14 april. Net binnen: Emmanuel de Bom overleden, voorvechter Vlaams cultureel zelfbewustzijn

2014   De Oekraïense regering stuurt een ultimatum aan de pro-Russische separatisten in het oosten van het land waarbij ze hen dringend verzoekt de wapens neer te leggen. Maar het ultimatum blijft zonder resultaat. Het vervolg is bekend.

1987   Turkije stelt zich kandidaat voor toetreding tot de EEG.

Gijsen flikker op…

1979   Roze Zaterdag wordt als begrip voor het eerst gebruikt voor een protestmars in Roermond (Limburg) tegen bisschop Gijsen. Aanleiding was een interview van de bisschop met het tijdschrift Elsevier in januari 1979, waarin felle uitspraken werden gedaan over homo’s. Duizenden mensen, homo’s en tegenstanders van bisschop Gijsen, lopen door de bisschopsstad met slogans als ‘Gijsen, flikker op!’. Sindsdien is Roze Zaterdag in Nederland een jaarlijks terugkerend evenement in steeds een andere stad.

1953   Overlijden in Kalmthout (Antwerpen) van Emmanuel de Bom (84), Vlaams auteur, journalist en bibliothecaris. Hij werkte vanaf 1891 in het Antwerpse bibliotheekwezen en was van 1911 tot 1918 en opnieuw van 1926 tot 1933 hoofdbibliothecaris van de Stadsbibliotheek.

De Bom publiceerde in het tijdschrift Jong Vlaanderen (1889-1890) en stichtte na het verdwijnen ervan een nieuw tijdschrift met August Vermeylen en Lode Krinkels: Ons Toneel. Hij schreef ook zelf een toneelstuk: De pessimist (1891). Dat is sterk geïnspireerd door Ibsen, die hij met zijn essay Hendrik Ibsen en zijn Werk (1893) in Vlaanderen introduceerde en van wie hij ook een stuk vertaalde: Een vijand des volks.

Samen met August Vermeylen, Cyriel Buysse en Prosper van Langendonck stichtte hij in 1893 het avant-gardetijdschrift Van Nu en Straks. De Bom sprak altijd onomwonden zijn Vlaamse overtuiging uit, wat hem een paar maal in moeilijkheden bracht. Zo werd hij in 1895 door de tuchtraad van de Burgerwacht te Antwerpen tot een boete veroordeeld, omdat hij het gewaagd had bij het afroepen van de volgnummers tijdens een oefening zijn moedertaal te gebruiken. Dat incident en het ophefmakende pleidooi van De Boms verdediger, Louis Franck, leidden tot de vernederlandsing van de Burgerwacht.

In 1902 stichtte hij met Victor A. dela Montagne het Tijdschrift voor Boek- en Bibliotheekwezen, dat baanbrekend is geweest voor de bibliotheekwetenschap in Vlaanderen en Nederland. In 1903 behoorde hij tot de stichters van het tijdschrift Vlaanderen. Hij organiseerde belangrijke tentoonstellingen, zoals in 1912 de grote Hendrik Conscience-tentoonstelling. Hij suggereerde toen de oprichting van een museum, gewijd aan de Vlaamse letterkunde, waardoor hij de grondlegger is van het Archief en Museum van het Vlaamse Cultuurleven, nu het Letterenhuis.

Zijn kronieken in de Nieuwe Rotterdamsche Courant (NRC), sinds 1904, en die in Volksgazet, waar hij van 1920 tot 1926 redacteur was, werden gebundeld in Het Levende Vlaanderen (1917), Nieuw Vlaanderen (1925) en Dagwerk voor Vlaanderen. Ontmoetingen en portretten (1928).

In 1918 werd ook hij het slachtoffer van de hetze tegen Vlaamsgezinden en werd hij beschuldigd van ‘wangedrag tijdens de Duitse bezetting’, hoofdzakelijk omdat hij het manifest tot vernederlandsing van de Gentse universiteit had ondertekend en in een van zijn kronieken verslag had gedaan van de zelfverdediging die de dichter René de Clercq in Antwerpen had uitgesproken op 11 juli 1917. Hij werd in december 1918, samen met Hubert Melis, Jan B. Denucé en Marten Rudelsheim, uit zijn ambt ontslagen.

