1 september. Net binnen: Voeren komt bij Vlaanderen, Komen en Moeskroen gaan naar Wallonië

Elk jaar   Vandaag de Wereldvrededag, mooi, maar de onenigheid over de datum voorspelt niet veel goeds: in Duitsland wordt hij sinds 1966 op 1 september gevierd, maar in de katholieke kerk sinds 1967 op 1 januari. Door de Verenigde Naties is dan weer 21 september ingesteld als Internationale Dag van de Vrede (resolutie 55/282 uit 2001).

De Wereldraad van Kerken riep in juni 2018 al haar aangesloten kerken, geloofsgemeenschappen en maatschappelijke organisaties in de wereld op om in de Vredesweek van 16-23 september gezamenlijk een week van Gebed voor Vrede te houden. U kiest maar.

1963   De wet op de taalgrens wordt bekrachtigd. Komen, Moeskroen en de Jekervallei gaan naar Wallonië, Voeren en het gebied rond Landen worden bij Vlaanderen gevoegd. Na tal van moeilijkheden kan men op 1 september 1980 eindelijk met het geplande Nederlandstalig onderwijs in Komen beginnen.

Dankzij massale steun en de oprichting van een vzw Schoolfonds kunnen eigen lokalen worden gebouwd. De school krijgt tegen de taalwetgeving in subsidies van de Vlaamse Regering, omdat de Franstalige gemeenschap grof in gebreke blijft. 1995 kan de school haar infrastructuur gevoelig uitbreiden.

1936   Eerste nummer van De Nieuwe Staat, dagblad van Rex-Vlaanderen, de Vlaamse vleugel van de Rex-beweging van Léon Degrelle. Het is de Vlaamse tegenhanger van Le Pays réel en verschijnt tot 27 augustus 1939. Hoofdredacteur is de Vlaamse oorlogsinvalide Paul de Mont, die in zijn artikels duidelijk Vlaamse klemtonen legt en het federalisme verdedigt.

Paul de Mont (1895-1950)

Nadat Wies Moens het aanbod had afgewezen om redactiesecretaris te worden, neemt Hubert Leynen deze functie op. In juli 1937 trekt De Mont, die ook als senator voor Rex zetelde, zich terug als hoofdredacteur. Hij wordt vervangen door Hubert Leynen. Deze was voordien en nadien ook hoofdredacteur van Het Belang van Limburg, tot 1976.

1933   Na de machtsovername van Hitler wordt de leeropdracht van de Vlaamse socialistische voorman Hendrik de Man aan de universiteit van Frankfurt met ingang van 1 september 1933 geschorst. Hij doceerde er sociale psychologie.

Eerder, in mei 1933, werden zijn werken, net als die van vele andere wetenschappers, publiek verbrand. Hij keert terug naar België om de studiedienst van de Belgische Werklieden Partij (BWP) te leiden, waar hij zijn befaamd Plan van de Arbeid ontwikkelt.

Hendrik de Man (1885-1953)

1920   Geboorte in Antwerpen van de Vlaamse schrijver Hubert Lampo, een van de grondleggers van het ‘magisch realisme’ in het Nederlandse taalgebied. Geëerd en later ook verguisd. Hij is vooral bekend geworden door zijn roman De komst van Joachim Stiller (1960), die in 1976 werd verfilmd en waarvan tijdens zijn leven 44 Nederlandstalige drukken en talrijke vertalingen verschenen.

Andere bekende werken van hem zijn onder meer Terugkeer naar Atlantis, De draad van Ariadne, De duivel en de maagd, De geheime academie. Hij overlijdt in 2006, 85 jaar oud.

Hubert Lampo, in 1982 gefotografeerd door Tom Ordelman op de hoek van de Antwerpse Grote Markt en de Hoogstraat, bij zijn geliefde frietkot.

1911   Eerste nummer van het populaire, geïllustreerde weekblad Ons Volk Ontwaakt, uitgegeven door de samenwerkende vennootschap Volksontwikkeling van Alfons van de Perre, Arnold Hendrix en Frans van Cauwelaert.

1909   De eerste Vierdaagse van Nijmegen gaat van start. Officieel is dit de ‘Internationale Vierdaagse Afstandsmarsen Nijmegen’. Het eindpunt was toen Breda. Men telde 306 deelnemers: 296 militairen en 10 burgers.

