Vijf miljard mensen vervolgd om wat ze (niet) geloven

De vierde week van november vraagt de internationale kerkelijke ngo Kerk in Nood aandacht voor geloofsonvrijheid met ‘Red Wednesday’. Dan worden overal in de wereld kerken of bekende gebouwen rood uitgelicht. Volgens rapporten blijft geloofsvrijheid een groot en onderbelicht probleem.

62 procent van de wereldbevolking, dat is net geen vijf miljard mensen, leeft in een land dat de vrijheid van godsdienst sterk beperkt. Volgens het rapport Vrijheid van Godsdienst Wereldwijd 2023 van Kerk in Nood (internationaal ‘ACN’ genoemd – Aid to The Church in Need) is dat in 61 van de 196 landen het geval.

In de meeste gevallen zijn het regeringen die hun eigen burgers vervolgen omwille van hun (niet-)religie. In 47 landen is de situatie het jongste jaar (de meting liep in 2022) verslecht. In amper negen landen was er een verbetering vast te stellen. Al wijst de ngo er ook op dat er wereldwijd een toename is van de interreligieuze dialoog.

Zelfs religieuze meerderheden doelwit

Vooral religieuze minderheidsgroepen krijgen het steeds moeilijker, zegt het rapport. Sommige geloofsgemeenschappen worden bedreigd met uitsterven door een combinatie van terrorisme, aanvallen op hun culturele erfgoed en subtielere maatregelen zoals anti-bekeringswetten, manipulatie van verkiezingsregels en financiële beperkingen. Voorbeelden hiervan zijn de christelijke gemeenschappen in Irak en Libanon en de islamitische Rohingya-gemeenschap in Myanmar.

Opmerkelijk is dat er ook landen zijn waar religieuze meerderheidsgemeenschappen worden vervolgd, zoals in Nicaragua en Nigeria. In Nicaragua werd bisschop Alvarez, een uitgesproken criticus van de regering van Daniel Ortega, als ‘verrader van het vaderland’ door een rechter veroordeeld. Zijn misdaden waren: ‘samenzwering tegen de nationale integriteit en het verspreiden van nepnieuws ten nadele van de staat en de Nicaraguaanse samenleving’. De veroordeling van de bisschop betekende een escalatie van het conflict tussen de kerk en de regering. Sinds het aantreden van de regering in 2018 zijn er bijna 400 aanvallen op de katholieke kerk vastgesteld, verschillende religieuzen en geestelijken werden verbannen. Processies werden verboden of verstoord en de politie intimideert gelovigen rond kerken.

Straffeloosheid neemt toe

Wat in Nicaragua gebeurt is exemplarisch voor de machtsverhoudingen tussen kerken en autoritaire regeringen en fundamentalistische leiders. Die willen onbeperkte macht en willen de invloed en het mobilisatievermogen van geestelijke autoriteiten breken.

Volgens het rapport neemt ook de straffeloosheid toe. In 36 landen (18 procent) worden aanvallers zelden of nooit vervolgd voor hun misdaden. Volgens het rapport draagt het stilzwijgen van de internationale gemeenschap bij tot deze cultuur van straffeloosheid. Zeker regimes die het Westen als strategisch belangrijk beschouwt, zoals China en India, krijgen geen lastige vragen, internationale sancties of andere gevolgen voor hun schendingen van de godsdienstvrijheid. Hetzelfde geldt voor landen als Nigeria en Pakistan.

Belangrijkste bevindingen

Afrika blijft het continent met het meeste religieuze geweld, vooral door de toename van jihadistische aanvallen. 13 van de 28 landen waar volgens Kerk in Nood sprake is van godsdienstvervolging, liggen in Afrika. De jihadistische activiteiten concentreren zich vooral in de Sahel-regio, rond het Tsjaadmeer, in Mozambique en in Somalië. Maar die geweldsgolf breidt zich uit naar buurlanden, waar de situatie verslecht door islamistische aanvallen aan de grenzen.

China en Noord-Korea blijven twee landen in Azië met een slechte staat van dienst op het gebied van mensenrechten en godsdienstvrijheid. De staat oefent er totalitaire controle uit door surveillance en extreme onderdrukkingsmaatregelen.

Het rapport besteedt ook veel aandacht aan India. Daar is niet alleen het aantal incidenten toegenomen. Het etno-religieus nationalisme treft er de religieuze minderheden in de vorm van ‘anti-bekeringswetten’. In 12 van de 28 deelstaten van India zijn dergelijke wetten inmiddels aangenomen of in behandeling. Dan dreigt er 10 jaar gevangenisstraf voor mensen die ervan beschuldigd worden anderen te bekeren. Bovendien omvatten de wetten vaak financiële voordelen voor wie zich (her)bekeert tot het hindoeïsme.

Gedwongen bekering en ontvoeringen

Hoewel het aantal gevallen van gedwongen religieuze bekering, ontvoeringen en seksueel geweld (waaronder seksuele slavernij) tijdens de onderzochte periode niet is afgenomen, wordt dit nog altijd grotendeels genegeerd door lokale wetshandhavers. Zo ook in Pakistan, waar jonge christelijke vrouwen en hindoemeisjes vaak worden ontvoerd en gedwongen worden uitgehuwelijkt.

Het rapport benadrukt ook de ernstige interne crises die zich in moslimgemeenschappen over de hele wereld voordoen. Enerzijds blijven nogal wat jonge moslims zich aangetrokken voelen tot islamistische terroristische netwerken. Anderzijds zijn er, vooral in het Midden-Oosten, tekenen van wijdverspreide secularisatie. Zo blijkt uit onderzoek dat in Iran 47 procent van de bevolking zegt geen religieuze binding te hebben.