Zangfeest 2017: cultuur, identiteit en onafhankelijkheid

Het Vlaams Nationaal Zangfeest was op 26 maart 2017 aan zijn 80e editie toe. Voorzitter Erik Stoffelen maakte in zijn toespraak waar wat het Zangfeest wil zijn: een mix van cultuur en politiek. En een opsteker voor de Vlaamse beweging en het Vlaams Nationaal Zangfeest: voor het eerst waren er twee parlementsvoorzitters aanwezig: Jan Peumans van het Vlaams Parlement en Kamervoorzitter Siegfried Bracke (beide N-VA). De aanwezigheid van N-VA-ministers (o.a. Jan Jambon en Ben Weyts) is het Zangfeest al even gewoon. Het moet trouwens voor het eerst zijn dat een zangfeest werd geregisseerd door een parlementslid; Paul Cordy.

Identiteit

Wat het zangfeest aan bod wil brengen is natuurlijk de Vlaams-Nederlandse muziek- en liedcultuur, maar cultuur wordt ook in brede zin gezien. Zo nam Stoffelen stelling in het identiteitsdebat: ‘Onze identiteit komt in de verdrukking te staan. Onze Vlaamse én universele westerse waarden zijn te waardevol om ze te laten aantasten. We moeten ze koesteren, veiligstellen en met alle wettelijke middelen beschermen.’

Rangen sluiten

Op politiek vlak is het zangfeest een hoogdag voor de Vlaamse onafhankelijkheidsbeweging. Ook hier sprak Stoffelen duidelijke taal. ‘De Vlaamse beweging moet de rangen sluiten, logische meningsverschillen overbruggen en bondgenootschappen aangaan om een meerderheid te zoeken die onze droom, de Vlaamse onafhankelijkheid, waarmaakt.’ Die oproep om de rangen te sluiten is er niet zomaar. De Vlaamse beweging dreigt dieper en dieper politiek verscheurd te geraken tussen confederalisten en separatisten, participationisten of tegenstanders van federale regeringsdeelname, zeg maar een N-VA en een Vlaams Belang-kamp.

Stoffelen riep de aanwezigen op om zich niet van vijand te vergissen: ‘De strategie om ons einddoel te bereiken is niet één en zaligmakend, de meningen om via regeringsdeelname of oppositie ons doel te bereiken, verschillen. Het zij zo. De toekomst zal uitwijzen welke strategie ons dichter bij ons einddoel bracht. Maar laten we met dit doel voorop, ons niet vergissen van vijand en onze pijlen richten op de De Croos, de Eyskensen en de Claesens en niet te vergeten de vegeterende Saksen-Coburgers van deze wereld.’

’Wij dienen de spanningen tussen de overtuigden niet uit te vergroten, maar moeten onze beperkte middelen en energie steken in de niet-overtuigden en het draagvlak voor onafhankelijkheid vergroten.’ Sloeg Stoffelen op dezelfde spijker. Maar tegelijk nam hij ook, zonder het te noemen, de communautaire omerta van de N-VA onder vuur: ‘Ziet een belangrijke politieke stroming een doorbraak haalbaar via de macht? Goed, maar gebruik die macht ook voor gevoelige Vlaamse dossiers.’ Waarop hij Vlaams-Brabant, de Brusselse geluidsnormen voor de luchthaven van Zaventem en het Brusselse voetbalstadion in het Vlaamse Grimbergen noemde. ‘Tal van communautaire dossiers wachten op een doorbraak.’

Schotland & Catalonië

Schotland en Catalonië zijn al een tijdje populair in de Vlaamse Beweging. Wat daar gebeurt wordt gevolgd en becommentarieerd, maar bovenal wordt er gesupporterd. Voorzitter Erik Stoffelen verwoordde wat velen in de Lotto-Arena dachten als hij zei: ‘Als de Catalanen en de Schotten zich in de nabije toekomst met een democratische meerderheid uitspreken voor onafhankelijkheid verwachten we een sterk signaal vanuit Vlaanderen en ook vanuit Europa. Wie de mensenrechten en democratische rechtsprincipes vooropstelt, kan in deze kwestie niet anders dan een legitieme beslissing van een natie in wording, respecteren!’

