13 maart. Net binnen: VU-voorzitter Frans Van der Elst geboren

Elk jaar   Het zomeruur heet in de Verenigde Staten Daylight Saving Time. In sommige staten van de VS begint de zomertijd iedere tweede zondag in maart. De klok gaat om twee uur ’s nachts een uur vooruit. De staten van de VS zijn niet verplicht Daylight Saving Time toe te passen. Wanneer ze besluiten het toe te passen moeten ze zich echter wel houden aan de federaal bepaalde startdatum en einddatum van de zomertijd: van de tweede zondag in maart tot de eerste zondag in november. Hierdoor hebben de VS ongeveer een maand extra zomertijd ten opzichte van West-Europa, in totaal 238 dagen.

De staten Hawaii en Arizona passen de klok niet aan. Meer dan twaalf, vooral zuidelijke staten van de VS, willen de zomertijd afschaffen. Het zomeruur is een idee van Benjamin Franklin (1706-1790), een van de Founding Fathers van de Verenigde Staten, maar het werd toen (1784) niet ernstig genomen.

2003   De Visa-affaire, een schandaal dat aan het licht komt in stad Antwerpen. Burgemeester Leona Detiège en alle schepenen van Antwerpen nemen ontslag als blijkt dat door enkele schepenen, de politiechef en de stadssecretaris met een creditcard van de stad persoonlijke aankopen zijn gedaan. Rotterdam kende in 2000 een gelijkaardige zaak, de bonnetjesaffaire.

1992   In Rusland verschijnt het laatste nummer van de Pravda (Russisch voor De Waarheid). De krant was van 1917 tot 1991 het officiële orgaan van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie. Het eerste nummer was verschenen in 1912, op initiatief van Lenin.

1990   De Doema, het Russische parlement beëindigt na 72 jaar het politieke monopolie van de communistische partij.

1979   Het Europees Monetair Stelsel (EMS) treedt in werking.

1978   Drie gewapende Zuid-Molukkers gijzelen zo’n 70 mensen in het Provinciehuis in Assen (Drenthe). Ambtenaar Ko de Groot, een planoloog, wordt doodgeschoten en uit een raam gegooid. Commissaris der Koningin Tineke Schilthuis ontsnapt door een raam. Gedeputeerde Jakob Trip (1918-78) krijgt een kogel in zijn buik, hij overlijdt een maand later. Na 28 uur kunnen mariniers de gijzelaars bevrijden. De daders krijgen 15 jaar gevangenisstraf.

Hermine de Graaf (1951-2013)

1951   Geboorte in Winschoten (Groningen) van Hermine de Graaf, schrijfster en lerares Nederlands. Ze wordt bekend door Een kaart, niet het gebied, Aanklacht tegen onbekend, De regels van het huis (Bordewijkprijs 1988), De maan, Stella Klein, De weg naar het pompstation, Mijn moeder en de duif enz. Ze overlijdt in 2013.

1949   In Brussel wordt de Vlaamse Journalistenclub gesticht ‘met het doel het onderling contact tussen de Vlaamse journalisten uit de hoofdstad te bevorderen voor de verdediging van de Vlaamse rechten en belangen van de leden; de verhoging van de beroepswaardigheid en het algemeen cultureel leven in de Vlaamse perswereld van de hoofdstad’. Ook Nederlandse correspondenten en Vlaamse journalisten uit andere steden kunnen lid worden. De eerste voorzitter is Antoon Breyne, hoofdredacteur van De Nieuwe Gids. Gaston Durnez schreef dat ‘de grote verdienste [van de club] was, de solidariteit onder de journalisten te bevorderen in de moeilijke naoorlogse periode, toen het Vlaamse leven in Brussel sluimerde en de Nederlandstalige persmensen tegen krachtige vooroordelen moesten vechten’.

