10 april. Historische dag: Belgische prinses Charlotte wordt keizerin van Mexico

Lech Kaczyński (1949-2010)

2010   Opmerkelijke vliegramp bij Smolensk (Rusland), waarbij onder meer Lech Kaczyński omkomt, de conservatieve en nationalistische president van Polen. Van de 88 passagiers en de acht bemanningsleden van het regeringsvliegtuig overleeft niemand. Onder de slachtoffers waren naast de president en zijn vrouw ook vele oud-ministers en parlementariërs, stafleden van de presidentiële kanselarij, hoge vertegenwoordigers van de strijdkrachten en de president van de Nationale Bank van Polen.

1969   Overlijden van Frans-Hubert Darcis (76) in het Platdietse dorp Moresnet (zie Vandaag van 10 januari).

Deze Limburgse jongen uit Vroenhoven wordt op 1 april 1918 priester gewijd. Vanaf 1923 is hij leraar aan het Klein Seminarie te Saint-Roch (Luik). Hij werkt er aan zijn Vlaanderen’s Eeuwkalender, 1830-1930. Dit boek geeft een synthese van het Vlaams en katholieke culturele en sociale leven van 1830 tot 1930. Hij wordt kapelaan in landelijke, Luikse parochies en staat vanaf 1930 aan het hoofd van de Davidsfonds-afdeling te Montzen. Tegelijk is hij proost van de christelijke mijnwerkersvakbond te Kelmis. Darcis ligt aan de basis van tal van Vlaamse activiteiten in de Platdietse streek, zoals 11 juli-vieringen en deelnamen aan de IJzerbedevaart. Via het toneelspel tracht hij het culturele zelfbewustzijn van zijn parochianen op te vijzelen. Als Vlaming uit de taalgrensstreek is Darcis ook begaan met de problemen van Duitstaligen en werd hij secretaris van de Bund der Deutsch-Belgier.

Op 1 mei 1937 wordt Darcis pastoor te Schönberg (Sankt-Vith) en in de lente 1940 pastoor in Veulen (Limburg). Hij sluit zijn carrière af als pastoor in het Kanne (1955-1957) en keert dan terug naar Moresnet. Darcis blijft actief in het kerkelijke en sociaal-culturele leven en reageert tegen verfransing op religieus vlak. Hij stelt vast dat tijdens de volksmissies alleen maar Franstalige paters kwamen prediken.

1944   Eerste synthetische productie van het malariamiddel kinine door Nobelprijswinnaar Robert Burns Woodward (1917-1979). De eerste schriftelijke vermelding van kinine (pulvis indicus) stamt van de Gentse arts Herman van der Heyden in 1643.

De Titanic (1912)

1912   De Titanic verlaat de haven van Southampton (Engeland) voor zijn eerste en laatste reis.

1864   De Belgische prinses Charlotte wordt de tragische keizerin van Mexico. Ze is de dochter van Leopold I en zijn Franse vrouw Louise van Orléans. Op haar 17de trouwt ze in Brussel met Maximiliaan van Oostenrijk, een broer van keizer Frans Jozef I van Oostenrijk. Weldra blijkt dat het paar geen kinderen kan krijgen.

Maximiliaan krijgt de keizerskroon van Mexico aangeboden van de Franse keizer Napoleon III, die ginds een marionettenkeizerrijk heeft opgericht. Als Maximiliaan in 1863 aanvaardt, is het land nog bezet door Franse troepen.

Maximiliaan wil goed regeren over zijn onderdanen, maar Charlotte steekt vooral tijd in de hofhouding en het organiseren van bals. Zij wil het keizerrijk meer aanzien geven, en stelt zelfs voor Centraal-Amerika te heroveren. In werkelijkheid kunnen de Franse en keizergezinde troepen niet eens Mexico zelf geheel onder controle krijgen. De republikeinen hadden niet opgegeven en het hele land in beweging gebracht. De Fransen laten Maximiliaan in de steek. De Verenigde Staten voorzien de republikeinen van wapens en Maximiliaan delft het onderspit.

