11 oktober. Net binnen: Tweede Boerenoorlog gestart, het ontstaan van het concentratiekamp

Elk jaar   Jaarlijks vindt de Ada Lovelace Day plaats op de tweede dinsdag van oktober, dit jaar dus op 11 oktober, bedoeld om de zichtbaarheid van vrouwen te vergroten in wiskunde, natuurwetenschap en engineering. Maar wie was Ada Lovelace? Deze Engelse wiskundige, geboren in 1815, was ontwerpster van het eerste computerprogramma. Haar meisjesnaam was Augusta Ada Byron, naar haar vader, de dichter Lord Byron waarvan ze de oudste dochter was. Ada gravin Lovelace hoorde omstreeks 1834 van de ideeën van Charles Babbage en zijn ‘analytische machine’.

Ada Lovelace (1815-1852)

Ze kwam in contact met Babbage en hielp hem bij het ontwerpen van dit toestel. In een artikel voorzag ze dat zo’n analytische machine gebruikt zou kunnen worden om muziek te componeren, afbeeldingen te maken en wetenschap te bedrijven. Ze beschreef zelfs in detail hoe de analytische machine gebruikt kon worden om met behulp van een algoritme Bernoulligetallen te berekenen. Dit uitgeschreven plan wordt nu beschouwd als het eerste computerprogramma.

Ada’s familienaam en adellijke titel verwerft ze door haar huwelijk met William King earl of Lovelace. Ze krijgen drie kinderen, waarvan het oudste de naam van haar vader als voornaam krijgt: Byron. Ze sterft in 1852, 36 jaar jong.

De programmeertaal Ada, in 1979 ontwikkeld in opdracht van het Amerikaanse Ministerie van Defensie, is naar haar vernoemd. De British Computer Society reikt de Lovelacemedaille uit aan personen die een buitengewone bijdrage hebben geleverd aan het begrip of de vooruitgang van informatica. Ethan Lewis Maltby en Jenna Donnelly schreven de musical ‘Ada Lovelace’ over haar leven.

1980   Grote fusie van politieke partijen in Nederland: de Katholieke Volkspartij (KVP) smelt samen met twee protestantse partijen, de Anti-Revolutionaire Partij (ARP) en de Christelijk Historische Unie. De nieuwe formatie heet Christen-Democratisch Appèl (CDA). Vooral voor de ARP was dat even slikken: zij was de oudste politieke partij in Nederland, opgericht in 1879. Ze bouwde verder aan een al bestaande parlementaire stroming, die was begonnen door Guillaume Groen van Prinsterer (1801-1876). De naam ‘antirevolutionair’ verwijst naar het verwerpen van de ideeën van de Franse Revolutie.

1978   In Kemmel (Heuvelland), op de zogenaamde ‘suicidal corner’ uit de Eerste Wereldoorlog, eerste uitvoering van het volksspel ‘Nooit brengt een oorlog vrede’ geschreven door Marieke Demeester, Jan Hardeman en Stef Dehollander en met volksmuziek uit de Westhoek.

Leo Tindemans (1922-2014)

1978   Door het ontslag van de regering Tindemans komt er een einde aan het Egmontpact. Premier Leo Tindemans (CVP) neemt het woord in de Kamer en besluit met de historische woorden: ‘Voor mij is de grondwet geen vodje papier. (…). Na de scheldwoorden, beledigingen en de aanvallen die ik de laatste dagen heb moeten incasseren, (…), zeg ik: voor mij is er maar één conclusie. Ik ga van deze tribune weg, ik ga naar de koning en ik bied het ontslag van de regering aan’.

1973   De Nobelprijs voor Geneeskunde en Fysiologie wordt toegekend aan Konrad Lorenz, Nikolaas Tinbergen en Karl von Frisch, voor hun werk in de ethologie (gedragsbiologie).

1962   Paus Johannes XXIII opent in Rome het Tweede Vaticaans Concilie.

1944   In Moskou aanvaarden Churchill en Eden, in naam van de Britse regering, de gedwongen ‘repatriëring’ van enkele honderdduizenden Russische vluchtelingen. Stalin had hun ‘terugkeer’ naar de USSR geëist. Op 31 november scheepte een eerste contingent van 10 200 mannen, vrouwen en kinderen in Liverpool in op weg naar Moermansk. Begin maart 1945 worden ze allemaal systematisch omgebracht met een nekschot.

