Van de wieg tot het graf

Op 30 september organiseerde de moslimvereniging Al Qiblah’ (‘Het Kompas‘) in het Genkse stadhuis een lezing, getiteld ‘Van de wieg tot het graf’, zijnde een reeks praktische raadgevingen voor de vrome moslim. Tijdens de lezing zaten de mannen vooraan in de zaal en de vrouwen achteraan. De Nederlandse predikers Abid Tounssi en Ali Houri hadden het Nederlandse nieuwsprogramma Nieuwsuur uitgenodigd om de lezing bij te wonen. De voornaamste voorschriften passeerden de revue: halalplicht, geen alcohol, ‘ontucht’ streng verboden, vrouwen gesluierd en zeker geen strakke kleren, de evolutietheorie afzweren, en opvallend: geen noot muziek meer wegens des duivels.

Muziektaboe

Vooreerst het Genkse stadhuis als locatie. Die is voor discussie vatbaar, maar voor de rest geldt er natuurlijk nog zoiets als de vrijheid van samenkomst en freedom of speech, ook al vindt Zuhal Demir (N-VA) dat de geslachten in alle omstandigheden moeten gemengd worden. Mij kan het voor de rest echt niet schelen dat volwassen mensen zich de geneugten van het leven ontzeggen en beslissen om in een zak rond te lopen en levenslang thee te drinken, zolang ze ons maar niet proberen te bekeren.

In de op de VRT welig tierende leuterprogramma’s kwam het item overvloedig aan bod. Vooral dat muziektaboe vond men niet kunnen en angstaanjagend. Voor mij komt het, als melomaan en amateurmusicus, eerder onwezenlijk over. Volgens de filosoof Nietzsche is leven zonder muziek een dwaling en ik sluit me daar helemaal bij aan: neem me alles af, maar niet mijn opera-cd’s.

Muzakificatie

Edoch. Zoals de salafistische moslim muziek uit zijn leven bant, lijkt het wel alsof ze bij ons overal is, altijd aanwezig, en dan liefst als een soort behang, een vulsel voor de leegte, of een oorverdovend geraas dat een nog groter mentaal gat moet bedekken. In het warenhuis, in de winkelstraten (let op voor kerst!), de lift, op de tram, de luchthaven, aan de telefoon (de vreselijke wachtmuziekjes), overal slaat de muzak toe in naam van de gezelligheid en, nu ja, de bedekte angst van het moderne stresskonijn voor de stilte.

Het woord Muzak is een in 1922 gepatenteerd handelsmerk van een zekere generaal George Owen Squier. Het systeem voorzag het doorgeven en verspreiden van achtergrondmuziek vanaf grammofoonplaten via elektriciteitsleidingen naar werkplaatsen. Men had namelijk vastgesteld dat arbeiders productiever waren als er achtergrondmuziek werd gespeeld. Tot op vandaag kan je geen garage tegenkomen zonder StuBru-geschal of iets soortgelijks. Je zult als werknemer maar eens een andere smaak hebben. In 1986 deed de muzikale activist Ted Nugent een bod van 10 miljoen dollar op het Muzakbedrijf, om het na de koop te liquideren wegens misdadig tegen de menselijkheid. Het bod werd geweigerd, de achtergrondmuziek was een essentieel onderdeel van het bandwerksysteem geworden.

Zelfhypnose

De voorbije zomer werd er in onze straat een nieuw huis gezet, en elke dag waren de bouwvakkers present met een enorme decibelmachine waaruit iets Studio-Brussel-achtig mijn werkvertrek binnen galmde, samen met het jachtige snabbelvlaams van de presentator en diens onverdraaglijke pseudo-leutigheid. Geen ontkomen aan. Ramen sluiten of oordopjes hielpen nauwelijks, want die boembas dringt door alles heen en tjokt tegen je darmenstelsel. Idem dito voor Tomorrowland, de hoogmis van de hedendaagse popcultuur: mij een raadsel waarom mensen wanhopig tickets proberen te bemachtigen, want kilometers ver kunnen omwonenden, zoals bij slechte seks, alleen maar wachten tot het gedaan is. Tinnitus, ook wel disco-doofheid genoemd, treft volgens een recente studie zowat twee derde van de jongeren tussen 15 en 30 jaar, tijdelijk of definitief. Tijd voor een … euh, stiltekuur?

De muzakificatie van de ruimte, nu ook met oortjes, heeft dus vermoedelijk toch wel te maken met een zelfhypnotisch aspect van onze cultuur. Het gaat om het verdrijven van demonen en de dwangmatige ijver om tot in de kleinste hoeken het goed gevoel-serum te spuiten. En dat in een samenleving die het uiterste van iedereen vergt en ons nauwelijks het recht op stilte gunt. Misschien is dit –horreso referens- ook wel een vorm van terreur. Hoe groter de eenzaamheid, des te dwingender vloeit het muzikale glijmiddel, van de wieg tot het graf. Zelfs Radio Klara doet eraan mee, de zender voor de meerwaardezoeker: ‘Iedereen klassiek!’ luidt de baseline, een motto dat bekeringsijver en toch wel een soort onverdraagzaamheid uitdrukt, de verplichting om Bach en Mozart tot zich te nemen in dagelijkse dosissen, op straffe van uitsluiting uit de gemeenschap der zoetgevooisde weldenkers.

Superieur

Ik zou nog kunnen uitweiden over de sluiervoorschriften bij moslima’s en anderzijds het manische slankheidsideaal bij westerse vrouwen opgelegd door modepausen, de halalplicht en de diëtische obsessie die ons wordt aangepraat zogezegd in naam van de gezondheid, of het bloederige gedoe tijdens het Offerfeest en het zielige leven van de legbatterijkip. Maar ik ga dat niet doen, want ook ik geloof in de superioriteit van onze cultuur, maar met mate want daarvoor is het ongeloof als attitude me te dierbaar.

Het is in de huidige clash of civilisations misschien niet slecht om ook af en toe kritisch te zijn voor onze eigen regels, rituelen, obsessies en tics. Is dat nu niet juist het ultieme teken van superioriteit?