Vlaams Belang 2.0: een nationalistische beleidspartij

Het boek En nu is het aan ons van Vlaams Belangvoorzitter Tom Van Grieken is de mijlpaal van een nieuwe marsrichting van de partij. Ze zijn geen ijsbreker meer, geen zweeppartij of eeuwige oppositie. Vlaams Belang noemt zichzelf vanaf nu een nationalistische beleidspartij. Ze willen regeren. Daarvoor worden de stijl, de thema’s en de mensen vernieuwd.

Devos over Vlaams Belang

Vlaams Belang in 2020 is amper te vergelijken met het Vlaams Belang van 2014, laat staan dat van 2004. En dat heeft niet enkel met het aantal verkozenen of de inhoud te maken. Meer met stijl en oriëntering. De partij heeft haar loopgraven verlaten. In die zin is het te begrijpen dat ze de belegen analyse van professor Carl Devos niet wil afdrukken. De politicoloog schrijft over het Vlaams Belang dat was en dat ze niet meer  willen zijn. Er moet vooruit gekeken worden, met een boek over de voorbije vijf jaar, waarvan u hier het slothoofdstuk kan lezen.

Vlaams Belang is een strak geleide partij geworden, naar het beeld en gelijkenis van de N-VA. Iemand als een Filip Dewinter speelt nationaal niet meer de eerste viool. In het partijbestuur zit geen enkele Dewinter-getrouwe. Voor veel jonge VB’ers is hij een icoon van het verleden, te respecteren. Maar Dewinter beseft maar al te goed dat hij zijn fratsen voortaan zal moeten beperken, nu Tom Van Grieken meer stemmen haalde dan hij. De anderen die door de pers graag extreme figuren worden genoemd, voegen zich keurig naar de partijtucht. Dries Van Langenhove zal niets doen dat niet door zijn partijbestuur of de voorzitter gesteund wordt.

Vlaams Belang in 2024

Op de boekvoorstelling werd duidelijk gemaakt dat de partijtop voor een nieuwe marsrichting heeft gekozen met het oog op 2024. De analyse van het verkiezingsresultaat was duidelijk. ‘We komen zes zetels tekort om samen met N-VA een regering te vormen,’ zei Tom Van Grieken. En dat mag niet meer gebeuren.

De zwakke flank van de partij wordt dan afgedekt: de partij maakt komaf met haar imago van eeuwige oppositiepartij. Daar heeft Vlaams Belang in 2014 zwaar op gebloed. N-VA noemde Vlaams Belang ‘steriel’. Een stem voor het VB was een verloren stem. Ze willen toch niet aan het beleid deelnemen, omdat ze niet compromisbereid zijn. Dat imago wordt aangepakt. ‘Oppositie is niet onze verzekering’ en ‘Het cordon is niet langer onze levensverzekering’. Dat zei Van Grieken op de boekvoorstelling.

Zelfs Belgisch regeren?

In een interview op Radio 1 kreeg Van Grieken ook de vraag over deelname aan een federale regering. Hij antwoordde niet met het standaard antwoord van de partij de voorbije veertig jaar: ‘wij treden enkel toe tot de laatste Belgische regering.’ Hij draaide een beetje rond de pot.

Van Grieken zei wel dat een oplossing binnen de huidige Belgische structuur niet mogelijk is en ‘enkel met meer autonomie kunnen we Vlaanderen een rechts beleid geven’. Maar ook: ‘als we vanuit de oppositie het migratiebeleid naar rechts kunnen opschuiven, waarom niet?’ Maar dat hij niet tot een Belgische regering wil toetreden tenzij om België af te schaffen? Dat duidelijk niet. Hij zette die goed afgesloten deur op een kier.

Wegen vanuit de oppositie

Ondertussen wil Vlaams Belang aantonen dat het nu al vanuit de oppositie het verschil maakt. Ook dat moet het politiek gewicht van de partij vergroten. Van Grieken koketteert met de scalp van de regering-Michel. ‘In 2018 deden we de regering vallen over Marrakesh.’ Ook het afvoeren van het rekeningrijden en de oppositie tegen de LEZ-zones haalde hij aan als onderwerpen waar de partij haar invloed laat gelden in de democratie.

De toon van Vlaams Belang in de oppositie in het Vlaams parlement is aangepast. Het leidmotief wordt: wat had de Vlaamse regering wel kunnen doen als het VB in de regering zat. ‘Hoe sterk zou Sterke Jan kunnen zijn mét het Vlaams Belang’. Het is een manier om de N-VA op te jagen, zonder ze echt frontaal aan te vallen. Want Vlaams Belang wil met N-VA in een Vlaamse coalitie na 2024.

Maar N-VA wordt ook bewust niet als enige partner naar voren geschoven. ‘In 76 gemeenten hebben VB en N-VA een lokale meerderheid. Eén op vier van de Vlaamse gemeenten heeft een rechtse meerderheid,’ aldus Van Grieken. ‘Maar ook voor plaatselijke CD&V en Open Vld-afdelingen bestaat het cordon niet. In de twee gemeenten waar we in 2018 het langst onderhandeld hebben, was dat met CD&V, niet met N-VA.’

Vlaams Belang wil de grootste

Maar de onderhandelingen na 26 mei 2019 — en 2004 — heeft de partij geleerd dat ze zelf het initiatief zal moeten kunnen nemen als ze er niet opnieuw wil afgereden worden. En dus is de missie: in 2024 de grootste worden. Dat moet. Van Grieken beseft dat hij daarmee de lat hoog legt, maar hij heeft geen keuze. ‘Ik kon in 2014 ook falen. Ik heb altijd beseft dat ik in Wikipedia als laatste voorzitter van het Vlaams Belang zou kunnen staan.’ Volgens geruchten zou het VB onlangs rond de 35% gepeild zijn en N-VA 19%. PS, die de peiling bestelde, zou ook slecht gescoord hebben.

Vlaams Belang is nu dus officieel een nationalistische beleidspartij. Een die weliswaar nergens beleid voert, maar dat zou voorlopig moeten zijn. Het woord dat de VB-voorzitter nooit in de mond neemt is ‘compromis’. Hoewel dat de consequentie is van zijn woorden: zijn partij zal compromissen moeten sluiten. Maar de missie is ingezet. ‘Aan de kiezer zeggen we: uw stem doet ertoe. De boodschap naar buiten is: wij zijn geen oppositiepartij meer. De boodschap naar binnen toe is, we moeten de switch maken, ons nu voorbereiden.’ De volgende stap is compromissen sluiten, en zien wat dat met de partij doet.

Het boek En nu is het aan ons van Tom Van Grieken is verkrijgbaar in de webwinkel van Doorbraak.