Upon Entry: Welkom in de VS

Upon Entry (***, vanaf deze week in de bioscoop) is een spannende psychologische thriller van Alejandro Rojas & Juan Sebastián Vasquez. Het hoofdpersonage is de Venezolaan Diego, die stedenbouwkunde in Barcelona heeft gestudeerd, en samen met zijn Catalaanse partner Elena, een crack in moderne dans, onderweg is naar Miami om daar aan een nieuw hoofdstuk van hun leven te beginnen. Ondanks hun geldige visa ontaardt tijdens een tussenstop in New York een schijnbaar routineuze douanecontrole in een kafkaiaanse nachtmerrie.

We spraken met regisseur Alejandro Rojas.

– Is het verhaal van Upon Entry echt gebeurd? Soms heb je de indruk dat het realistische voorval puur surrealisme wordt?

Alejandro Rojas: ‘Ons verhaal is gebaseerd op mijn eigen ervaringen en die van co-regisseur Juan Sabastian Vasquez van toen wij – als Venezolanen – naar de VS reisden. Er zijn nog veel meer verhalen te vertellen. Je kan echt wel spreken van een fobie bij immigratiediensten. We hebben het verhaal dicht bij ons gehouden. De realiteit kan nog erger zijn.’

– Kan je spreken van etnisch profileren door de immigratiediensten?

‘Omdat we van Venezuela afkomstig zijn volgt er sowieso een dubbelcheck. Als je van Calcutta komt en je wil de UK binnen dan krijg je identiek dezelfde verhalen. De controle verloopt overigens altijd achter gesloten deuren.

– De hoofdpersonages hebben geen alledaagse job. Zij is aan artieste, hij een architect. Zijn hun beroepen van belang voor het verhaal?

‘Ja, omdat we zo willen aangeven dat het echt wel iedereen kan overkomen. De reden waarom we ons verhaal kwijt wilden is dat je wordt geconfronteerd met een bureaucratische hel en het verbale geweld dat je moet ondergaan vanaf het moment dat iemand roept: “Follow me!” terwijl het koppel alleen maar uitkijkt naar de kansen om elders iets nieuws te proberen. Niemand bij deze diensten gelooft hen, echt niemand! De achterdocht overheerst: Waarom zou iemand speciaal naar de VS reizen? Je bent schuldig tenzij je het tegendeel bewijst. Het begrip vertrouwen is hen niet bekend. Bij wijze van research hebben we ook gekeken naar enkele afleveringen van de serie op National Geographic: How to Catch a Smuggler.

– Tijdens de film moet je aan  Kafka denken: de situatie waarin het koppel is terechtgekomen is zo schrijnend dat het af en toe lachwekkend wordt.

‘Bedankt voor de referentie! Op het eerste gezicht lijkt de situatie vrij absurd. En er is de spanning. Je beseft dan dat je leven snel kan veranderen. Bovendien begint er gaandeweg twijfel in het koppel binnen te sluipen wanneer men hun individuele verleden begint op te rakelen. Dat is het slechtst denkbare scenario.’

– Upon Entry is een echte acteursfilm; je verhaal staat of valt met de acteurs?

‘Elke minuut hebben wij van hen genoten want zij moeten elk door een heel scala van emoties. We hebben chronologisch opgenomen: 8 à 10 pagina’s van het filmscenario per dag. Zij waren zo naturel, acteerden minimalistisch. Het scenario begrepen ze onmiddellijk en ze brachten energie naar de filmset. We hadden vooraf slechts anderhalve dag gerepeteerd. We hebben ook alles gefilmd met twee camera’s tegelijk: een camera op wie aan het woord is en een camera voor de reactie.’

– Als filmische referentie denk ik aan de razend spannende films van iemand zoals Sidney Lumet: politieke thrillers met een humane insteek.

‘Sidney Lumet is een van mijn favoriete regisseurs. Drie films van hem zijn een referentie voor mij: 12 Angry Men, Dog Day Afternoon en Fail Safe. Hij laat de personages en de toeschouwer tegelijk angst en menselijkheid aanvoelen. Hij maakte de camera onzichtbaar en dat is zo moeilijk om te evenaren. Hij filmt vaak in een beperkte ruimte. Onze film is ook een ‘huis clos’, een Kammerspiel. Het is dan van het grootste belang waar je de camera zet. En dat je bewust bent waar je naar kijkt.

– Ik moest ook denken aan de films van onze Luikse broers Dardenne: ook in jullie film is er die spanning, die intensiteit en er zit ook geen muziek in.

‘Hun films vind ik geweldig: zo realistisch en zo eerlijk. Hun camerawerk is in al die jaren niet veranderd en het werkt. Ook al omdat altijd vanuit het personage wordt gefilmd.’

– Ten slotte moest ik qua thematiek ook denken aan bepaalde films van Clint Eastwood. Onder meer aan The Changeling en aan Richard Jewell waarin telkens een individu te maken krijgt met een systeem (politie of justitie…) en daar dreigt door te worden vermorzeld.

‘Diue films geven een echo weer van de wereld waarin we leven. Je kan de context niet negeren. Een dergelijk systeem pakt je ineens bij je nekvel en laat je nog moeilijk los. Het is bijzonder moeilijk om zo’n systeem bij te sturen. En het wordt er niet beter op.’