Nu is dit het is het grootste meerdaagse wandelsportevenement ter wereld. Elk jaar doen er deelnemers uit ongeveer tachtig landen mee, onder wie nog altijd een groot aantal militairen. De Vierdaagse kent drie afstanden: 30, 40 en 50 kilometer per dag.

Er is een inschrijflimiet voor de Nijmeegse Vierdaagse van 47.000 deelnemers. Inschrijven kan jaarlijks vanaf de eerste week van februari. Bij overschrijding van de inschrijflimiet worden sommige individueel ingeschreven deelnemers uitgeloot. In 1919 slaagt een eerste vrouw erin met succes de Vierdaagse te voltooien: Nellie van Stockum-Metelerkamp uit Amersfoort. Het aantal deelnemende landen in de Vierdaagse steeg van 7 à 8 tot 60 in 2004.

1885   Eerste nummer van Het Nieuws van den Dag, Vlaams Brussels dagblad, opgericht door Jan Huyghe (1856-1906). Deze Brugse drukker vestigt zich in 1883 in Brussel en geeft er het weekblad De Vlaming uit. Het succes daarvan inspireert hem tot de oprichting van een dagblad.

In een inleidend artikel werd verwezen naar de overheersende positie van de ‘staatstaal’, het Frans. ‘Brussel, de oude Vlaamse stad, wordt door Walen en Fransen overkraaid.’ Het Nieuws van den Dag is het eerste Nederlandstalige dagblad dat in Brussel verschijnt sinds Vlaemsch België, dat in 1844 na amper elf maanden bestaan was verdwenen. Het Nieuws van de Dag verschijnt tot in 1965. Daarna gaat de krant op in Het Nieuwsblad van De Standaard-groep, waarvan het al langer de redactionele lijn volgde.

1796   Afschaffing van het kloosterwezen door de Franse bezetter. Uitzondering wordt gemaakt voor de congregaties die zich bezighouden met onderwijs en ziekenzorg.

1598   Boris Godoenov (1551-1605) wordt tot tsaar van Rusland gekroond. Hij is de eerste tsaar die niet tot de Ruriken-dynastie behoort, maar uit een invloedrijke oude familie van Tartaarse afkomst stamt. Hij diende aan het hof van de eerste Russische tsaar, Ivan de Verschrikkelijke. Op een dag beslist de tsaar dat de zus van Boris Godoenov, Irina Feodorovna Godunova, met zijn 14-jarige, verstandelijke gehandicapte zoon moet trouwen… Als ‘compensatie’ voor het huwelijk van Godoenov’s zus met Fjodor I Ivanovitsj wordt Godoenov benoemd tot bojaar, lid van de feodale Russische aristocratie.

Boris Godoenov (1551-1605)

In november 1581 is Godoenov er getuige van dat de tsaar een van zijn andere zoons, Ivan Ivanovitsj, in een bui van razernij buitengewoon hard afranselt. Godoenov probeert de tsaar te stoppen en krijgt hierdoor zelf ook enkele rake klappen.

De zwaargewonde zoon van de tsaar overlijdt vier dagen later aan zijn verwondingen. Daarmee bewees Ivan de Verschrikkelijke zichzelf een slechte dienst: na zijn dood in 1584 wordt Fjodor I Ivanovitsj tsaar van Rusland, ondanks zijn verstandelijk handicap. Vanwege de geestesgesteldheid van deze tsaar ontstaat er een machtsstrijd tussen de edelen.

Het land wordt gered door Boris Godoenov, die vanaf de dood van Ivan de Verschrikkelijke als een soort van regent over Rusland regeert. Als Fjodor I in 1598 kinderloos overlijdt, werd hij benoemd tot tsaar en op 1 september 1598 gekroond.

De nationale dichter Alexander Pushkin verwerkte het tragische leven van Boris Godoenov in een gelijknamig drama. Op basis hiervan schreef Modest Moessorgski de opera Boris Godoenov. Sergej Bondartsjoek verfilmde het drama in 1986. Een andere prominente literaire behandeling van het leven van Boris Godoenov komt van Aleksej Tolstoj: de dramatische trilogie De dood van Ivan de Verschrikkelijke (1866), Tsaar Fjodor Ivanovitsj (1868) en Tsaar Boris (1870).

1297   Intrede in Rijsel van de Franse koning Filip de Schone, na een lange belegering. De stad werd verdedigd door Robrecht van Bethune, graaf van Vlaanderen.