In Straatsburg zitten, ondanks de Franse lockdown, politici uit 48 landen samen voor de Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa. Voorzitter Hendrik Daems (Open Vld) drong, met resultaat, aan op meer dan enkel een videovergadering. Op de agenda staat vandaag (dinsdag 20 april 2021) onder andere de verkiezing van een nieuwe Belgische rechter voor het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) in Straatsburg. Bob De Brabandere (Vlaams Belang) vroeg om de stemming uit te stellen, maar vond geen gehoor.

Elk zijn beurt

Tot 21 september 2021 is Paul Lemmens — een professor Rechten aan de KU Leuven — nog rechter in het EHRM. Na een Vlaming is het de beurt aan een Franstalige. Volgens de procedure moet de federale regering aan de Raad van Europa drie kandidaten voorstellen. Die kandidaten worden dan door een commissie gehoord. Die commissie doet, al dan niet, een voorstel voor de Parlementaire Vergadering over de meest geschikte kandidaat.

Zo ging het in België. De Vivaldiregering selecteerde drie genomineerden uit in totaal achttien kandidaten. Een onafhankelijke jury koos net een PS-kandidate, een Ecolo-kandidate en een ietwat neutralere, waarschijnlijk MR-kandidaat. De regering volgde de jury. Het Belgische trio is Maïté De Rue, Frédéric Krenc en Sylvie Sarolea.

De drie werden op 9 april 2021 ondervraagd door een commissie van de Raad van Europa. Die commissie adviseert ‘Frédéric Krenc, boven Maïté De Rue’. Daaruit blijkt dat ook die laatste supporters heeft. Daar is haar cv niet vreemd aan. In dezelfde vergadering werden de kandidaten van Polen geweigerd. Polen moet een nieuwe lijst indienen en ‘de juiste procedures volgen’.

Kritiek

In Vlaanderen uitten Theo Francken en Jean-Marie Dedecker kritiek op de keuze. Waarop dan weer in een verdedigende kramp werd geschoten. Maar ze staan niet alleen.

In het Franse conservatieve weekblad Valeurs actuelles was er al forse kritiek op de Belgische keuze. ‘De door de Belgische regering voorgestelde kandidaten stellen teleur. Geen van hen is een magistraat, laat staan van een hooggerechtshof. België heeft wereldberoemde rechters en academici zoals Olivier De Schutter en Louis-Léon Christians, maar misschien zijn ze niet vooruitstrevend genoeg voor de huidige Belgische regering.’ Ze hebben vooral niet de juiste partijkaart. En het zijn mannen.

Krenc

Na de zitting stelt de Raad van Europa-commissie voor om voor de meest neutrale kandidaat te stemmen, Frédéric Krenc. Hij is advocaat aan de balie van Brussel sinds 2002 en rechter bij het Belgische Hof van Arbitrage voor de Sport sinds 2013. In 2005 werd hij secretaris-generaal van het Mensenrechteninstituut van de balie van Brussel.

Sinds 2015 is hij ook directeur van de Revue trimestrielle des droits de l’homme, een vaktijdschrift gespecialiseerd in mensenrechten en EVRM-jurisprudentie. Hij kent het EHRM goed: hij begon zijn carrière als stagiair bij Françoise Tulkens, die Lemmens voorging als Belgische rechter.

Vrouwen

Valeurs actuelles wijst erop dat de regering vooral twee vrouwelijke kandidaten wou. Bij de achttien kandidaten waren zes vrouwen. Volgens De Standaard (8 januari 2021) was ook een magistraat van het Grondwettelijk Hof kandidaat, net als een hoge functionaris van de Raad van State en bekende academici.

Maar toch kwamen naast Krenc twee activistische vrouwelijke kandidaten uit de procedure. ‘De verkiezing van Maïté De Rue zou zeer nadelig zijn voor het Hof. Het zou het netwerk van “Soros-rechters”versterken en nieuwe belangenconflicten creëren tussen aanvragers en interveniënten gesteund door de Open Society, zoals blijkt uit het rapport ngo’s en de EVRM-rechters 2009-2019.’