De allereerste atoomexplosie: Trinity in Nieuw Mexico

1939   De Amerikaanse president Franklin D. Roosevelt beslist de atoombom te laten ontwikkelen. De Amerikanen waren al een tijd vóór de Tweede Wereldoorlog bezig met de ontwikkeling van een atoombom. Toch leest men in onze media nog altijd dat er pas in 1942-1943 aan werd begonnen.

Drie naar de VS geëmigreerde Hongaars-Joodse wetenschappers – Leó Szilárd, Edward Teller en Eugene Wigner – dachten dat kernsplijting misschien door de Duitsers zou kunnen worden gebruikt om bommen te maken. Ze overtuigden daarom de bekendste natuurkundige van zijn tijd, Albert Einstein, die ook naar de VS was geëmigreerd, om de Amerikaanse president Franklin D. Roosevelt te waarschuwen in een brief, de zogenaamde Einstein-Szilárd-brief van 2 augustus 1939. Roosevelt beslist op 11 oktober 1939 het lopende theoretische onderzoek te concretiseren in het ontwerp van een bruikbare atoombom. Nadien wordt dit het zogenaamde Manhattanproject.

1899   De eerste concentratiekampen. In Zuid-Afrika begint de Tweede Boerenoorlog, een oorlog tussen de Nederlandstalige Boeren van de Zuid-Afrikaanse Republiek (Transvaal) en de Oranje-Vrijstaat enerzijds, en het Britse Rijk anderzijds. De Boeren verzetten zich tegen de gewelddadige annexatie van hun gebieden. Het lukt de Britten in eerste instantie niet om de guerrillatroepen van de Boeren te verslaan, waarna zij op zoek gingen naar andere manieren om de oorlog te winnen.

Omdat de Boeren zich na de val van hun twee hoofdsteden, Pretoria en Bloemfontein, in 1900 niet neerleggen bij hun nederlaag en doorgaan met hun guerrilla-aanvallen, passen de Britse troepen onder Lord Kitchener de tactiek van de verschroeide aarde toe. Om te zorgen dat de Boeren geen nieuwe voorraden kunnen krijgen, worden hun boerderijen tot de grond toe afgebrand, akkers verwoest, bronnen vergiftigd en veestapels afgeslacht. De vrouwen en kinderen van de Boeren worden ‘ondergebracht’ in kampen. Dit zijn de eerste concentratiekampen: hier worden geen misdadigers of gevangenengenomen militairen vastgehouden, maar gaat men over tot het isoleren van een complete bevolkingsgroep die ‘ongewenst’ wordt geacht.

In totaal worden er 45 van deze concentratiekampen opgericht, waar de omstandigheden zeer slecht zijn: van te weinig voedsel tot regelrechte uithongering, verschrikkelijk slechte hygiëne en onmenselijke behandeling. Het vermoeden dat de Britse bewakers glasscherven in het eten deden, is nooit bewezen. De tenten die in de kampen stonden, gaven niet genoeg bescherming tegen de strenge Zuid-Afrikaanse winter en dit leidt samen met het gebrek aan voedsel en hygiëne tot uitbraken van besmettelijke ziektes als de mazelen, tyfus en dysenterie.

Van de 100 000 vrouwen en kinderen die in de concentratiekampen gevangen zitten, sterven er 27 927. Van dit aantal waren ongeveer 24 000 slachtoffers kinderen onder de zestien jaar, bijna de helft van het totale aantal kinderen onder de Boerenbevolking. Een poging tot genocide.

1573   Slag op de Zuiderzee. De Spaansgezinde stadhouder Maximilien de Bossu wordt verslagen en gevangengenomen door een geuzenvloot onder leiding van Cornelis Dirckszoon van Monnikendam.

714   Overlijden van de heilige Gummarus van Lier. Gommaar, zoals zijn echte naam luidde, was een ridder aan het hof van Pepijn II van Herstal, koning van de Franken. Hij was in Emblehem geboren en volgens de legende de stichter van Lier, waar hij begraven ligt. Hij voerde het bevel over de Frankische troepen in hun strijd tegen de Arabische indringers.