14 juli. Historische dag: Nederlandstalig onderwijs eindelijk verplicht in Vlaanderen

Elk jaar   Bij de boeddhisten Waso, begin van de vastentijd, een periode van drie maanden van soberheid en bezinning die in Zuidoost-Azië samenvalt met het regenseizoen. Monniken reizen niet, strikte boeddhisten vasten. Het is de tijd voor studie en meditatie. Op de dag zelf, 14 juli, wordt de eerste preek van de Boeddha herdacht. Die leefde ca. 480-400 vóór onze jaartelling.

2016   Aanslag in Nice (Frankrijk): op de Promenade des Anglais rijdt Mohamed Bouhlel (31) met een grote vrachtwagen in op een menigte, die naar het vuurwerk van de Franse nationale feestdag staat te kijken. Hij rijdt 84 mensen dood en zo’n 50 anderen raken zwaargewond. De politie schiet hem dood. Islamitische Staat (IS) eist de aanslag op, maar een link van Bouhlel met IS wordt niet gevonden.

1993   De Belgische staat wordt een federale staat, althans op papier. De eerste zin van het eerste artikel in de grondwet veranderde van ‘België is ingedeeld in provincies’ naar ‘België is een federale Staat, samengesteld uit de gemeenschappen en de gewesten’.

Josine van Dalsum (1948-2009)

1948   Geboorte in Breda (Noord-Brabant) van Josine van Dalsum, actrice en scenarioschrijfster. We herinneren haar uit tv-series als Een mens van goede wil, Van oude mensen, De dingen die voorbijgaan, Hollands glorie, De Erfenis en de films De lift, Dood van een non, De leeuw van Vlaanderen. Zelf schreef ze onder meer De kleine Johanna, Hagelwit, Leef Tijd. Ze trouwde in 1974 met regisseur John van de Rest. Ze overleed in 2009 aan longkanker.

1932   Met de taalwet van 14 juli 1932 komt het territorialiteitsprincipe in werking voor het kleuter-, het lager en het middelbaar onderwijs in Vlaanderen en in Wallonië. Dit houdt in dat in het Vlaamse landsgedeelte de lessen in het Nederlands moesten plaatsvinden, in het Waalse landsgedeelte in het Frans en in de Duitstalige gemeenten in het Duits.

De basis van de nieuwe wet was het beginsel dat de streektaal de voertaal moet zijn. De Franstalige afdelingen van scholen en colleges in Vlaanderen konden blijven voortbestaan, maar kregen een voorlopig karakter, dat wil zeggen dat ze vanzelf zouden uitdoven nadat de leerlingen die er hun studie waren begonnen, zouden zijn afgestudeerd.

Zo verdwenen in de athenea kort voor, tijdens (Gent) of kort na de Tweede Wereldoorlog (Antwerpen) de Franstalige afdelingen. Alleen in een aantal kloosterscholen en -pensionaten bestond er weerstand tegen de volledige vernederlandsing. In de Brusselse agglomeratie werd de verfransing van het onderwijs door de wet bijna niet afgeremd.

Ingmar Bergman met zijn derde vrouw Käbi Laretei en hun zoontje Daniël

1918   Geboorte in Uppsala (Zweden) van Ingmar Bergman, toneel-en filmregisseur, zoon van een luthers predikant. Bekende films van hem: Scenes uit een huwelijk, Het slangenei, Het uur van de wolf, Wilde aardbeien, Kreten en gefluister, Herfstsonate, Fanny en Alexander, enz. Hij is de regisseur van 62 films en 170 toneelstukken en werkt van 1977 tot 1984 ook als bestuurder van het Residenztheater in München.

Zijn films gaan meestal over existentiële vragen als sterfelijkheid, eenzaamheid en geloof. Bergman werkte bijna altijd met dezelfde acteurs: Bibi Andersson, Harriet Andersson, Victor Sjöström, Gunnar Björnstrand, Ingrid Thulin, Max von Sydow en Liv Ullmann.

In latere films laat Bergman zijn acteurs steeds meer hun dialoog improviseren. Hij schrijft alleen nog de ideeën achter het gesprek en geeft de richting aan waarin het verhaal moet gaan. Dit procedé werkte voortreffelijk en geeft een vaak sterke confronterende levensechtheid.

Bergman was vijf keer getrouwd. Zijn eerste vrouw, van 1943 tot 1945, was de danseres Else Fisher. Ze kregen hun dochter Lena (°1943), die later een kleine rol speelde in Wilde Aardbeien en actrice werd.

