16 december. Net binnen: Ardennenoffensief gestart.

Andries Pretorius (1798-1853)

Elk jaar   In Zuid-Afrika Verzoeningsdag (in het Afrikaans: Versoeningsdag). Deze dag herinnert aan de Slag bij de Bloedrivier toen op 16 december 1838 een leger van 15 000 Zoeloes verslagen werd door 464 Boeren. De Boerengeneraal Andries Pretorius verslaat de Zoeloes verpletterend en wreekt zo de dood van zijn voorganger Piet Retief die was vermoord op last van Zoeloekoning Dingaan. Omdat het bloed van de gevallen Zoeloekrijgers volgens de overlevering de Ncome bloedrood kleurde, werd de rivier door de Boeren omgedoopt tot Bloedrivier.

De stad Pretoria, gesticht in 1855 en nog steeds bestuurlijke hoofdstad van Zuid-Afrika, werd genoemd naar de bevelvoerende generaal Andries Pretorius. Zuid-Afrika maakte hiervan een nationale feestdag, de Geloftedag, maar onder president Mandela werd die omgedoopt tot ‘Verzoeningsdag’.

1998   De VS en Groot-Brittannië voeren luchtaanvallen uit op Irak.

1986   CVP-volksvertegenwoordigster Jozefa de Loore-Raeymaekers dient in de Vlaamse Raad een voorstel van decreet in ‘houdende uitroeping van het IJzermonument en het omringende domein te Diksmuide tot Memoriaal van de Vlaamse Gedachte’. Op 23 december wordt het decreet van het Memoriaal van de Vlaamse Ontvoogding goedgekeurd, zonder steun van de socialisten en de liberalen. Zij vinden de christelijke inslag van het monument ‘niet representatief voor de hele Vlaamse gemeenschap’. Het decreet verschijnt op 14 februari 1987 in het Belgisch Staatsblad. Het houdt ook een jaarlijkse toelage van een miljoen BEF in voor het onderhoud en de instandhouding van het IJzermonument.

1944   Begin van het Ardennenoffensief, het gedurfde, maar nutteloze laatste tegenoffensief van nazi-Duitsland.

1944   Een Duitse V2 valt op Cinema Rex midden op de De Keyserlei in Antwerpen. Het dodental is zwaar: 567 slachtoffers.

1939   Het communistische weekblad Het Vlaamse Volk, titel waaronder het partijblad De Rode Vaan sinds 1 februari 1937 verscheen, houdt er mee op. De Vlaamse titel was een poging geweest om een toenadering tot het Vlaams-nationalisme te bereiken, waarin de communistische partij een mogelijke bondgenoot zag voor de vernietiging van de Belgische kapitalistische staatsstructuur. Men was zo ver gegaan op te roepen tot deelname aan de IJzerbedevaarten en aan betogingen van het Verbond der Vlaamse Oud-strijders (VOS). Op 1 maart 1940 wordt Het Vlaamse Volk nog eens overbodigerwijze verboden, niet door de Duitsers (die vallen pas op 10 mei binnen), maar door de Belgische regering.

1910   De Roemeense uitvinder Henri Coandă (1886-1972) maakt de eerste vlucht in een vliegtuig met een straalmotor. De luchthaven van Boekarest is naar hem genoemd.

1917   In het Vlaamsgezinde, socialistische en activistische weekblad De Waarheid, verschijnt een interview met prof. dr. Herman de Baets, advocaat en katholiek politicus uit Gent, iemand die niet bepaald bekend stond om een flamingantische houding.

Hij verklaart dat de vernederlandsing van de Gentse universiteit, onder voogdij van de Duitse bezetter, in overeenstemming is met de conventie van Den Haag en dat de uitgereikte diploma’s bijgevolg geldig zijn. Deze verklaring kost hem na de Eerste Wereldoorlog een schorsing van drie maanden door de tuchtraad van de Orde van Advocaten.

1901   In Hazebroek (Frans-Vlaanderen) herdenken ze de Slag bij de Bloedrivier (zie hierboven, Verzoeningsdag) waarbij het woord wordt gevoerd – in het Afrikaans nog wel -door de Zuid-Afrikanen J.H. Louw, veldkornet, en C. Plokhooy, artillerieofficier in het Boerenleger, in aanwezigheid van de priester en volksvertegenwoordiger Jules Lemire.

