15 juli. Historische dag: Taalcommissie opgericht, aligneert spelling in Vlaanderen op Nederland

2022   Overlijden in Gent van Frans Baert (96), advocaat, hoogleraar en Vlaams politicus voor de Volksunie. Zie het in memoriam dat Boudewijn Bouckaert publiceerde op Doorbraak.

1997   Seriemoordenaar Andrew Phillip Cunanan schiet modeontwerper Gianni Versace neer buiten diens huis in Miami (Florida).

1996   Een Nederlands Herculesvliegtuig met aan boord musici van het Fanfarekorps der Koninklijke Landmacht stort neer op de luchthaven van Eindhoven. Daarbij laten 34 inzittenden het leven.

1984   De regering Martens V beslist het ministerie van Binnenlandse Zaken en dat van Openbaar Ambt samen te voegen.

Mobutu (1930-1997) op een bankbiljet van Zaïre uit 1992

1982   Het voor 15 juli aangekondigde bezoek van de Congolese alias Zaïrese president Mobutu (1930-1997) komt in woelig water. Dat komt in de eerste plaats door een politiek proces in Kinshasa tegen 13 Zaïrese volksvertegenwoordigers. Om die reden wordt het in juni geplande bezoek aan Zaïre van staatssecretaris voor ontwikkelingssamenwerking Jacqueline Mayence-Goossens afgelast. Volgens premier Martens is de aangezegde visite van Mobutu niet meer dan een werkbezoek. Maar op 13 juli laat Mobutu zelf weten zijn reis naar Brussel te moeten uitstellen omwille van de nationale rouw in zijn land voor een overleden legergeneraal.

Intussen raakt bekend dat koning Boudewijn in een brief aan president Mobutu zich bezorgd had getoond over de 13 veroordelingen. Na lang diplomatiek overleg komt het bezoek van Mobutu er toch, vlak voor de Zaïrese presidentsverkiezingen van 29 juli 1984. Een electorale stunt volgens velen. Daar is iets voor te zeggen, want Mobutu brengt onverwacht 5 van de 13 veroordeelde volksvertegenwoordigers mee. Die komen in Brussel uitvoerig uitleggen hoezeer ze zich hebben vergist en waarom ze zich nu hebben verzoend met president Mobutu.

1974   De radicale Grieks-Cypriotische bevrijdingsbeweging EOKA II pleegt een staatsgreep tegen president-aartsbisschop Makarios. Dit voorval werd door Turkije aangegrepen om Cyprus binnen te vallen, zogezegd om ‘het Turkse bevolkingsdeel te beschermen’. De invasie van Turkse troepen resulteerde in een bezetting van een deel van Cyprus en een de facto opdeling van het eiland die tot de dag van vandaag voortduurt.

Een Amerikaanse marinier in Libanon

1958   Zowat 5000 Amerikaanse soldaten landen in Beiroet, de hoofdstad van Libanon, om de prowesterse regering te beschermen. De situatie in Libanon was de dag voordien duidelijk verslechterd na de staatsgreep in Irak op 14 juli 1958 waarbij de koninklijke familie en de premier werden vermoord. Irak was tot dan toe prowesters georiënteerd, maar de nieuwe regering koos onomwonden voor een antiwesterse koers.

Als reactie op deze dramatische ontwikkeling in de regio roept de Libanese president Camille Chamoun de hulp in van de Verenigde Staten. De Amerikanen hadden al lang een marinevloot liggen voor de kust van Libanon. Ze landen bij Khalde, een befaamde badplaats enkele kilometers ten zuiden van Beiroet. Het moet de merkwaardigste invasie ooit zijn geweest: de Amerikaanse mariniers die zich hadden voorbereid op een invasie in oorlogsgebied, werden hartelijk verwelkomd door zongebruinde Libanezen die genoten van een mooie stranddag.

1957   Tijdens een bezoek aan Ostrava (Tsjechoslowakije) kondigt Nikita Chroesjtsjov aan dat ‘de Sovjet-Unie spoedig de levensstandaard van de Verenigde Staten zal inhalen’, en dat het communisme, aldus ‘goed beboterd’, veel beter zal smaken.

1951   Na het referendum waarin zich een duidelijke meerderheid voor zijn terugkeer uitsprak – in Vlaanderen zelfs 72% – toch nog troonafstand van koning Leopold III, onder druk van linkse Waalse ondemocratische krachten. Drie dagen later, op 17 juli, wordt prins Boudewijn tot koning gekroond. Zie ook Vandaag van 12 maart 2023.

