Vandaag 1910: Konrad Zuse geboren, dé Europese computerpionier

Op 22 juni 1910 wordt in Berlijn Konrad Zuse geboren. Zijn Z4 computer is na de Tweede Wereldoorlog de enige computer in Europa. Toch krijgt Zuse lange tijd niet de eer die hem toekomt.

Hij begint zijn beroepsleven in 1935 als ingenieur bij Henschel Flugzeugwerke, maar na een jaar stopt hij daar om aan zijn eigen rekenmachine te werken. In 1938 voltooit Zuse de Z1, de eerste programmeerbare rekenmachine ter wereld. Deze werkt nog geheel mechanisch, maar wel binair. In 1939 volgt de Z2, een proefmodel dat bestaat uit het mechanische geheugen van de Z1, een kaartlezer, en een uit tweehonderd relais opgebouwde processor. Hij werkt gestaag verder en presenteert op 5 december 1941 de Z3, de eerste volledig elektromagnetische computer ter wereld.

De Z1 en de Z3 gaan in 1944 bij geallieerde bombardementen verloren. In een kelder slaagt hij er toch in de bouw van de Z4, een 32-bits computer opgebouwd uit relais, verder te zetten. Zuse trouwt in januari 1945 met Gisela Brandes (1919-2013), zijn meest talentvolle medewerkster. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog brengt het paar zichzelf en de Z4 in veiligheid in de Allgäu (Beieren). Gisela is dan zwanger. Na de capitulatie van Duitsland houdt Zuse zijn gezin (ze zullen vijf kinderen krijgen) in leven door berglandschapjes met gemzen te schilderen voor soldaten van de Amerikaanse bezettingsmacht. Terloops ontwikkelt de hogere programmeertaal Plankalkül.

In 1949 wordt Zuse met zijn Z4 voor vijf jaar ingehuurd door het Instituut voor Toegepaste Wiskunde in Zürich. De Z4 is toen de enige werkende computer op het Europese vasteland. Hij wordt onder meer gebruikt bij het ontwerpen van stuwdammen. Zijn Z4 is de eerste computer die ooit verkocht is aan de Eidgenössische Technische Hochschule, de ETH (Zürich). Met het Zwitserse geld kan Zuse zijn bedrijf heroprichten en starten met de seriebouw van zijn computers.

IBM zet alles op alles om het Zuse moeilijk te maken, onder meer door systematisch beroep aan te tekenen tegen zijn patentaanvragen. Van zijn 58 aanvragen worden er uiteindelijk maar 8 erkend. In 1967 neemt Siemens het bedrijf van Zuse over. Konrad begint weer te schilderen.

Zuse krijgt vanaf het midden van de jaren zestig tientallen Duitse onderscheidingen en eredoctoraten van de universiteiten van Reykjavik (1986) en Siena (1992). De rest van de wereld zwijgt Zuse grotendeels dood. De computer, uitgevonden door een Duitser, quelle horreur… Maar in 1995 wordt op initiatief van Bill Gates op de IT-beurs CeBIT een ontmoeting tussen Gates en Zuse geregeld. In datzelfde jaar wordt hem ook het Duitse Bundesverdienstkreuz toegekend. Konrad Zuse overlijdt in datzelfde jaar, op 85-jarige leeftijd. Zijn oudste zoon, Horst Zuse (°17 november 1945), wordt hoogleraar informatica.