Het Groot Progressief Project ter Bestrijding van Samenlevingsproblemen

Meertaligheid in onderwijs is geen oplossing om taalachterstand weg te werken. Het heeft nog minder te maken met het algemeen welbevinden van een kind. Het werkt contraproductief en demotiverend. Mijmeringen over het gebruik van de thuistaal op school door een mislukte onderwijsspecialiste.

Integratie in Overpelt

Op 2,5 jarige leeftijd begon mijn schoolcarrière in een kleuterschool in een dorp met gezellige kleuterjuffen. Die spraken een andere taal dan het Turks, mijn thuis- en moedertaal. Het waren juffen die ook nog eens stiekem mijn Turkse broodjes opaten die mijn moeder zorgvuldig voor mij inpakte en in mijn Maya de Bij-schooltasje legde. Toen mijn moeder te weten kwam dat mijn juffen verzot waren op de huisgemaakte broodjes maakte ze altijd een extra lunchpakket klaar voor de juffen. Op die manier ontstond er een vriendschap tussen mijn ouders en de kleuterjuffen. Die brengt ons na meer dan 35 jaar nog altijd met de mooiste herinneringen terug naar Overpelt en het kleine schooltje waar mijn broer en ik Nederlands hebben geleerd.

Het was een tijd waarin geen enkele leerkracht ooit een driftig, Turks temperamentje had meegemaakt dat zo gefrustreerd was omdat ze geen Nederlands kon spreken. Juffrouw Bodson en juffrouw Angèle hebben onbewust zeer waardevol werk geleverd door mijn broer en mezelf (het driftig temperamentje) gewoon te laten participeren in de klas ondanks de taalbarrières. Een kind moest een kind onder alle kinderen blijven in die tijd. Ik herinner mij nog dat ik huilend thuiskwam en schreeuwde dat ik niemand verstond. En dat niemand mij begreep.

Plantrekkers

Mijn ouders en de kleuterjuffen hadden het geduld van een boeddhistische monnik. Hoe kwader en opstandiger ik werd, hoe meer ze zich afzijdig hielden van het gekrijs en het gestamp van een kleuter en rustig afwachtten. Ik herinner mij zelfs de zelfvoldane grijns van mijn broer. Die had twee jaar tevoren hetzelfde proces doorlopen, alsof hij wilde zeggen: ‘wacht maar, zus, voor je het weet, ben je zo vertrokken.’

Datzelfde jaar kwam ik van school en tijdens mijn vieruurtje vertelde ik mijn moeder alles over mijn nieuw vriendinnetje Esther. Mijn Nederlands was niet perfect, maar ik was een spons, net zoals de meeste kinderen. ‘We hadden geen groot pedagogisch project nodig om jou een kind te laten zijn. Soms onderschatten wij kinderen, eigenlijk zijn het plantrekkers,’ aldus mijn moeder. Het gesprek met mijn ouders gaat over het gebruik van thuistaal op school. Vlaams Parlementslid Elisabeth Meuleman en haar partij Groen pleiten voor een wettelijke verankering van de thuistaal in Vlaams onderwijs.

Internationale dag van de moedertaal

Ik ben in het ouderlijke huis .We drinken Turkse thee, de satelliet-tv geeft ons op gedempte toon nieuws over de heimat van mijn ouders, een Turks vegetarisch stoofpotje staat te pruttelen op het fornuis. We ademen en leven in het Turks in dit ouderlijke huis waar tweetaligheid bij wijze van spreken werd gedrild. Mijn ouders vragen vanwaar die behoefte komt om de thuistaal op school te gebruiken. En ik herhaal de holle woorden die in de resolutie van Groen worden gebruikt die ze hebben ingediend op de internationale dag van de moedertaal: het welbevinden van het kind, assimilatie, positieve appreciatie… Mijn ouders hebben de finesses van het rollen met de ogen goed onder de knie en beginnen door elkaar te beargumenteren, zonder elkaars beurt af te wachten, over wat voor een samenleving de politiek wil creëren. Heel geamuseerd vertrek ik naar huis, zoals altijd met tien Tupperware-doosjes gevuld met Turks eten in mijn handen.

Wiskunde in het Turks

Tijdens het vullen van mijn diepvriezer met de voorraad Turkse stoofpotjes moet ik terugdenken aan Refika die op achtjarige leeftijd in mijn klas kwam te zitten. Refika was toen nog maar een week in België. De leerkracht zette haar naast mij omdat ik hier geboren was en naar zijn mening goed Nederlands en Turks kon spreken. Ik kreeg de opdracht haar te helpen door tijdens de lessen alles uit te leggen in onze gemeenschappelijke thuistaal.

