Vivaldicoalitie, kibbelkabinet of vakbondsregering?

‘De middenstand regeert het land’ zong wijlen Luc De Vos. Mocht hij vandaag dat lied maken, het zou klinken dat de vakbonden het land — willen — regeren. Ze willen de wet op loonnorm torpederen. Misschien is die wet afschaffen gewoon een goed idee.

Pro status quo

De vakbonden worden in ons land per abuis bij de progressieven gerekend. Er zijn in dit land geen grotere vastgeroeste bewakers van het status quo te vinden dan zij. Zelfs het volledig blokkerende en dus stillaan irrelevante sociale overlegsysteem kan op hun overtuigde steun rekenen. Het is een deel van hun macht natuurlijk.

Bij het aantreden van een nieuwe regering is het altijd zoeken naar een nieuw machtsevenwicht. De vakbonden menen dat voor hen de kaarten gunstig liggen in de Vivaldiregering. De regering heeft met socialisten en groenen een links overwicht. Die rood-groene regeringspartijen staan op links ook nog eens onder druk van de communisten. Die winnen in de peilingen en aan invloed in de vakbond. De linkse regeringspartijen hebben weinig manoeuvreerruimte. Dus kan de vakbond de druk opvoeren.

Liberale vakbondsregering

Als de regering de druk deze keer niet kan weerstaan, dan wordt ze een vakbondsregering. Eentje die naar de pijpen van de vakbonden zal moeten dansen. Dat is natuurlijk een kwalijke zaak voor — vooral — de liberalen. De gretigheid waarmee N-VA dat er op sociale en in traditionele media inwrijft toont de kwetsbaarheid van de liberalen. Ze zitten in de tang.

Is er nog een uitweg voor de regering-De Croo? Is er een andere optie dan een vakbondsregering worden als Paul Magnette (PS) openlijk zegt dat het rijk van de werkgevers uit is? Egbert Lachaert (Open Vld) verklaart in de media dat er zonder akkoord tussen werkgevers en vakbonden maar 0,4% loonopslag bovenop de index bij kan. Hij wordt daarop teruggefloten door zowel socialisten als groenen. Lachaert en George-Louis Bouchez (MR) weren zich als duivels in een wijwatervat. Maar tegen het verenigd front van vakbonden, socialisten en groenen lijken ze niet op te kunnen.

Kibbelkabinet

Als de regering-De Croo een vakbondsregering is, dan is ze zeker een kibbelkabinet. De regering sukkelt van de ene rel naar het andere openlijke meningsverschil. De socialistische minister van Ontwikkelingssamenwerking Meryame Kitir pleitte voor de afschaffing van de patenten op covidvaccins. Ze kon daarvoor rekenen op groene steun. Dat konden de liberalen niet zomaar laten gebeuren. Na enkele dagen bitsige woorden nuanceerde ze haar uitspraken in de Kamer.

Ook over de covidaanpak is geen consensus in de regering of tussen de partijen. MR blijft het openlijk oneens zijn met het beleid van minister Vandenbroucke (Vooruit). In het weekend kwam ook de communautaire tegenstelling in de covidaanpak naar boven. PS en MR reageerden furieus op de Vlaamse opmerking dat de vaccincijfers enkel in Vlaanderen voldoende zijn. In de Vlaamse regering vreest men dat de lage vaccinatiegraad in Brussel en Wallonië verdere versoepelingen zullen uitstellen. Ze willen dat Vlaanderen dan alleen kan doorgaan.

Coronalijm

Deze regering is er bij de gratie van corona. Haar voortbestaan zal ze er ook aan danken. Want wie zal ze laten vallen? In de Wetstraat leeft de overtuiging dat wie de regering doet vallen, daar een prijs voor betaalt. Zeker nu de kiezers al maanden gemarineerd worden in de angst, is de kans groot dat ze de aanstokers van de chaos electoraal zullen afstraffen. De coalitiepartners zitten met elkaar opgescheept.

Zouden de liberale partijen zich al afgevraagd hebben waarom ze zichzelf dit hebben aangedaan? Ze hebben zelf deze regering op de rails helpen zetten. De liberalen zullen de kelk tot op de bodem moeten ledigen en toekijken hoe hun liberale premier de vakbondseisen zal moeten inwilligen. Er is helaas geen alternatief. Elk compromis dat ook maar iets aan de vakbonden toegeeft zal de Open Vld en MR als verlies worden aangerekend. En ze weten het.

Hetzelfde geldt voor CD&V. Die zijn ‘avanti’ mee in het ‘Vivaldi’-verhaal gestapt. Hoe enthousiast zouden zij nog zijn? Als middenpartij zitten ze vast tussen links en de liberalen. Ze staan erbij en kijken ernaar, wanhopig op zoek naar een manier om inhoudelijk het verschil te maken. Of gewoon om een beetje op te vallen met iets inhoudelijks.

Weg met de loonnorm

Wars van de politieke realiteit is de vraag of die wet op de loonnorm wel echt een goed idee is. Ja, onze economie is in crisis. Maar er zijn sectoren die het heel goed doen. Die hebben maar beperkte mogelijkheden om hun personeel te laten delen in dat succes. De politici van dit land menen namelijk dat werkelijk alles centraal door de regering of de sociale partners geregeld moet worden. Ook de loonnorm. Is dat wel de beste optie?

Er is een verschil in sectoren. Maar de economie in Vlaanderen verschilt ook van die in Wallonië of Brussel. Dat allemaal in een beleid en in een norm duwen, is dat wel een goed idee? Het is opnieuw een van die vastgeroeste Belgische manieren van werken. Het enige resultaat is blokkering en een star systeem. Er kan niet snel worden ingegrepen of aangepast aan situaties. Als de overheid zich nu eens uit deze discussie terugtrekt? Dan hoeft ze ook niet langer de compromissen tussen werkgevers en vakbonden te financieren.

Oude vormen en gedachten

De liberalen kunnen hier wel degelijk nog iets winnen. De wet op de loonnorm afschaffen. De nationale loonnormen op zich. Dat kan per sector, desnoods per bedrijf geregeld worden. Maar verandering in dit gestolde land… is zo moeilijk.

Om het in 1-meitermen te zeggen: ‘Sterft, gij oude vormen en gedachten! Slaafgeboornen, ontwaakt, ontwaakt! De wereld steunt op nieuwe krachten.’