Zwarte komedie over huiselijk geweld

Meer dan 5 miljoen Italianen gingen tot nog toe kijken naar C’è ancora domani (Er is nog morgen) van en met de in Italië bekende actrice Paola Cortellesi. Een (k)luchtige tragedie over de situatie van de vrouw in het patriarchale Italië anno 1946, toen vrouwen er voor het eerst mochten gaan stemmen.

/media-credit Paola Cortellesi.

C’è ancora domani (***, momenteel in de bioscoop) is een tragikomische, hoopvolle naoorlogse kroniek in zwart-wit, in Rome spelend en dus in Romeins dialect van de jaren ‘40 gesproken. Doorbraak sprak in Oostende tijdens het filmfestival met Paola Cortellesi, de als filmregisseur debuterende hoofdactrice van C’è ancora domani die ook zelf de zwarte komedie bedacht.

Waar haalde je de inspiratie voor je film over geweld tegen vrouwen, die ook wordt omschreven als een film over ‘vergeten vrouwenlevens’?

Paola Cortellesi: ‘Verhalen van grootmoeders, overgrootmoeders, van vriendinnen en van collega’s. En van mijn eigen moeder die in 1946 zeven jaar was. Zij vertelde dat naar school gaan voor meisjes toen van ondergeschikt belang was want zij moesten nadien toch thuis blijven en louter huishoudelijk werk doen. Er werd op haar ingepraat om niet voort te studeren. Opvoeding gebeurde voor hen thuis. ‘

‘Huiselijk geweld werd als normaal beschouwd en was geen schande. Dat vond ik vreemd! Toen heb ik die openingsscène erin geschreven waarin al veel tragiek zit samengebald. Delia woont in een volksbuurt in Rome met haar man Ivano en hun drie kinderen. ‘s Morgens wordt ze wakker, zegt haar echtgenoot in bed een goedemorgen en krijgt zomaar uit het niets een klap. Zij blijft zonder enige reactie, doodnormaal vindt zij dat blijkbaar, ze is eraan gewend geraakt. Dat is een scène die veel indruk maakt.’

De gelaatsexpressie van Delia spreekt boekdelen en toch schikt ze zich in haar lot. Ze lijkt stoïcijns, triest, bijna onverschillig, getormenteerd?

‘Onverschilligheid is het ergste. Vrouwen vandaag hebben niet zozeer meer te lijden onder fysiek geweld, nu is het vooral psychologisch, verbaal geweld.’

‘Delia is iemand die zich ervan bewust is dat ze zich als vrouw moet wegcijferen, dat ze niet meetelt. Ze heeft wel werk buitenshuis in een paraplufabriekje waar ze op een dag verneemt dat een man die pas begint, meer verdient dan zij die er al drie jaar werkt. Stilaan komt dat gevoel van onrechtvaardigheid bij haar naar boven.’

Je film wordt aangekondigd als een zwarte komedie, zelf zou ik veeleer spreken van een tragedie?

‘De film is beide. Het thema van de film is huiselijk geweld. In Italië wordt elke 72u een vrouw vermoord door haar partner of door haar ex. Wel wou ik dat thema in een historische context. Humor moest in de film want anders zie je harde dingen die je liever niet ziet. Volgens mij wordt het gemakkelijker om de film door te komen met humor.

Zelf duid ik dat aan als ‘neorealismo rosa’, een genre waarbij decorum en personages realistisch, herkenbaar zijn, terwijl het verhaal komische en/of romantische elementen bevat. Zo zitten in de film ook tal van liedjes waarvan ik de tekst heb geschreven.’

De film is in zwart-wit: de meeste mannen in de film zijn zwart, slecht. Delia’s man en haar aan zijn bed gekluisterde schoonvader zijn de slechteriken, de vrouwen wit met een blanke ziel?

‘Bedankt voor deze poëtische interpretatie. Wanneer mijn grootvader het had over film dan waren dat de in zwart-wit opgenomen films van het Italiaanse neorealisme. Aan die belangrijke Italiaanse filmstroming van onmiddellijk na WO II wou ik met mijn film, die zich in 1946 in Rome afspeelt – toen was alles zwart-wit – een hommage brengen.’

De titel C’è ancora domani is een uitspraak van een van Delia’s vriendinnen? Er is dus nog hoop?

‘Zij bedoelt letterlijk ‘maandag’, de dag na de zondag van de verkiezingen. Delia kan dan nog gaan stemmen. In Italië kan je op twee dagen gaan stemmen.’

‘Ik wou een titel die hoop geeft voor de toekomst. In die zin moet je ook de moeder-dochterrelatie in de film zien. Delia, de moeder tracht uit alle macht te vermijden dat haar oudste dochter, tot over haar oren verliefd, hetzelfde lot als zij zal moeten ondergaan. Dat lijkt aanvankelijk ook zo. Delia legt de nadruk dat ze moet reageren, niet zomaar slagen incasseren met alle geheimdoenerij daarrond, weg van de familiale dynamiek die voor opvoeding doorgaat. Er is geen weg terug! En dat ze zich moet manifesteren politiek, cultureel. En zo wordt de link gelegd met [vrouwenrechten vandaag.’