15 september. Historische dag: agglomeraties voor de grote steden

Elk jaar   De Internationale Dag van de Democratie, in 2007 door de Verenigde Naties uitgeroepen.

Laurens Verrelst | Doorbraak.be

Oriana Fallaci (1929-2006)

2006   In Firenze sterft de Italiaanse schrijfster en journaliste Oriana Fallaci (77). Ze had uitgesproken meningen waar ze fel voor uitkwam. Tijdens de Tweede Wereldoorlog hielp ze als kind haar vader in het verzet. Werken van haar zijn onder meer Een man, De woede en de trots, De kracht van de rede, Insjallah, Interview met de geschiedenis. Ze maakte een lange reeks geruchtmakende interviews met wereldleiders en hield niet op indringend te waarschuwen voor islam en moslimcultuur.

1996   De vergeten pionier. In Antwerpen overlijdt Walter Couvreur (82), hoogleraar en Vlaams-nationaal politicus. Na zijn doctoraten in Oosterse talen en in klassieke filologie wordt hij aan de Gentse universiteit hoogleraar in de vergelijkende grammatica van de Indo-Europese talen en daarna in het Hettitisch en het Tochaars. Na 1945 wordt Couvreur aangetrokken tot het Vlaams-nationalisme en wordt actief in het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV). Hij volgt Corneel Heymans op als voorzitter van het in 1950 opgerichte Vlaams Comité voor Federalisme. In samenwerking met Waalse federalisten werkt hij in 1954 een ontwerp van federale grondwet uit.

Walter Couvreur (1914-1996)

Hij vindt een reveil van de Vlaams-nationale partijpolitiek noodzakelijk en leidt in 1954 de onderhandelingen voor het verkiezingskartel Christelijke Vlaamse Volksunie. Dat haalt bij die verkiezingen net geen zetel. Couvreur geeft niet op en leidt het overleg over de vorming van een nieuwe Vlaams-nationale partij, de Volksunie, waarvan hij het voorzitterschap op zich neemt. Hij blijkt bij alle goede bedoelingen niet echt het karakter te hebben om aan partijpolitiek te doen en neemt in 1955 ontslag, een jaar na de stichting. Hij bleef wel de VU steunen en woont vanaf 1957 weer vergaderingen van het hoofdbestuur bij.

1995   Overlijden van de schilder en ‘tekenende verteller’ Rien Poortvliet (63), auteur van onder meer het Leven en werk van de kabouter.

1941   Gerard Romsée, secretaris-generaal van Binnenlandse Zaken richt Groot-Antwerpen op. Het Antwerpse stadsbestuur en de christendemocratische burgemeester Leo Delwaide, drukken de plannen door. Ook de havenbedrijven en andere economische spelers juichen de beslissing toe. Op 15 september staat de beslissing in het Staatsblad. Vijf maanden later gaan de randgemeenten Berchem, Borgerhout, Deurne, Hoboken, Merksem, Mortsel, Wilrijk en een deel van Ekeren op in de fusie. In oktober 1941 wordt Hendrik Borginon benoemd tot Rijkscommissaris voor de Grote Agglomeraties. Onder zijn leiding worden achtereenvolgens Groot-Gent, Groot-La Louvière, Groot-Charleroi, Groot-Brussel, Groot-Brugge en Groot-Luik opgericht.

Na de Tweede Wereldoorlog worden deze fusies om ideologische redenen ongedaan gemaakt, maar de demografische, urbanistische en economische realiteit brengt ze weer aan de orde. Zo worden in 1958 de gemeenten Lillo, Berendrecht en Zandvliet bij Antwerpen gevoegd in het raam van de havenuitbreiding. Gent kent twee grote fusies, die van 1964-1965 waardoor de noordelijke gemeenten (Desteldonk, Mendonk, Sint-Kruis-Winkel en het gehucht Terdonk) bij Gent worden gevoegd en die van 1977 waarbij de Gentse randgemeenten Afsnee, Drongen, Gentbrugge, Ledeberg, Mariakerke, Oostakker, Sint-Amandsberg, Sint-Denijs-Westrem, Wondelgem en Zwijnaarde deelgemeenten van de stad Gent worden.

