12 maart. Historische dag: referendum over Koningskwestie

2013   Het Nederlandse tijdschrift de Gay Krant stopt na 34 jaargangen en in totaal 676 nummers. Het homoblad vraagt het faillissement aan. In de jaren 1980 en 1990 groeide de Gay Krant onder leiding van Joop Boonstra en Henk Krol uit tot het grootste homo-informatieblad van Europa.

1999   Als eerste voormalige Oostbloklanden worden Polen, Hongarije en Tsjechië lid van de NAVO.

Angela Berners-Wilson (°1954)

1994   Angela Berners-Wilson wordt gewijd tot eerste vrouwelijk priester in de Church of England, de anglicaanse kerk.

1990   De eerste Sovjet-Russische troepen beginnen vreedzaam Hongarije te verlaten.

1950   Volksraadpleging in België om de koningskwestie te beslechten. De vraag of Leopold III ja dan neen kan terugkeren en verder kan regeren, wordt door de regering aan de kiezers voorgelegd. De uitslag is overduidelijk: 57,68% stemt voor de terugkeer van Leopold III en in Vlaanderen zelfs 72 %. Ook de provincies Namen en Luxemburg stemmen vóór. Maar de dichtbevolkte ‘rode’ provincies Luik en Henegouwen zijn tegen de koning. In de toen tweetalige provincie Brabant, waarin Brussel ligt, is een nipte meerderheid vóór.

Nieuwe parlementsverkiezingen in juni 1950 geven de CVP een nooit geziene volstrekte meerderheid. Koning Leopold III keert terug naar Brussel. De Waalse socialistische verliezers tonen zich rabiate antidemocraten en proberen met brutaal geweld de meerderheid te saboteren. Agressieve betogingen, gewelddadige stakingen, 50 aanslagen, vier doden en een aangekondigde mars op Brussel: links brengt België op de rand van een burgeroorlog. De regering van Jean Duvieusart, een Waalse christendemocraat, aarzelt om de orde te handhaven. Hij gooit het op een akkoord met de Waals-links, buigt voor het straatgeweld en dwingt de koning tot aftreden. De Franstalige linkerzijde toont aan hoe men in België straffeloos de democratie buiten werking kan stellen. Wat de meerderheid in dit land wil, blijkt van geen tel.

Generaal Pavlo Sjandroek (1889-1979)

1945   De Duitsers erkennen het Oekraïens Nationaal Comité (ONC). Aanvankelijk hadden de Duitse autoriteiten dit Comité vermeden, omdat ze het ervan verdachten hun plannen te willen tegenwerken. Als de Duitsers geen keuze meer hebben, door de voor hen dramatisch verslechterde oorlogssituatie, accepteren ze het ONC dan toch maar.

Het ONC was in oktober-november 1944 in Duitsland opgericht, om de belangen van Oekraïne te verdedigen bij de nazileiding.

De Duitsers bevrijden een aantal Oekraïense politieke leiders uit het concentratiekamp, zoals Andrij Melnik, Taras Borovjets en Stepan Bandera, met de bedoeling om van hen gelegenheidsgeallieerden te maken. Met uitzondering van Bandera worden al deze bevrijde leiders onmiddellijk lid van het ONC, waar men ook Andrij Livitskij aantreft, de opvolger van Simon Petljoera aan het hoofd van de regering in ballingschap, de hetman Pavlo Skoropadsky, die tijdens de Eerste Wereldoorlog de vertrouweling was van de Duitsers, en generaal Pavlo Sjandroek (1889-1979), die voorzitter wordt van het ONC.

Het ONC voorziet zich van een gewapende afdeling, het Oekraïens Nationaal Leger (ONL). Men hergroepeert daarin eindelijk de Oekraïense eenheden die onder de voogdij van de Wehrmacht staan – het ‘Oekraïens Bevrijdingsleger’ -, verder de SS-divisie Galicië, Oekraïense politieagenten en de vrije Oekraïense Kozakken van Michajlo Pavlenko. Dankzij bedachtzame onderhandelingen verkrijgt de opperbevelhebber van het ONL, generaal Sjandroek, een absoluut unieke uitzondering voor de eedaflegging van zijn soldaten. Zij moeten geen getrouwheid zweren aan Hitler, maar aan de vrijheid van Oekraïne. Hun uniformen en vlaggen dragen geen hakenkruis, maar de Oekraïense drietand – zoals vandaag.