1942   Het dragen van een Jodenster wordt verplicht voor de joden in Nederland, België en Frankrijk.

Ferre Grignard (1939-1982)

1939   Geboorte in Antwerpen van Ferre Grignard, Vlaamse alternatieve zanger met songs als Ring ring, I’ve got to sing, Drunken sailor, My crucified Jesus, Captain disaster, Yama yama hey hey, enz. Hij was een boomlange, nonchalante langharige hippieverschijning die niet met geld kon omgaan en weigerde belastingformulieren in te vullen. Iedere avond was hij aan te treffen in de kroegen tussen de Melkmarkt en het Hendrik Conscienceplein. Uiteindelijk opende hij er zelf eentje, De Zweep. Hij overlijdt in 1982, berooid en in miserabele omstandigheden.

1925   In Tennessee verbiedt een wet op school over de evolutieleer te spreken.

1920   Geboorte in Neder-over-Heembeek van Frans Van der Elst, eerste voorzitter van de Volksunie. Hij studeert van 1939 tot 1944 aan de KULeuven rechten, thomistische wijsbegeerte en politieke wetenschappen. Als advocaat in Brussel wordt Van der Elst, die uit een apolitiek gezin komt, geconfronteerd met talrijke repressiedossiers. Een van de belangrijkste repressiezaken waarin hij optreedt optrad, is die van Hendrik Elias, de laatste leider van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV).

Met die concrete ervaring achter de rug houdt Frans Van der Elst vanaf 1951 zijn eerste publieke pleidooien voor amnestie. Tegelijk speelt hij een belangrijke rol in de doorstart van het Algemeen Nederlands Verbond (ANV). Hij treedt overal in Vlaanderen op als spreker en publiceert zowel over de tegenstelling tussen volksnationalisme en staatsnationalisme als over de feitelijke realisatie van het federalisme langs democratische weg.

In 1954 is Van der Elst medeoprichter van de Volksunie (VU). Hij wordt volksvertegenwoordiger van zijn partij (1958-1974) en daarna senator (1974-1985). Van der Elst is van 1955 tot 1975 voorzitter van de VU. Dat voorzitterschap wordt op het einde gecontesteerd door de ambitieuze Hugo Schiltz. Die volgt hem op per 1 januari 1976. Tot 1970 was Van der Elst de uitgesproken woordvoerder van zijn partij in alle belangrijke parlementaire debatten. Het vertrouwen van de Vlaams-nationalisten in Van der Elst komt onder zware druk toen de VU in 1977 het Egmontpact ondertekent. Van der Elst had meegewerkt aan de totstandkoming van het Egmontexperiment, dat mede onder de sterke druk van Vlaams-nationalisten mislukt. Na die gebeurtenis trekt Van der Elst zich systematisch terug uit het politieke leven. Tot 1985 blijft hij nog senator.

Frans Van der Elst heeft in belangrijke mate bijgedragen tot de heropleving en de continuïteit van het Vlaams-nationalisme. Hij overlijdt in 1997.

Onder zijn talrijke geschriften vonden we deze merkwaardigheid: Edmund Burke en het traditionalistisch nationalisme, in Kultuurleven, jg. 23, nr. 4-5 (1956).

Klazzien uut Zalk (1919-1997)

1919   Geboorte in Zalk (Overijssel) van Klazien uut Zalk, met haar volledige naam Klaasje van den Brink. Zij wordt bekend door haar televisieoptredens als kruidengenezeres. Maar ze zong ook: Jas aan, jas uit (met André van Duin) in 1996. Ze is dan 77. En ze schreef: Alstublieft, dank u wel, Ga je of ga je niet?, Als de haan een ei legt, kraaien alle kippen. Ze overlijdt in 1997.

1697   Tayasal, het laatste vorstendom van de Maya’s, wordt door de Spanjaarden veroverd en vernietigd.

1567   Spaansgetrouwe troepen verslaan een geuzenleger in de slag bij Oosterweel, bij Antwerpen. Aanvoerder Jan Marnix van Sint-Aldegonde, broer van Filips, sneuvelt tijdens de slag. Twee dagen nadien smeekt een katholiek priester in het publiek dat de geuzen allemaal vernietigd mochten worden, zoals die 7800 die nu te Oosterweel bij Antwerpen waren doodgeslagen of verbrand.