1929   Dramatische dood in Rodaun, nabij Wenen, van de Oostenrijkse schrijver Hugo von Hofmannsthal. Zijn eerste gedichten verschenen in Blätter für die Kunst van Stefan George. Auteur van Der Thor und der Tod (1894, De dwaas en de dood) en Die Frau ohne Schatten (1917, De vrouw zonder schaduw) en tientallen andere werken. In 1910 schrijft hij het libretto voor de Rosenkavalier van Richard Strauss. Hij sterft aan een beroerte op het ogenblik dat hij plaats neemt aan het hoofd van de begrafenisstoet van zijn jongste zoon, Franz, die twee dagen eerder zelfmoord had gepleegd.

1919   Publicatie van het eerste nummer van het Beffroi de Flandre, uitgegeven in Duinkerken (Frans-Vlaanderen) door Gaspard van den Bussche (1880-1961).

1849   Een nieuwe wet bepaalt dat de academische graden aan onze universiteiten zullen worden toegekend door gemengde commissies, samengesteld uit vertegenwoordigers van het universitair officieel en vrij onderwijs.

1837   Op aandrang van de in 1836 opgerichte Maetschappy tot bevordering der Nederduitsche Tael- en Letterkunde, die overwegend uit voorstanders van een nauwe taaleenheid met het Noorden bestaat, schrijft de regering op 6 september 1836 een prijsvraag uit voor ‘eene beoordeelende verhandeling over de geschilpunten ten aenzien der spelling en woordverbuiging der Nederduitsche tael, met aenwijzing der middelen tot eenparigheid’. Op 15 juli 1837 benoemt de regering uit de leden van die vereniging een Taalcommissie, bestaande uit Jan Frans Willems (voorzitter), Jan H. Bormans (secretaris) en Jan-Baptist David, Leo d’Hulster, Karel Lodewijk Ledeganck, J.J. de Smet en Jan F. Verspreeuwen, aan wie de beoordeling van de ingezonden verhandelingen wordt opgedragen.

Van de twaalf antwoorden verdedigden negen ‘ae’, zes de ‘y’, drie het gebruik van accenten, twee de vocaalverdubbeling, één ‘gt’ (voor cht), twee ‘vind’ (voor vindt) en zes het gebruik van ‘den’ in de eerste naamval… Na afwijzing van al deze voorstellen keurt de commissie op 18 augustus 1839 acht taal- en spellingsregels goed die, behalve ae, ue en y nagenoeg volledig met het Noord-Nederlandse gebruik overeenstemmen. Op 6 september werden de acht regels door de Moniteur Belge bekendgemaakt. Noteer terloops dat het Belgisch Staatsblad pas in 1895 tweetalig is geworden.

Isabella Brant (1591-1626)

1626   Overlijden in Antwerpen van Isabella Brant (34), de eerste vrouw van Peter Paul Rubens. Haar vader, Jan Brant, was stadssecretaris van Antwerpen en zo leerde Rubens haar kennen door de contacten van zijn broer Philip met Nikolaas Rockox, burgemeester van Antwerpen. Het kerkelijk huwelijk tussen Peter Paul Rubens en Isabella Brant wordt voltrokken op 3 oktober 1609 in de Sint-Michielsabdij. Ze krijgen drie kinderen, die geen lange levens krijgen: Clara (1611-1623), Albert (1614-1657) en Nikolaas (1618-1655).

Isabella zelf overlijdt ook jong, aan de pest. Na haar dood schrijft Rubens: ‘Ik heb werkelijk een uitmuntende gezellin verloren, die men met recht en rede kon, ja moest liefhebben, omdat zij geen enkele vrouwelijke ondeugd bezat; zij was niet grillig of zwak, maar zo goed en zo oprecht. Tijdens haar leven was zij om haar deugden bemind en na haar dood beweend door iedereen. Een dergelijk verlies kost immens veel verdriet. Alleen de tijd kan deze wonde helen’.

1410   Slag bij Tannenberg. In deze veldslag met een coalitie onder bevel van koning Vladislav II van Polen en de prins van Litouwen, lijdt de Duitse Orde de ernstigste nederlaag in haar geschiedenis.