Voor het eerst sinds lange tijd gloort er hoop aan de horizon voor leden en sympathisanten van de Britse Conservatieve Partij. Doordat er een nieuwe uitvoeringsdeal is gesloten met de Europese Unie over het inmiddels beruchte Noord-Ierlandprotocol ligt de weg nu open voor een nieuw handelsakkoord met de Verenigde Staten, een migratieakkoord met Frankrijk en toegang tot de vrijhandelszone CPTPP.

De Britse conservatieve partij lag in puin toen Rishi Sunak, bij gebrek aan een tegenkandidaat, eind oktober aantrad als nieuwe premier van het Verenigd Koninkrijk. Sinds de lente van afgelopen jaar rolde de ene na de andere donderwolk over number 10 Downingstreet. Eerst waren er de Partygateperikelen, toen was er de stemming binnen de Conservatieve Partij over het vervangen van Boris Johnson. Deze stemming werd gewonnen door Johnson, maar hij was niet langer in staat de partij op één lijn te houden, waarna hij na enige tijd alsnog zijn ontslag bij de koningin zou aanbieden. Zijn vervanger Liz Truss was vanaf de eerste seconde één van de meest gehate premiers van het VK en al snel viel haar de bedenkelijke eer te beurt van het kortste premierschap in de geschiedenis van het Verenigd Koninkrijk.

Economische vooruitgang

Het doel van Sunak was om de partij te verenigen en de populariteit te verhogen om tijdens de komende verkiezingen van eind 2024 geen al te extreme verliezen te lijden. Om dit doel te bewerkstelligen schetste de kersverse premier in januari 5 doelen voor zijn premierschap. Tot deze doelen behoren: het halveren van de inflatie, het laten groeien van de economie, het verlagen van de staatsschuld, het verkorten van de NHS-wachtlijsten en het stoppen van de illegale bootmigratie. De niet-economische doelen kunnen binnen de partij erg veel steun vinden. Het economische beleid daarentegen vinden veel partijgenoten twijfelachtig.

Op dit vlak is Sunak van plan belastingen te verhogen en de begroting recht te trekken, voordat belastingen op termijn weer verlaagd kunnen worden. Hiermee werd de oorspronkelijke verkiezingsbelofte van de Conservatieven om geen belastingen te verhogen verbroken. Bovendien is dit beleid volgens verschillende Conservatieven onverenigbaar met zijn doel om de economie te laten groeien. Volgens Sunak is de echter de beste methode om de inflatie op korte termijn te beteugelen en daarmee de rentekosten voor de overheid, die ook gekoppeld zijn aan de inflatie, te verlagen.

Handelakkoorden als geheim wapen

Een andere manier om de economie te laten groeien is het sluiten van lucratieve handelsdeals. Het versterken van concurrentie op de binnenlandse markt zou kunnen leiden tot betere prijzen voor de consument en zou exporteurs betere toegang geven tot buitenlandse markten. Op dit vlak liepen de ambities en de realiteit de afgelopen jaren steeds verder uit elkaar. Het grote handelsakkoord met de Verenigde Staten kwam er maar niet. De VS hielden de onderhandelingen af vanwege het onopgeloste probleem in Noord-Ierland.

Het Windsor Framework zou op dit vlak wel eens een doorbraak kunnen betekenen. Zodra dit nieuwe akkoord tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie wordt geïmplementeerd, kunnen producten weer vrij circuleren binnen het VK. Alle goederen die de Ierse/Noord-Ierse grens niet zullen overgaan kunnen zonder controles via een zogenoemde ‘green lane’ vervoerd worden van Groot-Brittannië naar Noord-Ierland.

Hiermee werd één van de grootste problemen van het vorige akkoord opgelost. Verschillende ‘harde brexiteers’ waren dan ook erg tevreden met de nieuw gesloten deal. Opvallend was wel dat Boris Johnson al liet optekenen dat Sunak geen steun van hem hoeft te verwachten voor deze nieuwe overeenkomst. Dit kwam Johnson vanuit verschillende hoeken op hoongelach te staan, aangezien velen geloven dat hij als premier ogenblikkelijk zijn handtekening had gezet onder dit nieuwe akkoord. Ze zien het slechts als een mislukte poging om zijn vete met Sunak uit vechten om op deze manier ooit een comeback te kunnen maken.

Nieuwe handelsmogelijkheden

Het Witte Huis reageerde positief op de deal tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk. De onderhandelingen zijn officieel echter nog steeds niet van start gegaan, maar de kansen op officiële handelsbesprekingen zijn aanzienlijk toegenomen. Ook met de Frankrijk zouden nieuwe gesprekken worden opgestart, niet over een handelsdeal maar over immigratie. Een eindeloze stroom bootjes met illegale migranten steekt nog dagelijks het kanaal over. Het stoppen van deze migratiestroom was één van Sunaks doelstellingen. De sterk verbeterde relaties met de EU en Frankrijk zouden weleens de doorslag kunnen geven op de Brits-Franse top die ergens in de komende gepland staat.

De meest in het oog springende ontwikkeling op korte termijn is echter de mogelijke toegang tot Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-Pacific Partnership (CPTPP). Dat is een vrijhandelszone tussen elf landen rond de Stille Oceaan. Voor het VK hebben ze een geografische uitzondering gemaakt en hierdoor zou het aan de hand van Japan binnen een termijn van enkele weken kunnen toetreden tot dit handelsblok met een totaal bbp van 9.000 miljard dollar. Ook met India, dat geen deel uitmaakt van deze handelszone, zijn er gesprekken gaande over een nieuw handelsakkoord. En twee weken geleden werd bekend dat het Verenigd Koninkrijk en Zwitserland een ‘zo uitgebreid mogelijke deal’ voor financiële diensten aan het onderhandelen zijn.

Dealmaker Sunak

Rishi Sunak heeft een vliegende start als het gaat om het sluiten van verschillende akkoorden. Na het Windsor Framework lijkt toetreding tot de vrijhandelszone CPTPP de volgende stap in de post-brexitstrategie van Sunak te zijn. Voor het eerst in tijden wordt een premier in het VK door het publiek beschouwd als competent. En zo begint het er steeds meer op te lijken dat Sunak de juiste man is om de Conservatieve Partij uit het slop te trekken.