12 augustus. Net binnen: Achilles Mussche geboren, Vlaamsgezind én socialist

2000   De Russische atoomduikboot Kursk zinkt in de Barentszzee. Reddingspogingen falen, alle 118 bemanningsleden komen om.

De bouw van de Berlijnse Muur

1985   Een Boeing 747 van Japan Airlines botst tegen de berg Osutaka op het eiland Honshu. De ramp kost 520 mensen het leven en is het grootste vliegtuigongeluk in de geschiedenis.

1961   In de nacht van 12 op 13 augustus wordt begonnen met de bouw van de Berlijnse Muur. In enkele weken tijd werd een zwaarbewaakte betonnen wal met prikkeldraad opgeworpen rondom West-Berlijn. De westerse mogendheden zijn aanwezig zonder te reageren op dit initiatief, dat echter in strijd is met de vierpartijenstatus van de voormalige Duitse hoofdstad. De Muur valt in 1989.

Wilm Hosenfeld (1895-1952)

1952   Dood in de Goelag, na zeven jaar detentie in Sovjetkampen, van de Duitse leraar Wilm Hosenfeld. Gemobiliseerd als officier in de Wehrmacht in 1940, profiteert hij van zijn aanstelling bij de Oberfeldkommandantur in Warschau om Poolse verzetsstrijders en Joden te helpen. Hij is vooral bekend door de autobiografie van pianist Wladyslaw Szpilman (door Roman Polanski bewerkt in zijn film The Pianist), die hij had beschermd en gered. De Sovjets hadden Hosenfeld in 1945 onmiddellijk aangehouden.

1945   Japanse overgave na de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki.

1911   De KULeuven en de Université libre de Bruxelles (ULB) krijgen rechtspersoonlijkheid, wat vooral voor Leuven het financieringsprobleem draaglijker maakt.

Tsarevitsj Alexei Romanov (1904-1918)

1904   Geboorte in Sint-Petersburg van tsarevitsj Alexei Romanov, enige zoon en troonopvolger van de laatste tsaar van Rusland. Hij zal op 17 juli 1918 op 13-jarige leeftijd met zijn vader, moeder en alle zussen door communisten worden vermoord in de kelderkamer van het Ipatiev-huis in Jekaterinenburg.

1871   Een nieuwe kieswet brengt de cijns voor de provincie op 20 Bfr en voor de gemeente op 10 Bfr. Cijns is belasting. Uitsluitend personen – mannen wel te verstaan – die het genoemde bedrag aan belastingen betaalden, krijgen stemrecht. Door deze verlaging van de cijns, doorgedrukt door de katholieken, wordt het aantal kiezers op regionaal vlak aanzienlijk uitgebreid: met 202 000 voor de provincie- en 327 000 voor de gemeenteverkiezingen. De cijnsverlaging bevoordeelde de kleine middenstand en kwam daardoor de katholieken ten goede.

Voor de uitbreiding van het kiesrecht bij de parlementsverkiezingen was een grondwetsherziening noodzakelijk. Die komt pas in 1893 aan de orde. Er wordt ook regelrechte cijnsfraude gepleegd. Kiezers betalen belastingen die ze niet verschuldigd zijn, overdrijven de waarde van hun huis of inboedel, of zeggen dat familieleden dienstbodes zijn, allemaal met de bedoeling genoeg belastingen te betalen om aan de kiescijns te voldoen. Ze worden hiervoor vergoed door de politieke verenigingen. De liberale politicus Paul Janson zegt op een bepaald ogenblik ‘Er bestaan bij beide partijen fondsen om cijnsfraude te financieren’. Niemand spreekt hem tegen.

1896   Geboorte in Gent van Achilles Mussche, Vlaams letterkundige. Reeds als leerling aan de Normaalschool te Gent is hij een overtuigd flamingant en socialist. Tijdens de Eerste Wereldoorlog brengt hem dat tot het activisme. Daarvoor wordt hij in 1918 geschorst als leraar. Samen met Wies Moens en Raymond Herreman is hij van 1919 tot 1921 redacteur van Ons Vaderland, het orgaan van de Frontpartij. Met Joris van Severen sticht hij in 1921 het tijdschrift Ter Waarheid. Maar als Van Severen een actieve rol in de politiek begint te spelen, trekt Mussche zich terug uit het tijdschrift.

