‘Zelfbeschikking is geen misdaad’

MADRID|ANTWERPEN — Zo’n 120.000 betogers manifesteerden zaterdagnamiddag in hartje Madrid onder een blakende lentezon om hun ongenoegen te uiten over het politieke proces tegen de gevangengenomen Catalaanse politici en ‘sociale leiders’. Dat gebeurde dag op dag 15 maanden nadat de ’twee Jordi’s’, de twee leiders van de grote grassroots bewegingen Òmnium Cultural en Assemblea Nacional Catalana (ANC) in voorhechtenis werden genomen voor de organisatie van manifestaties voor onafhankelijkheid en het onafhankelijkheidsreferendum van 1 oktober 2017.

Groot succes

Het aantal aanwezigen wordt wel gecontesteerd door de politie en de conservatieve pers. Die telden amper 18.000 aanwezigen. De foto’s en video-opnames spreken echter voor zich. Maar zo kort voor de algemene Spaanse verkiezingen van 28 april is het natuurlijk moeilijk toegeven dat Spanje met een torenhoog politiek probleem zit.

Het aanwezige manifesterende publiek was er divers. Diverse politieke strekkingen, regio’s, verenigingen en vakbonden waren vertegenwoordigd, vanuit het hele land. Veel betogers uit Andalusië, Galicië, Baskenland, naast uiteraard het grote merendeel Catalanen die waren afgezakt om hun eisen kracht bij te zetten: zelfbeschikking is geen misdaad, het proces is een politiek proces.

Doorbraak-medewerkerster Mireia Ferran nam deel aan de manifestatie. Ze spreekt van de belangrijkste politieke demonstratie in Madrid sinds de dood van Franco in 1975. Politiek historica en Catalaans parlementslid Aurora Madola (Junts per Catalunya) voegt eraan toe dat de laatste keer dat Catalanen in grote getale naar Madrid afzakten, dat te maken had met indammingen van de rivier Ebro.

Mireia Ferran/Doorbraak

Waardigheid. Soms zegt één woord genoeg.

Vreedzaam, als altijd

Hoewel het ergste gevreesd werd, verliep de betoging vreedzaam. In de namiddag doken er her en der op het parcours wel kleine extreemrechtse of falangistische groepjes op. Maar de manifestatie verliep naar goede Catalaanse traditie probleemloos.

Tweelandenland

Dat er vele Spanjaarden van andere regio’s deelnamen sterkt de overtuiging van de Catalanen dat er twee Madrids zijn, zo zegt Mireia. Het Madrid van the powers that be en dat van de mensen die er wonen en werken. ‘Het is belangrijk om het verschil te maken tussen beide, want gerechtelijke, wetgevende en uitvoerende macht bevindt zich momenteel in een andere realiteit dan de Madrilenen.’ Pays réel vs pays légal met andere woorden. De burgemeester van Madrid is immers een postcommuniste, verkozen in een kartel rond het links-populistische Podemos. Er stapte overigens ook minstens een Podemos-parlementslid mee in de betoging: Diego Cañamero Valle.

Vele Catalanen – toch zeker de helft – gelooft dat de rule of law van onderuit wordt gelegitimeerd, door de samenleving. De Spaanse rule of law wordt in vraag gesteld, maar de Spaanse powers that be denken er niet aan om aan het territorium te raken. Daarom maken de Catalanen gebruik van het internationaal rechtelijk erkende recht op zelfbeschikking, het recht om zelf over hun staatkundige toekomst te beslissen. Dat spoort echter niet met het aloude franquistische adagium España una, grande y libre, dat door de Spaanse instellingen opnieuw hoog in het vaandel wordt gedragen.

Madrid vullen

Ook Catalanen die in het buitenland wonen trokken massaal naar Madrid. Er waren 500 bussen ingelegd, maar ook een twaalf TGV’s vanuit Barcelona. Naar goede gewoonte eindigde de manifestatie met lange toespraken. Deze keer van ANC-voorzitster Elisenda Paluzie en Òmnium-ondervoorzitter Marcel Mauri. Vanuit Vlaanderen was de onvermoeibare N-VA-EU-parlementslid Mark Demesmaeker aanwezig.

De manifestatie werd bij valavond afgerond met het zingen van L’ Estaca, meteen een roep naar eenheid om zich te bevrijden van de Spaanse repressie. Het lied dateert van 1968 en richt zich tegen de dictatuur van Franco. Een goed verstaander heeft maar een half woord nodig.