Van 1945 tot 1950 was Bergman getrouwd met de dans- en filmregisseuse Ellen Lundström. Ze kregen vier kinderen, Eva (°1945), Jan (°1946) en de tweeling Anna en Mats (°1948). Alle vier werden ze filmregisseurs, de tweeling bovendien nog acteurs.

Dan was Bergman van 1951 tot 1952 getrouwd met de journaliste Gun Grut. Ze kregen hun zoon Ingmar (°1951) die piloot werd.

Van 1959 tot 1965 was Bergmans vrouw de concertpianiste Käbi Laretei (1922-2014). Met haar heeft hij de zoon Daniël (°1962), die ook als filmregisseur werkt. Bergman droeg zijn documentaire korte film met dezelfde naam aan hem op (1967).

Van 1971 tot haar dood in 1995 was Bergman getrouwd met zijn vijfde vrouw, gravin Ingrid von Rosen. Hun dochter Maria werd echter al in 1959 geboren. Ze wordt later schrijfster.

Naast zijn huwelijken had hij ook relaties met Harriet Andersson 1952-1955, Bibi Andersson 1955-1959 en Liv Ullmann 1965-1970. Met deze laatste woonde Bergman van 1965 tot 1969 samen. Ze kregen in 1966 een dochter Linn Ullmann, die schrijfster en journaliste werd. In totaal heeft Ingmar Bergman negen erkende kinderen.

Ingmar Bergman overlijdt in de ochtend van 30 juli 2007 op 89-jarige leeftijd in zijn huis op het Oostzee-eiland Fårö, waar hij sinds 1965 zijn hoofdverblijf had. Zijn begrafenis vond daar ook plaats. Een grafsteen op Fårö herinnert aan Ingrid en Ingmar Bergman.

President Paul-Kruger (1835-1904)

1904   De Zuid-Afrikaanse vrijheidsstrijder en president Paul Kruger (78) sterft in ballingschap te Clarens, Zwitserland. Hij was de leider van het Boerenverzet tegen de Engelse kolonisatoren. ‘Oom Paul’, zijn bijnaam, was de vijfde president van de Zuid-Afrikaanse Republiek (Transvaal) en maakte van het arme land een sterke Boerenstaat. Maar de confrontaties met het Britse Rijk waren een té ongelijke strijd. Na zware verliezen in de Tweede Boerenoorlog moest hij in ballingschap naar Europa. Na zijn dood wordt hij aanvankelijk in Den Haag begraven, daarna gerepatrieerd en herbegraven in Pretoria. Zijn geboortedag, 10 oktober, was lang een feestdag in Zuid-Afrika. Het ANC schafte hem in 1994 af.

1889   Stichting van de Tweede Internationale. De oprichting vond plaats in Parijs, op de honderdste verjaardag van de bestorming van de Bastille.

Na de ondergang van de Eerste Internationale (1876) door de strijd tussen marxisten en anarchisten komt het in september 1877 in Gent tot een herenigingscongres, maar dit mislukt door alweer een confrontatie tussen anarchisten en marxisten.

In 1889 lukte het wel, maar vanaf het begin is binnen de Internationale naast de reformistische, ook een revolutionaire vleugel aan het werk, rond Friedrich Engels, Rosa Luxemburg en Lenin. Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog verlaten een hele reeks partijen hun anti-oorlogsstandpunt. Zo stemmen de Belgische socialisten vóór de oorlogskredieten. Alleen de Russische bolsjewieken, de Hongaarse, Bulgaarse en Italiaanse sociaaldemocraten en de Socialistische Partij van de Verenigde Staten houden vast aan hun anti-oorlogshouding.

Prins Johan Willem Friso (1687-1711)

Pas in 1923, op het congres van Hamburg, wordt de eenheid tussen de reformisten (socialisten) enigszins hersteld. De communistische vleugel hergroepeert zich vanaf 1919 in de Derde Internationale.

1867   De Zweedse chemicus Alfred Nobel (1833-1896) demonstreert voor het eerst zijn uitvinding ‘dynamiet’. De springstof zou van groot belang worden voor onder andere de mijnbouw, wegenaanleg en tunnelbouw. De eerste Nobelprijs wordt pas in 1901 uitgereikt.

1711   Johan Willem Friso, prins van Oranje, verdrinkt in ’t Hollands Diep tijdens een reis naar Den Haag.

1535   Keizer Karel V verovert Tunis op de Turken en bevrijdt 20 000 Europeanen die daar als slaven worden gehouden.