160 keer naar het spreekgestoelte

De Duitse bondskanselier Angela Merkel beoogde een wijziging van het Verdrag van Lissabon om meer begrotingsdiscipline in de Europese Unie (EU) mogelijk te maken. De Britse conservatieve premier David Cameron wilde daar enkel mee instemmen als London City, het Britse financiële centrum, gevrijwaard zou worden van strengere Europese regelgeving zoals de financiële taks op transacties. De bankensector in ’the City of London’ is goed voor tien procent van het Britse binnenlands product en twintig procent van het internationale geldverkeer. De EU-regeringsleiders wilden geen uitzondering maken voor Londen en dus stelde Cameron zijn veto. Daarop zochten de zeventien eurolanden hun heil in een nieuw verdrag, een begrotingspact dat ten laatste tegen maart moet goedgekeurd zijn. De overige EU-lidstaten verklaarden inmiddels zich bij dat Pact te willen aansluiten; Groot-Brittannië zou nu toch mee onderhandelen, maar zonder stemrecht.
‘Splendid isolation’
Het veto van David Cameron veroorzaakte heel wat deining. Dat de EU er niet mee opgezet was, is niet verwonderlijk. Maar ook in Groot-Brittannië zelf waren de reacties niet onverdeeld. In het Britse Lagerhuis ging het er hevig aan toe. Cameron moest wel 160 keer naar het spreekgestoelte benen om te reageren op interventies van Labour, de sociaaldemocratische oppositiepartij. David Miliband, voormalig buitenlandminister, fulmineerde tegen de ‘splendid isolation’ waarin Cameron zijn land zou doen verzeilen. Nu zou het Verenigd Koninkrijk aan invloed verliezen in de besluitvormingsprocessen van de EU. Cameron, aldus Labour, was ‘van de Europese supertanker in een Britse roeiboot gesprongen’. Ook de regionale regeringen binnen het Verenigd Koninkrijk uitten hun ongenoegen. Alex Salmond, de Schotse regeringschef, schreef in een open brief aan Cameron dat Groot-Brittannië zijn geloofwaardigheid had verspeeld in onderhandelingen met de EU over heel wat domeinen die ook voor Schotland van groot belang zijn. Carwyn Jones, zijn socialistische collega uit Wales, sloot zich bij die kritiek aan.
‘Dwergnatie’
Het veto van Cameron op de Europese top belast niet alleen de verhoudingen tussen enerzijds Londen (Verenigd Koninkrijk) en anderzijds Edinburgh (Schotland) en Cardiff (Wales), maar ook binnen zijn eigen regeringscoalitie tussen Tories (conservatieven) en Liberal Democrats. De eurosceptische hardliners onder de Tories vergeleken dolenthousiast Cameron zelfs met Koning Hendrik VIII die vijf eeuwen geleden Engeland aan het gezag van de rooms-katholieke kerk had onttrokken. Ze voelden zich daarbij gesterkt door een opiniepeiling die The Times vlak na de Europese top had afgenomen. 57 procent van de Britten stelde dat Cameron juist gehandeld had tegenover slechts 14 procent die vond van niet. Cameron kon wel eens krachten ontketend hebben die niet zullen rusten vooraleer Groot-Brittannië alle banden met de EU heeft verbroken. De United Kingdom Independence Party (UKIP) die het land uit de EU wil zien stappen, wipte in een andere opiniepeiling zelfs over de liberaal-democratische regeringspartner van Cameron.
De zenuwen in de coalitie staan gespannen. Volgens Nick Clegg, de voorzitter van de EU-gezinde liberaal-democraten, reduceert Camerons veto Groot-Brittannië tot een ‘dwergnatie’. Clegg wil het imago van slippendrager van zich afschudden door weer meer in te zetten op het thema Europa. Daarbij kan hij zich geruggensteund voelen door de Britse industriëlen. Die vinden dat Cameron het land in het isolement drijft, terwijl het toch voor de helft van zijn exporthandel op de EU afgestemd is. Drie miljoen jobs dreigen verloren te gaan, schreven leidende ondernemers aan Cameron. Ze zijn er ook niet mee opgezet dat Cameron de afhankelijkheid van de Britse economie van de City niet vermindert en de industrie niet nog meer bevordert zoals eerder beloofd. Niet iedereen maakt zich zorgen over die ‘splendid isolation’. Of zoals een beurstrader in de City het zei: ‘Voelt Groot-Brittannië zich geïsoleerd? Hoogstens zoals een passagier van de Titanic die kort voor de afreis te horen krijgt dat hij niet mee mag.’