In 1983 fuseert de stad Antwerpen met zeven randgemeenten: Berchem, Borgerhout, Deurne, Hoboken, Ekeren, Merksem en Wilrijk. Op Mortsel na is dit vrijwel hetzelfde geheel als het Groot-Antwerpen van 1941. Dat geldt trouwens ook voor Gent en Brugge, waartoe sinds 1971 weer de aangrenzende gemeenten Koolkerke, Sint-Andries, Sint-Michiels, Assebroek, Sint-Kruis, Dudzele, Lissewege en ook Zeebrugge behoren.

1915   De Duitse autoriteiten vragen aan de Gentse hoogleraren hun werkzaamheden te hervatten. Die zijn voor een groot deel Franstalig, verkiezen hun studenten in de kou te laten staan en geven op 20 september een negatief antwoord. Daarop komt het initiatief voor een vernederlandste Gentse universiteit op gang.

Agatha Christie (1890-1976)

1890   Geboorte in Torquay (Devon) van de Engelse misdaadschrijfster Agatha Christie. Ze is de bestverkopende auteur aller tijden met ruim 4 miljard exemplaren. Haar detective Hercule Poirot en speurster Miss Marple worden wereldberoemd. Zo ook haar Murder on the Orient Express, Death on the Nile, The mousetrap, The murder of Roger Ackroyd, And then there were none, Dumb witness, Death comes as the end, The hollow, Witness for the prosecution, Curtain, enzovoort. Ze overlijdt in 1976 op haar 85ste.

Charles Darwin (1809-1882)

1835   De HMS Beagle met aan boord de Engelse natuuronderzoeker Charles Darwin bereikt de Galápagoseilanden. Hier doet hij onderzoek naar de variaties tussen de vinken op de verschillende eilanden. De vogels leven geïsoleerd van elkaar. Darwin merkt op dat er bepaalde eigenschappen zijn die vinken op het ene eiland niet hebben en op het andere eiland wel. De vinken op een eiland waar alleen noten en zaden zijn te vinden hebben bijvoorbeeld een puntige harde snavel ontwikkeld. Op een eiland waar veel bessen zijn hebben de vogels juist brede en stompe snavels. Op basis van deze bevindingen zal hij zijn evolutietheorie ontwikkelen. Al wat leeft, is ontwikkeld uit voorgaande organismes en ontstaan door evolutie, een bijzonder langzaam proces over duizenden jaren.

1819   Koning Willem I van de Verenigde Nederlanden vaardigt een besluit uit dat vanaf 1 januari 1823 in Oost- en West-Vlaanderen, Limburg en Antwerpen in het gerecht enkel nog Nederlands mag worden gebruikt. In december 1822 wordt het taalbesluit ook toepasselijk gemaakt op de arrondissementen Brussel en Leuven, na een aanpassing van de taalgrenzen.

Voordien al gebruikte in Vlaanderen een behoorlijk deel van de rechters en andere magistraten Nederlands. Vooral in Oost- en West-Vlaanderen was dat het geval, in Antwerpen al merkelijk minder en Limburg liep achter. Maar advocaten van hun kant hielden overal sterker vast aan het Frans zoals ze gewoon waren geweest onder de Franse bezetting van onze gewesten in de periode 1792-1815. Het probleem lag niet zozeer in de vakterminologie, wel in het mondelinge gebruik en de retoriek. Na 25 jaar gebruik van het Frans leefde de vrees dat men zich belachelijk zou maken en ook minder goed zou pleiten, door het gekunsteld hanteren van een taal die enkel in dialectvorm gekend was. Dat tweetalige juristen, anders dan in de 18de eeuw die velen nog hadden gekend, niet meer bereid waren Nederlands te gebruiken, wijst op een denationalisering bij de elite: ze vond rechtsbedeling in de volkstaal niet meer vanzelfsprekend.

1784   De Italiaanse officier en diplomaat Vincenzo Lunardi (1754-1806) laat de eerste waterstofballon op. Hij vertrekt in Londen voor 200 000 toeschouwers en landt veilig na een vlucht van meer dan 38 km.

Antonius Sanderus (1586-1664)

1586   Geboorte in Antwerpen van Antonius Sanderus (Antoon Sanders) schrijver van de Flandria Illustrata, later in 1725 in het Nederduits vertaald onder de titel Verheerlykt Vlaandre.

1556   Na zijn troonsafstand scheept Keizer Karel V in op Walcheren met bestemming Spanje. De rampspoedige regering van zijn zoon Filips II neemt een aanvang.

1014   Zware watervloed over de hele Nederlanden.