Vandaag 1881: Mustafa Kemal Atatürk geboren, revolutionair leider van het Turkse nationalisme

In de Griekse stad Thessaloniki wordt op 12 maart 1881 de Turkse generaal en politicus Mustafa Kemal Atatürk geboren. Hij zet de reactionaire conservatieve sultan Abdulhamid II af en wordt van 1923 tot zijn dood in 1938 president van zijn land. In de jaren 1920 en 1930 maakt hij van Turkije een moderne republiek met een nieuwe grondwet. Hij voert familienamen in en vervangt het Arabische alfabet door het Latijnse. Ankara wordt de nieuwe hoofdstad, in de plaats van Istanboel.

Helaas is Atatürk ook een fanatieke jakobijn. Een van zijn grote voorbeelden is de Franse predikant en volksvertegenwoordiger Jeanbon Saint-André (1749-1813). Die ijverde voor een etnisch gezuiverd, homogeen Frankrijk. Daarvoor mocht volgens hem de helft van de bevolking worden omgebracht. Zoiets als zelf-genocide… Saint-André wordt consul-generaal van Frankrijk in het Turkse Izmir.

Mustafa was op twaalfjarige leeftijd begonnen op de militaire cadettenschool, waar hij uitblonk in wiskunde. Van zijn wiskundeleraar kreeg hij de bijnaam Kemal (‘de perfecte’). Daarna studeert hij aan de Ottomaanse Militaire Academie in Istanbul. Hij leert er Duits en Frans lezen, waardoor hij beter inzicht krijgt in de Franse Revolutie. In zijn vrije tijd leest hij boeken van filosofen als Voltaire en Jean-Jacques Rousseau, naast biografieën van Napoleon Bonaparte en zijn generaals.

Atatürk belijdt een uitgesproken jakobijns Turks staatsnationalisme waarvan niet-Turkse bevolkingsgroepen zoals Grieken, Koerden, Assyriërs, Arameeërs en Armeniërs het slachtoffer worden. De Koerden moeten assimileren, onherkenbaar worden, en de Koerdische taal wordt verboden. Massale deportaties en moordpartijen moeten de Koerden in het gareel dwingen. Het is Atatürk niet gelukt.