Voorzichtig optimisme over toekomstige ‘vliegwet’ voor luchthaven Brussel

Federaal minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo) werkt in alle discretie verder aan een ‘vliegwet’ die de luchtvaartroutes voor de luchthaven-Brussel nationaal voor lange tijd vastlegt. Alhoewel die wet nog niet voor meteen is, overheerst er licht optimisme in wat al jarenlang een beladen dossier is.

Achter de schermen wordt het luchthavendossier verder ontzenuwd. Dat zorgt voor een constructievere sfeer dan vorige jaren het geval was. Mogelijk wordt er nog voor de verkiezingen van 2024 een basis afgesproken tussen de federale regering en de gewesten om verder op te werken. Tegelijkertijd benadrukt de ombudsman van de luchthaven dat vooral een oplossing nodig is voor het gebruik van de dwarsbaan 01/19, want die leidt het meest tot klachten over overlast.

Federaal minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo) werkt op twee sporen: ‘Een groep technische profielen bekijkt in alle objectiviteit wat mogelijk is. Daarin zitten piloten, mensen van luchtverkeersleider Skyes, Brussels Airport en ambtenaren van de Federale Overheidsdienst Mobiliteit. Daarnaast brengt een overlegplatform alle verschillende overheden, bewoners van rond de luchthaven en deze experten samen,’ zegt Litte Frooninckx, de woordvoerder van Gilkinet, aan Doorbraak.

Nog niet meteen vliegwet

‘Het is een gevoelig dossier, dus meer kunnen we op dit moment niet kwijt omdat we het overleg alle kansen willen geven. Wel kunnen we meegeven dat eind februari het overlegplatform is samengekomen. De discretie werkt.’

Een bron binnen de Vlaamse regering bevestigt dat het overleg in een constructieve sfeer heeft plaatsgevonden. Gilkinet zou volgens deze bron zelfs goed op weg zijn om nog voor de verkiezingen een akkoord af te sluiten. Niet de ‘vliegwet’ waar iedereen naar snakt, maar een juridische verankering van de huidige vliegsituatie, op basis waarvan men verder kan. Dit akkoord moet ervoor zorgen dat het Brussels Hoofdstedelijk en Vlaams Gewest gezamenlijk bepalen wat bijvoorbeeld de aanvaardbare geluidsnormen zijn voor de luchthaven. Brussel zou zich daarbij open opstellen, op voorwaarde dat verschillende actiecomités rond de luchthaven af zouden zien van verdere juridische procedures.

Wathelet en de Brusselse ‘union sacrée’

Op zich is dat vreemd, want vorig jaar nog deed Brussels parlementslid Tristan Roberti – van Gilkinets partij, tevens regeringspartij in de Brusselse regering – de Brusselse strategie uit te doeken. Die komt erop neer dat alle Franstalige partijen moeten proberen om vliegen over Brussel zoveel mogelijk te ontraden. Dat idee maakt al sinds 2014 opgang, het jaar waarin het vliegplan van Melchior Wathelet mislukte. Omdat toen enkele Brusselse wijken in Elsene, Etterbeek en Watermaal-Bosvoorde meer werden overvlogen dan voorheen, groeide toen het idee dat vliegen boven grootstedelijk gebied onwenselijk is. Vorig jaar stelde Roberti in het Brussels parlement dan ook duidelijk:

‘Het gaat niet om onze Brusselse geluidsnormen, die wettelijk zijn verankerd en de basis vormen voor gerechtelijke stappen, maar om andere elementen: het vliegtracé dat meer rekening moet houden met de levenskwaliteit en gebaseerd moet zijn op criteria als bevolkingsdichtheid, start- en landingsprocedures, nachtvluchten en de verlenging van de start- en landingsbanen.’

Consensus over die strategie heet voor Roberti daarbij: de Brusselse ‘heilige unie’, ofte ‘union sacrée’. Alle Franstalige partijen onderschrijven die officieel.

Touwaide

Vandaag zou Brussel aan de onderhandelingstafel dus soepeler zijn. Maar begin deze week kwam de ombudsman van de luchthaven, Philippe Touwaide met een eigen aanzet tot een vliegplan. Touwaide heeft als luchtvaartspecialist op het kabinet van Melchior Wathelet gewerkt, maar is ook al twintig jaar directeur van de ombudsdienst van de luchthaven. Die dienst bundelt alle klachten van omwonenden en probeert transparant te communiceren over de vliegbewegingen.

In Touwaides plan brengt de ombudsdienst meerdere voorstellen aan om de situatie rond de luchthaven zelf te ontzenuwen. Sommige voorstellen zijn realistisch, zoals het  aanpassen van de geluidsnormen om zo de luidste en oudste vliegtuigen te weren. Andere voorstellen vereisen langetermijninvesteringen aan bepaalde start- en landingsbanen, ja, zelfs de bouw van een nieuwe baan zodat opstijgende vliegtuigen de Brusselse agglomeratie zoveel mogelijk vermijden. Ook laat Touwaide een ballon op om nachtvluchten in Brussel te verbieden.

Touwaide hoopt dat ook Brussel zich voldoende realistisch opstelt. ‘Ik ga akkoord om zo weinig mogelijk over stadsgebied te vliegen. Daarom enkele van mijn voorstellen over het uitbreiden van de startbanen. Maar Brussel moet ook zijn deel van de koek opnemen. Dat kan niet anders met de luchthaven op die plaats,’ zo vertelde Touwaide aan Doorbraak tijdens de voorstelling van zijn plan.

Oogje dichtknijpen

Volgens politieke bronnen handelt Touwaide alleen en was niemand op de hoogte van zijn eigengereide plan. De ombudsman wil naar eigen zeggen alleen maar helpen om de situatie te ontzenuwen. Voor hem moet de vliegwet voor eens en voor altijd resulteren in een kader waaraan niet te tornen valt. Volgens Touwaide zijn de geluidsnormen en de vliegroutes momenteel te gemakkelijk te beïnvloeden door politieke kabinetten en door de directie van Brussels Airport. Daardoor wordt er al te vaak een oogje dichtgeknepen wanneer er inbreuken zijn op de geluidsnormen. Een vliegwet moet dan zorgen voor een objectieve situatie, waarover alle gewesten het eens zijn, waar ze niet meer aan zullen tornen, en uiteindelijk ook voor een stabielere basis voor de luchthaven.

Touwaide meent dat vooral het ‘foutieve’ gebruik van start- en landingsbaan 01/19 de meeste klachten oplevert. Het was Touwaide zelf die in 2013 de luchthaven met wetgeving dwong om deze baan minder te gebruiken. De Federale Staat is in 2020 veroordeeld omdat het deze officieel erkende vlieginstructie niet op de correcte manier toepast, en luchtverkeersleider Skyes marge geeft om af te wijken van de voorgeschreven windnormen.