51%

Stoffelen riep de aanwezigen niet mis te verstaan op tot actie, met ook daar een steek naar de N-VA, alweer zonder ze te noemen: ‘met zijn allen gaan we voor die broodnodige onafhankelijkheid! Ons autonomieproject is realistisch, maar we moeten 51 % van de Vlamingen overtuigen. Aan elk van ons, om met de kracht van onze overtuiging de Vlamingen voor ons verhaal te winnen. Met de financiële middelen die sommigen ter beschikking hebben, dienen ook campagnes gefinancierd die de geesten richting ons einddoel doen rijpen en die de Vlamingen geven waar ze recht op hebben: een eigen Vlaamse staat.’

Tachtig is prachtig

Naast het politieke luik van de toespraak was er ook aandacht voor de tachtigste editie van het zangfeest. Voorzitter Erik stoffelen deed dat met een dankwoord voor het stille werk van vorige generaties, maar keek ook vooruit. ‘Dit zangfeest ademt dus geschiedenis uit, maar mag geen geschiedenis worden. Daarvoor is het té uniek, té mooi, té belangrijk. Met respect voor het verleden kijken we toekomstgericht het honderdste Zangfeest in 2037 vol vertrouwen tegemoet.’ Daaruit blijkt veel vertrouwen, al hing het financiële voortbestaan van het Zangfeest dit jaar aan een zijden draadje. Enkel door gulle sympathisanten kon moederorganisatie ANZ overleven.

Digitalisering

Het organiserende ANZ (Algemeen Nederlands Zangverbond) is meer dan enkel de organisator van het Vlaams Nationaal Zangfeest. Sinds enige jaren investeert ze ook in het behoud van het Vlaamse muzikale erfgoed door partituren te digitaliseren en beschikbaar te maken. Daarvoor heeft ze nu een samenwerking met het Archief- en Documentatiecentrum voor het Vlaams-Nationalisme (ADVN), het Studiecentrum voor Vlaamse Muziek en de Vlaamse Gemeenschap, subsidies dus. Maar op het Zangfeest werd ook geld ingezameld om met Vlaamse kinderliedjes een schoolvoorstelling te maken die kleuters en kinderen aan het zingen zet op de tonen van Nederlandstalige liedjes.

Maar wil je erfgoed echt bewaren, dan moet het leven; in een levende traditie moet er ook nieuw repertoire worden opgebouwd. En dus schreef het ANZ een wedstrijd uit om een nieuw lied te componeren, voor samenzang op een bestaande tekst ‘Mijn prachtige Vlaanderen’ van Bart Herman. De winnaar was Luc Bataillie, die zelf zijn werk dirigeerde tijdens het Zangfeest. In de wandelgangen was te horen dat de inzendingen allemaal van hoge kwaliteit waren. Dus het zit wel goed met die levende liedtraditie.

Taal en cultuur

Naast politieke aandacht voor de onafhankelijkheidsbewegingen in Schotland en Catalonië was er ook aandacht voor cultuurgenoten. Zo was er zowaar een pluim voor de VRT voor de Top 100 van de Lage Landen, die vorig jaar in Vlaanderen op Radio1, in Nederland op Radio Vijf. Die dag werden in Vlaanderen én Nederland op deze zenders de honderd mooiste Nederlandstalige liedjes gespeeld. Volgens het ANZ, ‘een onverhoopt succes dat zeker voor herhaling vatbaar is.’ Erik Stoffelen ging daarop onmiddellijk een stapje verder ‘Onze taalverbondenheid gaat tot in Zuid-Afrika.’ En hij kondigde het bezoek aan van zangers Annari Breed en sprak de hoop uit dat ze volgend jaar op het Zangfeest zou optreden. ‘Ook met haar delen we een culturele verbondenheid die we koesteren.’ Een expliciete verwijzing naar Zuid-Afrika? Dat moet toch al even geleden zijn…