Door bemiddeling van zijn vriend Stijn Streuvels bij Camille Huysmans werd De Bom in 1920 journalist bij Volksgazet. In 1926 werd hij met de steun van zowel de socialist Willem Eekelers als de katholiek Frans van Cauwelaert opnieuw hoofdbibliothecaris. Hij bleef schrijven: novellen, monografieën en een opmerkelijke De Psychologie van de Antwerpenaar (1929). Daarnaast was hij de uitgever van Vlaanderen, o welig huis. Zoals Vlaamse schrijvers hun land zien (1939) en Op reis door het Vlaamse Land (1941).

In 1941 werd Emmanuel de Bom bestuurder van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde en in 1940 ontving hij de vijfjaarlijkse Prijs voor Vlaamse Letterkunde. Naast ijveraar voor de culturele ontvoogding van Vlaanderen wilde hij vooral een sterke schakel zijn tussen Noord- en Zuid-Nederland. In Antwerpen is een straat naar Emmanuel de Bom genoemd.

1914   Tijdens de Mexicaanse Revolutie wordt er voor het eerst in de geschiedenis (de Eerste Wereldoorlog is nog niet begonnen) een luchtbombardement uitgevoerd. Gustavo Salinas werpt een aantal bommen op de Cañonero Guerrero van generaal Huerta.

1902   Over heel België breekt een algemene staking uit. Men telt meer dan 300 000 stakers en bij verschillende incidenten vallen doden.

August Borms (1878-1946)

1878   Geboorte in Sint-Niklaas van Dr. August Borms, Vlaams-nationaal voorman. Borms promoveert in de Germaanse filologie aan de KULeuven. In 1901 wordt hij huisleraar bij de Waalse minister Édouard Descamps. Borms vertrekt in 1903 met een Belgische commissie naar Peru om er het onderwijs te helpen verbeteren. Daar wordt hij getroffen door de verdrukking van de Inca-taal door het Spaans. Na zijn terugkeer in 1906 wordt hij benoemd tot leraar aan verscheidene athenea en vestigt zich in 1908 te Merksem (Antwerpen).

In de Eerste Wereldoorlog is hij een voortrekker van het activisme en lid van de Raad van Vlaanderen. Hij wordt in 1919 ter dood veroordeeld, maar na zijn verkiezing tot volksvertegenwoordiger in 1929 vrijgelaten. Hij kon wel niet zetelen bij gebrek aan burgerrechten. Na collaboratie in de Tweede Wereldoorlog wijkt hij uit naar Duitsland, waar hij door een verkeersongeval invalide wordt.

Tijdens zijn verblijf in een Berlijns ziekenhuis geeft een Belgische verpleegster, barones Alette de Wykerslooth de Rooyestein, hem aan bij de Belgische overheid. Terug in België wordt hij opnieuw veroordeeld tot de doodstraf. Twee dagen voor zijn 68ste verjaardag komt hij in een invalidenwagentje voor het executiepeloton in de rijkswachtkazerne te Etterbeek. Zie Vandaag van 12 april 2022 voor zijn dood met de kogel.

1759   De Duitse componist Georg Friedrich Händel overlijdt in Londen, waar hij hofkapelmeester was. Hij componeerde in totaal meer dan 610 werken, waaronder 42 opera’s, 29 oratoria, en meer dan 120 cantates, trio’s en duetten. Het beroemdst is wellicht zijn Water Music. Händel wordt beschouwd als één van de grootste componisten van zijn tijd. Hij was de laatste jaren van zijn leven blind.

1574   Slag op de Mookerheide waar Lodewijk en Hendrik van Oranje, broers van Willem, worden verslagen en sneuvelen.

Graaf Boudewijn IX vertrekt op kruistocht (1202)

1205   Graaf Boudewijn IX van Vlaanderen valt nabij Adrianopolis in een hinderlaag van de Bulgaarse tsaar en wordt gevangengezet. Vermoedelijk is hij in 1206 gestorven (of vermoord?).

1127   Willem Clito, graaf van Vlaanderen, kleinzoon van Mathilde van Vlaanderen en de Normandische hertog Willem de Veroveraar, verleent de stad Sint-Omaars (Frans-Vlaanderen) een keure. Deze tekst is de enige van alle keuren van Zuid-Vlaamse steden die bewaard bleef en hij diende later als model voor andere Vlaamse steden.