Wie kent het echte gevaar van Doel?

Zaterdag 2 januari vond de zoveelste technische storing plaats in de kerncentrale van Doel. Wederom was er geen ‘concreet gevaar’ voor de burgerbevolking. Deze keer onthield Electrabel – uitbater van de kernreactoren – zich van een reactie voor de camera’s. Imagoschade, weet u wel. Kristof Calvo, federaal fractieleider van oppositiepartij Groen, was er wel bij de kippen bij om in verschillende media het wegstemmen van de levensduurverlenging van onze kerncentrales te bepleiten. Er was evenwel “geen reden tot paniek”, aldus Calvo, aangezien het mankement zich voordeed in het niet-nucleaire gedeelte van de centrale. Hieruit volgt dat paniek wel gefundeerd zou zijn bij onregelmatigheden in het nucleaire gedeelte. Maar wie weet echt wat de concrete gevaren en gevolgen zijn van een nucleair incident?

Buurlanden

Dat er ongerustheid bestaat over onze verouderde en versleten centrales staat vast. Die angst lijkt zelfs groter te zijn in onze buurlanden. Enkele dagen voor het incident van 2 januari had de regering van de Duitse deelstaat Noord-Rijnland-Westfalen de sluiting van de kerncentrale in Tihange geëist. Twee dagen na het laatste mankement pleit de burgemeester van het Nederlandse Bergen op Zoom voor inspraakrecht in de discussie over de levensduurverlenging. Nucleaire ongevallen kennen immers geen grenzen. Maar, nogmaals, wat is het concrete gevaar van een ernstig incident?

Het lijkt alsof media ervan uitgaan dat de kennis over kernrampen wijdverspreid is. In tegenstelling tot berichtgeving over dronken rijden, nieuwe drugs voor jongeren of pakweg zonnebaden blijft men vaag over ongemakkelijke details betreffende de gevaren ervan. Zelfs de oppositiepartijen en buitenlandse critici van de Belgische verslaving aan kernenergie spreken enkel over ‘bekommernissen’ over ‘gevaren’ maar gaan niet in de diepte.

Abstract gevaar

Iedereen zal wel enige notie hebben van de gebeurtenissen in Tsjernobyl (1986) en Fukushima (2011). De reëele gevolgen voor de burgerbevolking aldaar zullen waarschijnlijk al minder bekend zijn. Het hypothetisch gevaar voor onszelf blijft abstract. We kunnen immers de implicaties van rampen elders niet zomaar transponeren naar onze contreien. Bevolkingsdichtheid, de locatie van de centrale, de staat van de reactoren: elke situatie is uniek.

De Vlaming lijkt zo op zichzelf aangewezen om op onderzoek te gaan. Het internet zal ons vast en zeker soelaas bieden. De onoverzichtelijke website van Electrabel helpt ons echter niet veel verder. Wanneer we bijvoorbeeld op ‘Wat te doen bij een nucleair ongeval?’ klikken, verschijnt er een minuscuul kadertje met icoontjes. Binnenblijven, niet telefoneren, de kinderen op school laten: dat is de goede raad van Electrabel.

Misschien maakt een bezoekje aan de webstek van het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) ons wijzer. Hier is evenmin een gedeelte te vinden waarin men gevaren en gevolgen uitlegt. Toch vinden we een doorverwijzing naar www.nucleairrisico.be. ‘Wat te doen bij een nucleair ongeval?’, aldus de ondertitel van de hoofdpagina. De informatie is rijker en makkelijker terug te vinden. Onder het deeltje ‘Nucleaire risico’s’ schrijft men: “de kans op ernstige ongevallen bij een nucleaire site is klein, maar niet onbestaande. (…) De risico’s voor de bevolking bij een nucleair ongeval zijn hoofdzakelijk risico’s op lange termijn (kanker en genetische afwijkingen)”. De website haalde de hoogste bezoekcijfers net na de ramp in Fukushima. De vraag blijft of er nog steeds veel burgers deze informatie onthouden hebben.

Constructieve journalistiek

Vele nieuwsmedia maken zich vooral zorgen over de bevoorradingszekerheid van elektrische stroom. Het zou wellicht betekenisvol zijn indien onze media blijven hameren op de concrete risico’s van een kernramp – en dit iedere keer wanneer men over kernenergie bericht. Net zoals men nieuws inzake zelfmoord steevast afsluit met het tonen van het telefoonnummer van de Zelfmoordlijn. De problematiek van de verouderde reactoren overstijgt het hier en nu.  Zo niet, dan dreigt er een waas te blijven hangen rond het hoe en wat van kernrampen, doorspekt met relativering vanwege Electrabel en tegengestelde indianenverhalen.

De mogelijke onrust die zou ontstaan wanneer het danig misloopt in Doel of Tihange zou op die manier gegrond zijn. Een verwittigd man is er twee waard, zo vertelt men. Het kan ons ook meer begrip verschaffen in de reacties uit onze buurlanden. De geïnformeerde burger zou vervolgens  inspraak kunnen eisen in het debat over de levensduurverlenging in plaats van passief de achterkamerpolitiek van kabinetten en CEO’s gade te slaan. Het zal de media sieren als betrokken  actor voor de volksgezondheid. Zou dat geen constructieve journalistiek zijn?

Foto (c) Reporters.