Vergeet Van Biesen niet

2016 is het jaar dat ons ‘post-truth’ of ‘waarheidsvrij’ nieuws heeft opgeleverd. Er is veel over dat concept te zeggen. Er gaan al eeuwen valse berichten rond. In 1914 zorgde ‘fake-news’, van mond tot mond doorverteld voor een massale wilde vlucht van jongens en mannen. Tot ze tot bezinning kwamen en dan maar naar huis terugkeerden. Niets nieuws dus, al lijkt dat wel zo door de nieuwe naam die dat concept nu plots krijgt.

Er is nog iets mis met het concept. De mainstream media omarmen het concept en houden het warm. Het geeft die mainstream media een aura van degelijkheid, betrouwbaarheid. Want dat ‘post-truth’ nieuws is natuurlijk enkel en alleen op dat compleet onbetrouwbare internet te vinden. En dan hebben we het nog niet over de sociale media, omarmt door de marketingdiensten van de mainstream media, maar zo verguisd door hun intellectuelen.

Circus van verontwaardiging

En toch. Hét waarheidsvrije nieuws in 2016 in Vlaanderen werd volgens mij door de klassieke media gebracht en rondgetoeterd. Ik heb het over de ‘terug naar Marokko’ van Luk Van Biesen (Open VLD). Wat Van Biesen precies heeft gezegd, het speelde geen rol. De beschuldiging van Kristof Calvo (Groen) was genoeg. Daarop volgde het circus van verontwaardiging, met vele acrobaten die elkaar probeerden te overtreffen in verontwaardiging én in steeds grotere besluiten en conclusies: ranzig racisme dat dan breed leeft onder even brede lagen van de bevolking. Vlaanderen als wereldkampioen racisme. Zelf zijn eigen partij, Open VLD liet zich niet onbetuigd, ze geloofde Calvo eerder dan Van Biesen. Ze waren meer bekommerd om de perceptie dan om de waarheid. Ziedaar: post-truth, waarheidsvrij, fake-nieuws.

Wat heeft Van Biesen precies gezegd? Als je even op onderzoek gaat, dan ontdek je algauw dat Luc Van Biesen niet tegen Meryame Kitir heeft gezegd ‘Ga terug naar Marokko’ (wat hij zei volgens Calvo). Maar wel als commentaar meegaf: ‘Als ze dan toch allemaal zo gespecialiseerd zijn, dat ze dan terug in Marokko gaan werken.’ Dat is onnozele praat, waarmee je scoort in ‘Café Centraal’ tijdens het kaarten, met Villa Politica, of het Journaal op de achtergrond. In het parlement niet? Tja, daar mag je juridisch gezien alles zeggen. Het is niet de eerste cafépraat die daar verteld wordt, in dit geval dan niet van het spreekgestoelte en zonder micro.

Maar waarom werd de versie van Kristof Calvo dan voor waar aangenomen, zelfs door Open VLD? Als Calvo dat hoort in de zin die Van Biesen waarschijnlijker heeft uitgesproken, zegt dat ook iets. En dat niemand Calvo aan de oren trok dat hij beter moet luisteren, zegt ook iets. Niemand heeft Calvo iets gevraagd. Neen de versie van Calvo was veel interessanter, die gaf meer mogelijkheid tot circus, dus met z’n allen en avant, de media hebben haar ‘verhaal van de dag’, fake of niet, we hebben nieuws! Laat de persen rollen.

Publieke biecht

Uiteindelijk resulteerde dat in een aantal minuten televisie waar ik als Vlaams burger beschaamd over ben: de publieke biecht van Van Biesen, met Kitir erbij. Dat zijn scènes die je kan verwachten in de meest repressieve dictatoriale regimes, genre Noord-Korea, maar niet in onze democratische rechtsstaat. We zijn in dit geval van fake nieuws afgegleden naar een mediaproces. Een beschuldiging van een politieke concurrent dat Van Biesen een racistische uitspraak had gedaan, was genoeg om hem zonder proces, schuldig te verklaren. Het is een voorbeeld van een mediaproces, een lynchpartij, met weinig mogelijkheid voor nuance, het circus kreeg voorrang. Barbertje moet hangen.

Die publieke schuldbekentenis is op zich al het bewijs dat het intern moet gestormd hebben. Ik heb ze hierna voor u even uitgetikt. Nergens excuseert Van Biesen zich voor de uitspraak die hij niet gedaan heeft. Men heeft een man gedwongen zich publiekelijk niet te excuseren voor iets wat hij niet heeft gezegd, verpakt als excuses. Van Biesen wordt verplicht zich te excuseren omdat hij de indruk zou kunnen gegeven hebben dat hij iemand heeft gekwetst. Iemand nog een verklaring nodig waarom mensen gedegouteerd wegkijken van het politieke toneel?

Van Biesen: ‘Ik wil duidelijk zeggen dat de kwetsende en beschuldigende woorden van terug­keren naar Marokko binnen het kader van een redenering … dat ik spijt heb van die woorden, in de eerste plaats heb ik spijt dat ik de indruk heb gegeven mevrouw Meryame Kitir te kwetsen, ook de Marokkaanse gemeenschap. Ik heb nooit de bedoeling gehad noch Meryame noch de ­Marokkaans gemeenschap te kwetsen. Twee, wil ik zeer duidelijk zeggen, dat zijn woorden die niet tot mijn woordenschat horen. Ik ben geen racist en zal nooit een racist worden, vandaag niet, morgen niet. En ik hoop ook dat we samen in de toekomst hard kunnen werken tegen elke vorm van racisme. Racisme kan hier niet, kan nergens, maar kan zeker ook niet in het parlement. We hebben een voorbeeldfunctie en we zullen samen initiatieven kunnen nemen om racisme samen op alle vlakken te bestrijden.’

Had Open VLD Van Biesen voor zijn uitspraak uit de partij gezet, of een blaam gegeven. Het zou nog billijk geweest zijn ook. En in alle geval kunnen de kiezers zich uitspreken over de man bij de volgende verkiezingen. Zo doen we dat hier. Neen, hij moest vernederd worden in een publieke biecht. Ik hoop uit de grond van mijn hart dat dit de enige publieke biecht en boete is die we zo moeten meemaken.

Kapot

Canvas gaf voorrang aan de publieke biecht, daarvoor moest een film wijken, niet voor Caterpilar en de golf van ontslagen, zelfs niet voor ‘de Chinezen in Eandis’.

Van Biesen is een slachtoffer van de media, misschien het eerste Vlaamse slachtoffer van fake nieuws. Nog voor de term hier werd gebruikt. Hij zal niet het laatste zijn, al valt het af te wachten of de ondertussen bekende concepten voor die slachtoffers enig soelaas zullen brengen. 

Foto © Reporters