Intussen is hij leraar aan de Normaalschool te Gent. Hij blijft nog publiceren in diverse Zuid- en Noord-Nederlandse bladen, onder meer in het Gentse socialistische dagblad Vooruit. Tijdens de Tweede Wereldoorlog stapt hij te Gent in het verzet en is hij redacteur van Het Belfort, het clandestiene weekblad van het Onafhankelijkheidsfront.

Tot zijn pensionering in 1956 is hij rijksinspecteur Germaanse talen bij het normaalonderwijs. Hij heeft dertig jaar lang geijverd voor het gebruik van zuiver en levend Nederlands in Vlaanderen. Door zijn handboeken hebben honderdduizenden leerlingen hun moedertaal beter leren beheersen en hanteren.

Tegelijk maakt hij naam als dichter en prozaschrijver: veel weerklank kregen zijn De Broeder van Hamlet (1949), waarin gestreefd wordt naar een synthese van individualisme en socialisme; Aan de Voet van het Belfort (1950), een sociaal-historisch fresco van de Vlaamse wevers; Gedenksteen van Rosa (1961), geromantiseerde biografie van Rosa Luxemburg, enz.

Het Vlaamse probleem was voor Mussche in de eerste plaats een sociaaleconomisch probleem: ‘Met de geldmuur stort ook de taalmuur ineen’. Hij kant zich tegen ‘taalfaciliteiten’ en komt op voor een culturele autonomie met wettelijke en structurele waarborgen voor de ideologische minderheden. De bescherming van de Vlaamse gemeenschap tegen een egoïstische franskiljonse klasse, zowel op sociaaleconomisch als op cultureel vlak, acht hij een socialistische plicht waarvoor hij binnen de eigen partij ijvert. Hij is de voorzitter van het initiatiefcomité dat in 1961 het Manifest van Vlaamse Socialisten opstelt en verspreidt met de bedoeling de Vlaamse socialisten – en vooral de leiding van de Belgische Socialistische Partij – aan te sporen om mee de leiding te nemen van de Vlaamse strijd voor gelijkberechtiging en culturele autonomie.

Die culturele autonomie ziet hij ‘als een grote kans, niet om ons op te sluiten en te verlustigen aan folklore, maar om ons te ontplooien en om als wereldburgers deel te hebben aan de universele cultuur, maar met behoud van onze eigen persoonlijkheid’. Zoals bij de bewonderde voorman August Vermeylen vormden ook bij Mussche zijn Vlaamsgezindheid en socialisme één gemeenschapsdenken. Vooral als voorzitter van het August Vermeylenfonds (1945-1966) heeft hij deze visie ruime weerklank gegeven.

In 1966 wordt Mussche benoemd tot lid van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde. Hij overlijdt in 1974 op de leeftijd van 78.

1850   De Waalse liberale politicus François-Philippe de Haussy (1789-1869) neemt ontslag als minister van Justitie en wordt dezelfde dag benoemd tot eerste gouverneur van de Nationale Bank. Deze pas opgerichte Nationale Bank was een hybride instelling: enerzijds was het een NV met private deelneming in het kapitaal, anderzijds was het een officiële staatsinstelling die als emissiebank het geld- en kredietvolume in België zal beheersen.

Helena Petrovna Blavatsky (1831-1891)

1831   Geboorte in Jekaterinoslav (Oekraïne) van Helena Petrovna Hahn von Rottenstern, beter bekend als madame Blavatsky. Ze was de grondlegster en de leidende theoretica van de theosofie. Dit is een metafysische religieuze filosofie die stelt dat alle religies en grote filosofieën uit één universele, tijdloze wijsheid zijn voortgekomen. De theosofie noemt zich wetenschappelijk en steunt niet op openbaring. Het voornaamste werk van Blavatsky is De Geheime Leer, geschreven in 1888 en nog datzelfde jaar ook in het Nederlands uitgegeven. Blavatsky overlijdt in 1891 te Londen op de leeftijd van 59.

1831   Einde van de Tiendaagse Veldtocht. En het echte begin van België. Zie Vandaag van 2 augustus 2023.