We spreken hier dus over achtjarigen die nog maar pas kunnen lezen en schrijven en die nog alles moeten leren over rekentafels. Ik, als perfect tweetalige, zou momenteel als leerkracht misschien een nieuwkomer van Turkse origine kunnen helpen. Maar wiskunde is dan weer een wetenschap die menig mensen in hun moedertaal nog niet eens krijgen uitgelegd. De achtjarige Pinar had het nooit kunnen uitleggen in het Turks, de vijftienjarige evenmin, de huidige veertigjarige nog minder.

Frustraties

Refika raakte gefrustreerd omdat ze niet kon volgen. Ze werd boos op mij omdat ik niet op tijd alles kon vertalen. Op die manier kon ik niet alles volgen wat de leerkracht vertelde en geraakte ik ook gefrustreerd. Refika lichtte haar ouders en zus en broer in waardoor haar oudere zus mij kwam bedreigen op school. Mijn ouders kregen de boze ouders van Refika aan hun deur die kwamen klagen dat hun dochter niet werd geholpen door mij. Ik zou de lessen verkeerd hebben uitgelegd en dat zou ik zelfs bewust gedaan hebben. Een achtjarig kind werd hier belaagd met de meest verschrikkelijke argumenten en verwijten omdat de goedbedoelde intenties van een school eigenlijk voor nog meer problemen hadden gezorgd.

En zoals elke Turk die geen geldig argument kan bedenken, werden mijn familie en ik beschuldigd van gevoelens van jaloezie. Erdogan gebruikt dat argument trouwens nog altijd: ‘het Westen is jaloers op ons!’ Maar dat terzijde. Refika ging naar het deeltijds onderwijs en stopte volledig met school. Op achttienjarige leeftijd huwde ze en werd ze snel moeder. Haar Nederlands is even erbarmelijk als het Nederlands van een nieuwkomer, alhoewel Refika al meer dan dertig jaar in België woont.

Mislukte onderwijsspecialiste

Ik wil echt wel meedenken met het ‘Groot Progressief Project ter Bestrijding van Samenlevingsproblemen’ maar dan moeten het wel realistische voorstellen zijn. Professor Wouter Duyck heeft op Twitter de wetenschappelijke consensus waar mevrouw Meuleman zo graag mee uitpakt weerlegd met ander wetenschappelijk onderzoek. Dat brengt mij tot mijn mandaat als lid van het Bijzonder Comité voor de Sociale Dienst in Hasselt waar we individuele dossiers van het OCMW behandelen inzake toekenning, intrekking, herziening van leeflonen en andere vormen van steun. Zonder in verdere details te treden en om niemands privacy te schenden, wil ik enkel dit meegeven: meertaligheid in onderwijs werkt demotiverend.

Kwaliteitsonderwijs

Ik heb verschillende nieuwkomers ontmoet die tijdens hun hoorrecht kwamen vertellen dat de lessen Nederlands niet bevorderend werken omdat nieuwkomers tijdens de lessen halsstarrig in hun eigen taal blijven communiceren. Dit resulteert dan in systematische afwezigheid en verlies van leefloon. Ik moet als mens en als lokale politica nog in de spiegel kunnen kijken, beste progressieve vrienden. Maar ik word, net als iedereen die niet te vinden is voor het ‘Groot Progressief Project ter Bestrijding van Samenlevingsproblemen’, weggehoond als zou ik een mislukte onderwijsspecialiste zijn.

Wat is er mis met kwaliteitsonderwijs aanbieden? Waarom die obsessieve drang van links toch altijd om te pleiten voor gelijkheid door ongelijkheid te creëren? Wat is die pathologische liefde voor het bewust en systematisch faciliteren van segregatie? Het is net die exclusiviteit die de inclusieve samenleving tegenhoudt. Symbooldossiers om de eigen achterban te paaien zorgen voor nog meer samenlevingsproblemen en spanningen tussen gemeenschappen. Terwijl het eigenlijk simpel is: attitude kweek je door in het zwembad te springen. De overheid staat aan de rand van het zwembad met de reddingsboeien in haar handen voor mensen die de schoolslag nog niet machtig zijn. Maar ze moeten wel eerst gedoken hebben…