieke macht. Een klassiek CD&V-standpunt. Dit is een monarchie die het ‘matige midden’ houdt tussen monarchie en geen-monarchie. En koning Philippe zal een jonge scheut zijn die wordt geënt op een bestaande stronk. Een eerste stap in het traject van operatie Innesto, de grootste hervorming ooit in de geschiedenis van België. Of zoals ooit eerste minister Theo Lefèvre de ziel van CD&V omschreef: ‘We zijn niet links of rechts, we bevinden ons aan de overkant’.

Tiger balm democracy

De samenstelling van de oranje-blauw-rood-groene tijgerbalsem is dus bekend. De protocollaire monarchie, dat is een koning die geen politieke macht heeft, behalve bij de regeringsformatie na de verkiezingen. Probeer dat maar eens uit te leggen in het buitenland, bijvoorbeeld in Nederland, in Frankrijk of in Duitsland. Zelfs in Disneyland krijg je het niet verkocht.

In dit staatsbestel dient de koning dus om er voor te zorgen dat de wil van de kiezer wordt vertaald naar het Belgisch. ‘Enerzijds’ zijn we wel verplicht om verkiezingen te organiseren, maar ‘anderzijds’ zijn we niet verplicht om rekening te houden met het resultaat van deze verkiezingen. Na de verkiezingen geldt de wil van de koning. Weg met de kiezer, lang leve de keizer! L’électeur est mort, vive le roi!

In de rechtsvergelijkende staatskunde zal dit model ongetwijfeld worden bedacht met de naam ‘Tiger balm democracy’. De enigste democratie ter wereld, waar de wil van de kiezer slechts een relatief begrip is. Wie durft er na het formatieberaad 2010-2011 overigens nog te beweren dat tijgerbalsem niet werkt?

Kan Philippe het? Ja, volmondig ja!

De Belgische sprookjestrein raast intussen verder. Recent bezocht prins Filip gedurende een handelsmissie Disneyland. België zal waarschijnlijk het enige land ter wereld zijn dat een handelsmissie naar Disneyland stuurt. Maar ja, we zijn nu eenmaal uniek.

De prins vergezelt dan de ministers en ondernemers ‘om deuren te openen’. Dit is alvast het antwoord dat men steevast te horen krijgt wanneer men aan Didier Reynders (MR) of baron Paul Buysse vraagt wat de prins nu echt doet op zo’n handelsmissie. Een prins die deuren opent! Ook dat moet vrij uniek zijn. Men zou toch denken dat prinsen daar personeel voor hebben.

Toch mag men het belang van dergelijke missies niet onderschatten, want dit maakt deel uit van de opleiding tot koning. Daarom ontmoette toen nog prins Filip in Amerika een andere reality tv-ster, Astrid ‘amazing’ Bryan, die ‘amazing impressed’ was. Filip legde ook handelscontacten met Mickey Mouse. Echt waar! De beelden van deze historische ontmoeting waren te zien op alle Belgische TV-zenders.

Terecht overigens, want prins Filip heeft wijze woorden gesproken in aanwezigheid van Mickey Mouse. Hij stelde gevat bij zijn staatsbezoek aan Disneyland: ‘Ik wil u bedanken omdat u de prinsen en prinsessen erg populair maakt’.

In de pers werd Filip prompt afgeschilderd als een ontspannen prins die klaar is voor het koningschap. Vooral de Franstalige pers ging uit de bol. En terecht! De uitspraak van toen nog prins Filip is één van de meest verstandige ooit gedaan over de monarchie. Iemand die echt klaar is voor het koningschap weet het: het land waar prinsen, prinsessen en koningen thuishoren is inderdaad Disneyland.

Daarom moeten we het volste vertrouwen hebben in koning Philippe. Hij heeft alvast begrepen wat een protocollaire monarchie is. Zou hij het nu ook, bewust van de verantwoordelijkheid die op hem rust, eens willen uitleggen aan de partijen van de institutionele meerderheid?

*

* *

Om te eindigen, toch even ernstig. De protocollaire monarchie is, net als de huidige parlementaire monarchie, slechts een overgangsregime tussen vorstelijk absolutisme en republiek. Rik Van Cauwelaert drukt in De Tijd dezelfde gedachte uit waar hij schrijft dat een protocollaire monarchie zo goed als geen monarchie is. Terecht voegt hij eraan toe dat de traditionele partijen deze consequentie niet durven te trekken. Het is en het blijft wel een consequentie die zich ooit zal opdringen.

Een democratie is een staatsbestel waarin de koning geen politieke macht uitoefent. En dit op geen enkel moment, ook niet na de verkiezingen. Een democratie is een staatsbestel waar alleen verkozen politici beslissingen nemen en hierover verantwoording afleggen aan het parlement en aan de kiezer. Op verkiezingszondag kiezen we allemaal onze vertegenwoordigers. Het zijn zij die vervolgens een regering moeten vormen en beleid voeren.

Stop, dames en heren politici, met u te verstoppen achter de façade van een koning die regeringen vormt. Stop met de dooddoener ‘ik ben overal voor de republiek, behalve in België’. De Belgen hebben ook recht op democratie, zelfs in België.

<Vindt u dit artikel informatief? Misschien is het dan ook een goed idee om ons te steunen. Klik hier.>