1906   Stormvloed na extreem hoog water op de Westerschelde. Diverse zeedijken breken door, met grote schade in het Waasland tot gevolg. De grootste verwoestingen vonden plaats in de gemeenten Kallo, Melsele, Hamme, Moerzeke en Grembergen. In Melsele vallen zelfs doden.

1895   Geboorte in Gent van Paul Heymans, Vlaams bankier, minister en hoogleraar. Broer van Nobelprijswinnaar Corneel Heymans. Tijdens de Eerste Wereldoorlog vecht hij als vrijwilliger aan het IJzerfront. Daarna wordt hij ingenieur aan de Rijksuniversiteit Gent en doctor in de wetenschappen aan het Massachusetts Institute of Technology. Vanaf 1926 is hij docent aan de RUGent en vanaf 1939 hoogleraar.

Als extraparlementair wordt Heymans in de periode 1937-1939 tweemaal minister van Economische Zaken. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is hij voorzitter van Winterhulp.

In 1935 is hij medeoprichter en eerste voorzitter van de Kredietbank, daarna gouverneur van de Nationale Maatschappij voor Krediet aan de Nijverheid (1938-1946). Heymans propageert ononderbroken het gebruik van het Nederlands in het bedrijfsleven, onder meer als algemeen voorzitter van de Koninklijke Vlaamse Ingenieursvereniging (1953-1955), als ondervoorzitter van het Vlaams Economisch Verbond (1953-1960) en algemeen voorzitter van de Bond van Grote en van Jonge Gezinnen.

Hij overlijdt in 1960 op zijn 65ste.

1848   Een in der haast opgestelde nieuwe wet breidt in België het kiesrecht uit van 4,5% naar 7% van de mannelijke bevolking boven de 21 jaar. Dit door de verlaging en de uniformisering van de cijns. De oorzaak voor deze plotse wijziging in het kiessysteem komt van buiten onze grenzen, met name de schrik van het Belgische establishment voor een revolutie, naar het voorbeeld van de Februarirevolutie in Frankrijk, die een eind maakt aan de monarchie en de Tweede Franse Republiek vestigt.

Pieter Corbeels (1755-1799)

1755   Geboorte in Leuven van Pieter Corbeels, Zuid-Nederlands boekdrukker en verzetsleider tijdens de Boerenkrijg. In 1790, na de Brabantse Omwenteling richt hij een drukkerij op in Leuven. Naast het gewoon besteld drukwerk drukt hij ook een groot aantal pamfletten en almanakken die tot verzet tegen de Franse bezetter aanzetten. Hiervoor wordt hij op 28 november 1792 gearresteerd en overgebracht naar Valencijn in Frans-Henegouwen. Op 15 december 1792 wordt hij vrijgelaten, maar in 1796 verhuist hij samen met zijn vrouw en drukkersgast Filip Brepols naar het rustigere Turnhout waar hij minder gehinderd wordt door de Franse bezetter.

In de zomer van 1798 verlaat Corbeels Turnhout om als verzetsleider in de Boerenkrijg ten strijde te trekken tegen de Franse overheerser. Op 25 november 1798 wordt hij echter in de bossen van Postel gevangengenomen door de Fransen die hem in de gevangenis steken. Op 21 juni 1799 wordt hij ter dood gebracht in Doornik, amper 44 jaar oud.

Zijn weduwe zette aanvankelijk de drukactiviteit van haar man voort, samen met Filip Brepols, maar deze koopt haar al snel uit. Zo ontstond de drukkerij, later ook uitgeverij, Brepols.

1579   De Spanjaarden beginnen aan het beleg van Maastricht.

1559   Eerste Verdrag van Cateau-Cambrésis tussen Frankrijk en Engeland. De Engelsen verkopen de havenstad Kales (Calais) in Frans-Vlaanderen voor 500 000 ecu’s aan de Fransen. Daarmee is de territoriale band tussen Engeland en het continent voor het eerst sinds 1066 geheel verbroken. Voorgoed zoals zal blijken.

-515   De herbouwde Joodse tempel in Jeruzalem komt gereed.