Tegenstem

In dezelfde trant was de tussenkomst van VB’er Bob De Brabandere (via videoconferentie) in Straatsburg. Hij vroeg om de kandidatenlijst van België af te keuren. ‘Mijn redenen zijn de volgende: geen van de kandidaten zijn magistraten. Bovendien, een van de kandidaten, mevrouw. Maïté de Rue, is momenteel actief in het Open Society Justice Initiative van George Soros, dat heeft geprobeerd invloed uit te oefenen op deze beslissing en ook in andere zaken heeft gelobbyd met de rechtbank. We moeten dergelijke belangenconflicten vermijden. Dit wetende, kunnen we morgen niet met een goed geweten over deze kandidaten stemmen.’

De Parlementaire Vergadering ging niet in op de vraag van De Brabandere. De lijst afwijzen is de taak van de commissie voor de benoeming. Een beetje eigenaardig dat in de procedure op die manier de Parlementaire Vergadering buiten spel wordt gezet. Wie iets wil veranderen, moet in de commissie geraken. Maar daar houdt een meerderheid van traditionele en linkse partijen de wacht.

PS-kandidaat

Kandidate Maïté De Rue is dus sinds 2018 advocaat in loondienst bij het Open Society Justice Initiative in New York. Deze organisatie, opgericht en gefinancierd door George Soros, is gespecialiseerd in strategische geschillen voor nationale en internationale rechtbanken, waaronder het EVRM. Binnen deze organisatie heeft Maïté De Rue onder meer een briefing ingediend bij het EHRM over het ontslag van de hoofdaanklager voor corruptiebestrijding van Roemenië. Daarvoor werkte ze twaalf jaar bij het Belgische ministerie van Justitie, onder meer als plaatsvervangend procureur-generaal.

Maar het belangrijkste bij haar selectie lijkt dat Maïté De Rue zes jaar werkte op het ministerieel kabinet van Laurette Onkelinx (PS). Tegelijkertijd was ze tussen 2011 en 2018 lid van het Europees Comité voor de Preventie van Foltering van de Raad van Europa. La Libre schreef ‘andere kandidaten werd gevraagd om niet te kandideren om haar een eerlijke kans te geven. Tegelijkertijd is haar cv buitengewoon zwak in vergelijking met andere kandidaten die ware meesters van het recht zijn, maar die niet zonder specifieke reden werden geselecteerd’ (La Libre Belgique, 9 januari 2021).

Ecolo

Maar ook de andere kandidate is politiek gekleurd. Daar is niets mis mee, maar het is meer dan waarschijnlijk de reden dat ze er zit. Ze, dat is Sylvie Sarolea. Zij is sinds 2005 professor in de rechten aan de UCL. Ze specialiseert zich in vreemdelingenrecht en immigratie. Ze is pleitbezorger van meer legale migratie. Sinds oktober 2004 is ze ook advocaat aan de balie van Nijvel waar ze vaak vluchtelingen en migranten verdedigt, ook voor het EVRM. In 2007 stond ze als kandidaat op een Ecololijst.

België draagt zo twee kandidaten voor die een juridische maar vooral een politiek activistische achtergrond hebben. De vraag is of dat het beste profiel is voor het EHRM, zeker nu al even blijkt hoe sterk uitspraken van dat Hof een gevolg hebben voor de bandbreedte van de Europese politiek besluitvorming. Zeker als het over migratie gaat. De keuze die de Parlementaire Vergadering maakt is niet vrijblijvend. Ze baadt in een sfeer van achterkamertjespolitiek en politieke beïnvloeding van de rechtsgang. En dat op een moment in de geschiedenis dat het mensenrechtenhof openlijk onder kritiek komt…