Vanuit België wordt een vrijwilligerskorps gestuurd: het zogenaamde Belgisch legioen. Eind 1865 beginnen de republikeinen vanuit het noorden een tegenoffensief. De Fransen trekken zich in 1866 terug. Charlotte reist naar Europa en zoekt hulp in alle hoofdsteden. Logischerwijze klopt ze eerst aan bij Napoleon III, maar die vertikt grof haar te steunen. Charlotte weigert zelfs eten, uit angst voor vergiftiging.

Ook het Oostenrijkse hof is niet bereid het kwijnende keizerrijk te helpen. Dan naar Rome waar ze wordt ontvangen door paus Pius IX. En daar wordt ze ook geholpen, maar op een heel ander vlak: Charlotte vertoont symptomen van zinsverbijstering en de paus zorgt ervoor dat ze in Triëst wordt ‘opgevangen’. Haar echtgenoot zal ze nooit meer terugzien. De verslagen keizer Maximiliaan wordt in Mexico ter dood veroordeeld. Alle Europese koningshuizen protesteren schijnheilig. Op 19 juni 1867 sterft de keizer voor een vuurpeloton van zeven boeren.

Om Charlotte te sparen, wordt haar niets gezegd. Het personeel mag niet rouwen opdat de keizerin geen argwaan zou krijgen. Koning Leopold II laat zijn zus naar Laken komen. Pas na zeven maanden krijgt ze het nieuws te horen. Ze krijgt vlagen van hysterie en brengt haar dagen door in gesprek met een levensgrote pop, als keizer gekleed. Ze noemt de pop ‘Max’ en beweert dat hij het hart van Maximiliaan bezit.

Verveeld stuurt Leopold zijn zus onder toezicht van een arts naar het Paviljoen van Tervuren, het vroegere zomerpaleis van de prins van Oranje (Willem II). Op 3 maart 1879 brandt het paviljoen van Tervuren af. De arts redt Charlotte, die de ernst van de zaak niet beseft. Daarna verhuist Charlotte met haar hofhouding naar het kasteel Bouchout te Meise, waar zij woont tot haar dood in 1927.

De Charlottalei in Antwerpen werd in 1859 naar haar genoemd. Ze huldigde die straat zelf in, samen met haar broer, kroonprins Leopold.

1841   België wil buurtspoorwegen, maar wie gaat die betalen? Na veel touwtrekken bereikt de liberale regering Lebeau een compromis dat we kunnen nalezen in de Wet op de Buurtspoorwegen van 10 april 1841: de helft door de gemeente, de helft door de staat.

Standbeeld van Jan Pieter Minckelers (1748-1824) in Maastricht

1827   Tijdens het bewind van koning Willem I van de Verenigde Nederlanden (1815-1830) wordt er in onze gewesten werk gemaakt van straatverlichting op stadsgas. De Maastrichtenaar Jan Pieter Minckelers (1748-1824), hoogleraar natuurkunde in Leuven, was de eerste die experimenteerde met lichtgas voor verlichting. In 1785 gebruikte Minckeleers het om zijn auditorium te verlichten. Maar hij kreeg geen goed distributiesysteem voor elkaar. De Engelse ingenieur Samuel Clegg (1781-1861) slaagde daar wel in. Dat kwam Willem I ter ore.

Als eerste stad op het vasteland kreeg Brussel in 1819 straatverlichting op stadsgas. De vennootschap van Jozef Meeus, die een concessie krijgt voor twintig jaar, bouwt een gasfabriek in de Sint-Rochusstraat. De leidingen voeden in dat eerste jaar 72 lichtpunten in de Nieuwstraat en op het Muntplein. In 1827 bouwt de stad Gent zijn eerste gasfabriek, waardoor men er na twee jaar al 700 straatfakkels kan vervangen door 700 veiligere gaslantaarns. Door dat grote succes komen er nog twee fabrieken bij, waaronder die aan de Gasmeterlaan. Het waren na Brussel de eerste gasfabrieken in België. De eerste gasfabriek in het huidige Nederland werd in 1826 in Rotterdam in gebruik genomen.

Jan van Riebeeck komt aan op de Kaap en plant de oranje-blanje-bleu

1820   De eerste scheepslading Britse kolonisten komt aan in Zuid-Afrika. Dat is pakweg 170 jaar nadat de eerste Nederlandse (Hollandse en Vlaamse) inwijkelingen zich in het vrijwel onbewoonde land vestigden.