1893   Wereldpremière van Antonin Dvorak’s symfonie Uit de Nieuwe Wereld.

Louise Michel (1830-1905)

1871   Louise Michel, de ‘Rode maagd van Montmartre’ tijdens de Commune in Parijs, wordt veroordeeld tot verbanning naar het strafeiland Nieuw-Caledonië, ergens voorbij Australië. Michel is een Franse anarchiste, geboren als buitenechtelijke dochter van een kasteelheer en diens meid. Ze wordt onderwijzeres en komt tijdens haar studie in aanraking het anarchisme. Ze wordt lid van een vrijmetselaarsgroepering. Als ze begint les te geven op vrije scholen in Parijs propageert ze ook voortdurend haar revolutionaire en atheïstische denkbeelden bij haar leerlingen.

Als in 1870, tijdens de Frans-Duitse Oorlog, Parijs door de Duitsers wordt belegerd, komt Michel aan het hoofd van het door arbeidersbonden opgericht Comité van waakzaamheid en helpt ze met de wapens in de hand de stad verdedigen. Als in maart 1871 de Commune van Parijs wordt uitgeroepen, een linkse tegenregering, sluit ze er zich direct bij aan. Ze staat op de barricades bij Montmartre en biedt aan premier Adolphe Thiers te vermoorden. In 1880, negen jaar na haar deportatie, krijgt ze amnestie en keert terug naar Frankrijk.

1863   Gerard Adriaan Heineken (22 jaar) koopt brouwerij ‘De Hooiberg’ in Amsterdam. Het begin van het bierimperium Heineken.

1813   De jonge boer Louis Fruchart, pas 22 jaar, roept op de markt van Stegeren (Estaires) op tot verzet tegen Napoleon. Op zijn hoed staat geschreven ‘Je combat pour Louis XVII’, zijnde de opvolger van de geguillotineerde Lodewijk XVI die nooit op de troon kwam. Dit is het begin van een echte ‘Vlaamse Vendée’, die Fruchart zal aanvoeren doorheen de Franse Nederlanden en volhouden tot aan de ondergang van Napoleon in 1815. Louis Fruchart, die door zijn medestanders ‘Louis XVII’ wordt genoemd, slaagt erin tot 50 000 opstandelingen onder zijn banier te verenigen, meestal jongeren die zich verzetten tegen gedwongen dienstneming in het napoleontische leger. Fruchart houdt zijn Vlaamse verzetsbeweging bijeen door een merkwaardige discipline.

Eén van zijn laatste wapenfeiten is de doorbraak na Waterloo tot Dollens en Montdidier, samen met 1200 Russische, Saksische en Württembergse ruiters onder bevel van de Baltische baron Frederik von Geismar. Hierdoor wordt voor de geallieerde legers de weg naar Parijs geopend. Bij de restauratie van de monarchie beloont Lodewijk XVIII de moedige Louis Fruchart (1791-1851) en benoemt hem tot kapitein van zijn lijfwacht.

Joséphine de Beauharnais (1763-1814)

1809   Napoleon Bonaparte verlaat zijn vrouw, de schoonheid Joséphine de Beauharnais (1763-1814), ‘omdat zij hem geen zoon kan schenken’.

1773   De Boston Tea Party. Onder leiding van Samuel Adams worden in Boston duizenden kilo’s thee vernietigd door de Amerikaanse kolonisten, verkleed als Indianen, als protest tegen te hoge belastingen. Algemeen wordt dit als het begin van de Amerikaanse onafhankelijkheidsstrijd gezien.

714   Overlijden te Jupille-sur-Meuse van Pepijn II van Herstal (79), een Frankische hofmeier. Hij was de zoon van de hofmeier Ansegisel en van (de heilige) Begga, een dochter van de hofmeier Pepijn van Landen. Pepijn II is de vader van Karel Martel en overgrootvader van Karel de Grote. Hij werd begraven in de abdij van Sint-Arnulf (zijn grootvader) in Metz, Lotharingen.