Tommelein en Mahdi op zoek naar de grootste gemene kiezer

Zijn het de procenten van de peiling van De Standaard en de VRT die in de Wetstraat rondgaan die Vlaams parlementslid en burgemeester van Oostende Bart Tommelein (Open Vld) zenuwachtig maakten? Hij vroeg zich in Knack openlijk af of de traditionele centrumpartijen niet beter zouden opgaan in een groter geheel. ‘Ik ben en blijf liberaal, maar ik vraag me af of een puur liberale partij nog zin heeft.’ Dat uit de mond van een voormalig minister en een voormalig kandidaat voorzitter van die liberale partij. Zover die nog liberaal is natuurlijk.

Eén partij

In het verleden werd, ook op Doorbraak, al vaak geopperd dat de drie traditionele partijen beter zouden samengaan. Dat was niet als positieve mogelijkheid bedoeld. Het was zoveel als zeggen dat ze door het jarenlange samen regeren naar elkaar gegleden zijn. Het zijn systeempartijen geworden, ze horen er bij al weet niemand goed waarom of waartoe.

Ze zoeken alle drie het middenste midden, het compromis waar enerzijds alles en anderzijds niets meer mogelijk is. Daarbij hebben ze zich losgemaakt van hun wortels. Zo is er geen liberale, christendemocratische of socialistische partij meer. De drie traditionele partijen zijn schimmen geworden. Ze staan nergens meer voor en hebben dus geen electorale aantrekkingskracht meer. Zeker niet in een tijd waarin het sociologisch minimum van die partijen opgegeten is door de tijd.

Macht maakt geen eendracht

Tommelein gaat ervan uit dat in politiek 3×8 gelijk is aan 24. Drie partijen van 8% samenvoegen maakt geen partij van 24%. Al lijkt het een aantrekkelijke uitweg. Maar het werkt niet. Misschien in de kabinetten en bij de werknemers, maar niet aan de basis. Voor wie kozen de liberale leden? Voor Egbert Lachaert, omdat die beloofde van Open Vld opnieuw een liberale partij te maken. Om vervolgens te verdrinken in het ‘we moeten er toch bij zijn’. De zoveelste die door het systeem vermalen wordt.

Eén van de problemen van die partijen is dat ze te verknocht zijn aan de macht. Intern zijn er te veel mensen die leven van die macht en die de partij altijd daarvoor laten kiezen. Ten koste van alles, en vooral van inhoud. Het gaat dan om kabinetsmedewerkers, medewerkers van parlementairen en andere partijwerknemers die zorgen dat de mensen met de juiste machtsreflexen op de juiste plaatsen van de partij hun posten bekleden. Gesteund door andere nuttige meelopers die denken daardoor carrière te kunnen maken.

Quid CD&V?

Neem nu CD&V. Een partij die altijd de Vlaamse kaart trok, op haar manier, maar toch. Met een stevige rechtse vleugel die een tegengewicht kon vormen voor beweging.net in de partij. Vandaag zijn ze een semi-belgicistische partij die sterk naar links overhelt. Waar is Pieter De Crem of Hendrik Bogaert? Waar is stuurboord? Waar is het confederalisme waar de partij op het congres van Kortrijk in 2001 voor koos? In 2016 koos een congres van die partij ervoor dat ook herunitarisering van bevoegdheden moest kunnen. Hoe rijm je dat?

Hetzelfde kan je zeggen over Open Vld. Open Vld koos in 2002 voor confederalisme, om dit om te zetten in een ‘unionistisch Belgisch federalisme’ in 2013. Waarom precies? Wat was er veranderd? Ook hier tasten we in het duister.

De twee voorbeelden zijn exemplarisch voor de partijen. Ze doen maar wat. Aangevuurd door marketeers met peilingen en enquêtes zwalpen ze ergens in het politieke midden. Ze brengen ideetje na ideetje, niet gehinderd door enige consistentie, noch door enige ideologische standvastigheid. Een kiezer wordt er tureluurs van en vertrekt. Terwijl ze het net doen om die grootst gemene kiezer te volgen.

Wat Vlaanderen denkt

Nochtans kan het. Dinsdag modereerde ik een debat voor de Debatclub in Edegem tussen staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) en Vlaams Belangvoorzitter Tom Van Grieken. Tijdens de vragenronde kwam de vraag aan Mahdi om kort eens uit te leggen waar de christendemocratie voor staat. (Hier te bekijken na 1u25 minuten)

Als u niet kijkt, vat ik het voor u graag samen. ‘Christendemocratie is beseffen dat je een verantwoordelijkheid draagt voor een ander, je hebt als burger en als mens een actieve verantwoordelijkheid. In onze samenleving klagen zowel ouderen als jongeren over eenzaamheid. Daar moeten we onze verantwoordelijkheid nemen. We hebben de fout gemaakt dat we te veel verwachten van de overheid. Is er een probleem, dan moet de overheid maar een regel bepalen en opleggen die dat allemaal oplost. Daardoor gaan mensen achterover leunen, want de overheid doet het wel, of moet het doen. De mensen nemen dan geen rol meer op en wachten. Personalisme is dat we niet puur individuen zijn, maar in relatie staan tot elkaar. Verantwoordelijkheid nemen voor elkaar.’

Niets is voor eeuwig

Toen ik dat hoorde dacht ik, zo denkt waarschijnlijk een grote meerderheid in Vlaanderen, de grote gemene kiezer. De vraag is, waar heeft CD&V die dan verloren? Wel ze hebben hun kern die Mahdi zo mooi uitdrukt nooit verloochend, maar ze zijn die uit het oog verloren. Nu zijn ze het kwijt. Hetzelfde verhaal geldt voor de andere traditionele partijen. Een opflakkering bij Vooruit verbergt het op dit moment, maar ook daar zijn ze los van hun wortels. Los van de basis, van ‘de mensen’.

Partijen die nu succesvol zijn, doen er goed aan de jongste 40 jaar van de traditionele partijen goed te bestuderen. Het kan ook hen overkomen, zo ver afdwalen van de wortels dat de verbinding met de achterban verdampt. Of bevriest, dat kan ook.

N-VA moet opletten dat het de drie traditionele partijen niet volgt op dat pad. Zoals N-VA zal moeten opletten niet het volgende slachtoffer te worden van het cordon sanitaire. Als N-VA aan het cordon sanitaire vasthoudt om in de Franstalige democratie van dit land aanvaardbaar te blijven, zal ze daarvoor een prijs betalen. Het cordon sanitaire is het slechtste goede idee van de voorbije dertig jaar in politiek België.