10 februari. Net binnen: heldenhuldezerken geschonden

Elk jaar   Internationale Wereld Peulvruchten Dag, in 2019 ingesteld door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (resolutie A/RES/73/251) om de voordelen van peulvruchten onder de aandacht van het grote publiek te brengen.

2014   Overlijden in Bilthoven (Utrecht) van Els Borst (81), geboren Else Eilers, arts en politica. Ze wordt in haar garage doodgestoken door de geestelijk gestoorde Bart van U. (38) die haar eerst in beide ogen steekt voor hij haar afmaakt. Hij hield haar verantwoordelijk voor de euthanasiewet van 2001, door haar als minister van Volksgezondheid door de Kamer geloodst. Els Borst was partijleidster van D66 en minister van Staat. Ze kreeg in 2012 de ‘Aletta Jacobs Prijs’ van de Rijksuniversiteit Groningen.

Shirley Temple (1928-2014)

2014   Overlijden in Woodside (Californië) van Shirley Temple (85), Amerikaanse actrice en diplomate. Kindster, acteerde vanaf haar derde jaar en was de populairste kindactrice aller tijden. Bekend gebleven zijn haar films Poor little rich girl, Stowaway, Bright eyes, Curly top, Heidi, Wee Willie Winkie, Fort Apache, enz. Ze was later onder andere Amerikaans ambassadeur in Ghana en Tsjechoslowakije, en Amerikaans afgevaardigde bij de Verenigde Naties.

2005   Overlijden van de Amerikaanse toneelschrijver Arthur Miller. Miller is om verschillende redenen wereldberoemd. Met name door zijn toneelstuk Death of a Salesman (Dood van een handelsreiziger). Het stuk ging op 10 november 1949 in première, hij ontving er de Pulitzerprijs voor en het is een van de meest vertaalde én gespeelde toneelwerken ter wereld. Een andere reden waarom Miller regelmatig de internationale pers haalde, is zijn huwelijk met filmster Marilyn Monroe, van 1956 tot 1961. Dat zorgde voor krantenkoppen als ‘Het Domme Blondje en de Superintellectueel’.

1965   Geboorte in Hasselt van de Vlaamse zangeres Dana Winner, artiestennaam van Chantal Vanlee. We horen Geef me je droom, Westenwind, Zwoele zomer, Als een lied, Geef de kinderen een wereld, Ik wil alles van je weten, Woordenloos, Zeven regenbogen, enz. Ze trouwt in 1998 met haar producer Wilfried Van Baelen.

1941   De eerste uitgave van de socialistische verzetskrant Het Parool verschijnt.

1939   Overlijden in Rome van paus Pius XI (Achille Ratti). Bekend gebleven is zijn uitspraak ‘Spiritueel zijn wij Semieten’. Op 18 september 1938 verklaart hij in Castelgandolfo voor bedevaarders van de Franse vakbond Confédération Française des Travailleurs Chrétiens (CFTC): ‘Als er een regime totalitair is, totalitair in rechte en in feite, dan is het het regime van de Kerk. (…) De Kerk heeft werkelijk het recht en de plicht totale macht over de individuen te eisen’.

1923   Overlijden in München van Wilhelm Conrad Röntgen (77), Duits natuurkundige. Hij ontdekt de ‘röntgenstralen’ en krijgt hiervoor in 1901 de eerste Nobelprijs voor Natuurkunde.

Johanna Westerdijk (1883-1961)

1918   Tijdens de nacht van 9 op 10 februari 1918 werden op het kerkhof van Oeren (Alveringem), achter het IJzerfront de letters AVV-VVK op 36 grafzerkjes met cement dichtgestreken. Dit veroorzaakte in de Vlaamse Beweging een storm van verontwaardiging. Al ’s anderendaags worden de weggestreken letters door enkele frontsoldaten herschilderd.

Uit de jaarlijkse hulde aan de gesneuvelde soldaten ontstond in de naoorlogse jaren de IJzerbedevaart.

1917   Johanna Westerdijk wordt de eerste vrouwelijke hoogleraar van Nederland. In Vlaanderen verloopt dat minder vlot en is het wachten tot 1925 als Irene van der Bracht, na vele perikelen, de eerste vrouwelijke professor wordt aan de Rijksuniversiteit Gent.

