Vis- noch vleesbeleid in Schotland

De Schotse Nationalistische Partij (SNP) is nu negen jaar aan de macht in Schotland. Eerst nog in een minderheidsregering, gesteund vanuit de oppositie door de Scottish Greens. Sinds 2011 beschikt de partij over een comfortabele meerderheid in Holyrood, het Schotse parlement. Op de vooravond van een lustrum – tien jaar onafgebroken aan de macht – en van nieuwe Schotse parlementsverkiezingen in mei, wordt er al eens een balans opgemaakt.

Volgens John McTernan – een oud-medewerker van Tony Blair (Labour) – toont de Schotse regering vooral een procrastinatiebeleid te voeren. Uitstellen is er de regel. Behalve de organisatie van het onafhankelijkheidsreferendum in 2014, blinkt de Schotse regering niet uit in daadkracht.

Tenzij er nieuwe politieke krachten zouden opkomen, lijkt het bedje van de SNP gespreid in Schotland. De partij zal allicht ook de volgende tien jaar Holyrood domineren.
Maar wat gaat de partij met die macht doen?

Allicht komt er een tweede referendum. Misschien zelfs spoediger dan verwacht, onder het eersteministerschap van Nicola Sturgeon. Of kort na een Brexit-referendum, mocht dat gewonnen worden door de EU-sceptici. Schotland is immers vast van plan Europees te blijven. Liever Brussel dan London, lijkt er het adagium.

Net de belofte voor een nieuw referendum maakt dat de partij zo populair is en zo breed wordt gedragen. Net die schijn van belofte van onafhankelijkheid, maakt dat de SNP op alle vlakken groter zal zijn dan concurrent nummer één Labour.

Maar zullen historici straks op het SNP-tijdperk terugkijken als een referendumtijdperk? Kan de SNP geen grotere erfenis nalaten? Is dit alles?

Tien jaar Thatcher, dat waren de Falklandoorlog, de val van de Berlijnse Muur en het einde van de Koude Oorlog, de sterke verbintenis met Reagans VS, privatiseringen, hervorming van de vakbonden …
Tien jaar Blair: meer investeringen in de sociale zekerheid, vrede in Noord-Ierland, minder ouderenarmoede, een leefloon en 0,7% van het bbp besteed aan ontwikkelingshulp.
Ter vergelijking: tien jaar Alex Salmond en Nicola Sturgeon: gratis medische voorschriften en een verloren referendum. En dat is het in feite.

Niet dat de Schotten ervan wakker liggen. Wat de partij ook doet – of niet doet, ze blijft immens populair. McTernan: ‘There is a frozen electoral landscape whose contours were formed in the referendum.’
Maar zal dat blijven duren? Oppositieleidster Kezia Dugdale (Labour) heeft grootse plannen: hogere inkomstenbelastingen. En het daardoor toegenomen overheidsbudget vooral investeren in onderwijs. Gemeenten, scholen, leerkrachten, ouders, … wie is er niet voor beter onderwijs? Alleen … er heeft nog nooit iemand verkiezingen gewonnen met de belofte de belastingen te verhogen. Bovendien – zo merken Holyroodwatchers op – de SNP op links aanvallen heeft geen zin. Ter linkerzijde heerst de partij, ze wint enkel op het centrum, waar Labour zit.

Toch lijkt het erop dat Labours strategie kan werken. De SNP had immers bij de campagne voor het referendum gesteld dat de partij een anti-austeritybeleid zou voeren. Toch wil ze de belastingen niet verhogen om te vermijden dat er moet gesnoeid worden in de publieke diensten. Dat de Schotse nationalisten op dat punt gesteund worden door de conservatieve Tories, lijkt al helemaal te gek voor woorden.

‘De Schotten hadden maar voor onafhankelijkheid moeten kiezen,’ repliceert Nicola Sturgeon. Dan hoefde er niet gesnoeid te worden én hoeven de belastingen evenmin verhoogd. Maar steeds meer Schotten beginnen in te zien dat de inkomsten uit de Noordzeeolie het opdrogen van de transfers uit het zuiden niet zullen compenseren, zeker niet met de dalende olieprijzen.

Daarmee zitten de SNP en de Schotse politiek met een probleem. Zonder onafhankelijkheid, wil de SNP geen scherpe standpunten innemen, noch ingrijpende beleidskeuzes maken. De partij vreest dan kiezers te verliezen, achterban die straks nodig is voor een volgend onafhankelijkheidsreferendum. En heel wat linkse nationalisten willen niet wachten op een gewonnen referendum om nu toch al uitgesproken linkse beleidsresultaten te zien. En dus doet de partij in de regering vooral … niets. Pappen en nathouden, heet dat in het schoon Vlaams.

Alex Bell, een voormalige topadviseur van de SNP-regering: ‘If you spend your life shouting “fire, fire,” at some point you have to use the extinguisher. If not, then you just look like an arsonist.’
De naar de SNP overgelopen sociaaldemocratische kiezers zouden misschien wel eens kunnen kiezen voor onderwijs, en dus stijging van belastingen, eerder dan onafhankelijkheid.

‘To govern is to choose. To oppose is to choose too,’ concludeert John McTurnan. Het is uitkijken naar een verkiezingscampagne waar de linkse SNP de besparingen verdedigt tegen een pleidooi voor meer geld voor onderwijs. Al lijkt er op het eerste gezicht weinig te veranderen. Een recente opiniepeiling toont immers aan dat de SNP afstevent op een landslide, een grote verkiezingsoverwinning (+5 zetels). Opvallend is wel de sterke groei van de Conservatives (+20), nochtans altijd al het kleine broertje in Schotland. Die partij wint niet alleen ter rechterzijde, maar ook in het centrum. Maar vooral bij overtuigde unionisten, die Labour (-11) niet vertrouwen in de Devolutiondiscussie. Tenslotte heten de Tories officieel nog steeds Conservative and Unionist Party.

Foto: De Schotse ‘first minister’ Nicola Sturgeon. (c) Reporters.