Laurens Verrelst | Doorbraak.be

Sofja Kovalevskaja op een Russische postzegel uit 1996.

1891   Overlijden in Stockholm van Sofja V. Kovalevskaja (41), Russisch-Duitse wiskundige. Ondanks haar talent voor wiskunde kan ze in Rusland geen opleiding volgen, want vrouwen worden niet toegelaten tot de universiteit. Om een studie in het buitenland te volgen, heeft ze een schriftelijke verklaring nodig van haar vader of echtgenoot. Daarom besluit ze een schijnhuwelijk aan te gaan met Vladimir Kovalevskij, een jonge student paleontologie die later beroemd wordt door zijn samenwerking met Charles Darwin. In 1889 is zij de eerste vrouw die in Europa tot een volledig hoogleraarschap wordt benoemd, in Stockholm.

1863   De Amerikaanse uitvinder Alanson Crane krijgt patent op een apparaat dat door middel van onder druk staand poeder een oplaaiend vuur kan doven: de brandblusser.

1855   Geboorte in Antwerpen van Maurits Josson. Hij studeert rechten aan de Université Libre de Bruxelles (ULB) en is de eerste advocaat die een Nederlandse naamplaat op zijn deur aanbrengt. Zijn eerste tussenkomst in het Nederlands voor een rechtbank werd gesanctioneerd met een schorsing van twee jaar. Van 1890 tot 1901 trok Josson naar Zuid-Afrika als vrijwilliger in het Boerenleger. Terug in Vlaanderen werd hij weer advocaat in Brussel en ijverde voor een onafhankelijke Vlaamse partij. Josson werd oprichter van de Vlaamse Landsbond, lid van de Raad van Vlaanderen en hoogleraar aan de vernederlandste universiteit van Gent. Hij is de schrijver van een merkwaardig werk Frankrijk, de eeuwenoude vijand van Vlaanderen en Wallonië (1913) en van het nog steeds actuele De Belgische Omwenteling van 1830 in drie delen (1930).

1836   Oprichting in Gent van de vereniging De Tael is gansch het Volk. Na De Olijftak in december 1835 te Antwerpen en nagenoeg gelijktijdig met de Leuvense kring Met Tijd en Vlijt zijn dit na 1830 de eerste, aanvankelijk politiek-neutrale, Vlaamse culturele verenigingen, opgericht tot ondersteuning van de Nederlandse taal- en letterkunde en ter verdediging van de moedertaal. De Tael, zoals ze werd genoemd, heeft veel bijgedragen tot bloei en uitbreiding van de Vlaamse Beweging in Gent, onder meer door een permanente toevoer van jongere krachten. Zo heeft ze daar meer dan vier decennia de continuïteit van de algemeen-Vlaamse politieke en culturele strijd verzekerd.

1724   De Oostendse Compagnie zendt haar eerste vier schepen uit, twee naar China, een naar Bengalen en een naar Mokka. De zetel van de Compagnie wordt gevestigd in de beurs van Antwerpen, waaruit twee derden van het kapitaal afkomstig is. De veilingen van de aangevoerde goederen worden te Oostende en Brugge gehouden. Het enorme succes van de Oostendse Compagnie wekt de naijver op van de grote mogendheden die haar al in 1731 verbieden en doen ontbinden.

1679   De portretschilder André Vaillant, vijfde van de gebroeders Vaillant, een beroemde familie schilders en etsers uit Rijsel, krijgt het burgerschap van de stad Amsterdam toegekend.

1634   Na een proces van 25 dagen voor een inquisitietribunaal wordt de Italiaanse hoogleraar Galileo Galilei, toen 70 jaar oud, gedwongen publiekelijk en op zijn knieën zijn ‘ketterij’ af te zweren en te bevestigen dat de aarde niet rond de zon draait.

1583   Een verordening van koning Filips II beveelt overal in de Nederlanden ineens over te gaan van 10 op 21 februari, om het verschil tussen het zonnejaar en het kalenderjaar weg te werken. Dit is de invoering van de Gregoriaanse kalender.