18 november. Net binnen: Geallieerden bombarderen Berlijn

Elk jaar   Nationale feestdag in Letland. Na het einde van de Eerste Wereldoorlog valt het Rode Leger Letland binnen. De bolsjewieken installeren een communistische regering. Met Duitse militaire steun weten de Letse nationalisten de communisten te verdrijven. Op 18 november 1918 wordt de onafhankelijke Republiek Letland uitgeroepen, maar het zal tot mei 1919 duren eer de hoofdstad Riga weer in Letse handen is. Een eigenaardigheid: als 18 november in het weekeinde valt, vindt de viering plaats op maandag.

In Frankrijk, Dag van de Beaujolais Primeur. Beaujolais is een wijnstreek in Frankrijk. De ‘beaujolais primeur’ wijn wordt vrijgegeven op de derde donderdag van november. De druiven van deze wijn zijn slechts twee maanden daarvoor zijn geplukt. De wijnstreek Beaujolais ligt grotendeels in Bourgogne. Bijna alle beaujolaiswijnen worden door middel van koolzuurgasvergisting verkregen. Omdat hierbij geen zuurstof aan te pas komt, behoudt de wijn zijn fruitigheid. Hij moet wel jong worden gedronken.

2007   Op initiatief van de Luikse dame Marie-Claire Houard houden 35 000 Belgen een Belgische unitaristische manifestatie in Brussel. Zeventig procent van de demonstranten zijn Walen, dertig procent Vlamingen. Alleen aan Waalse zijde lopen belangrijke politici mee.

Alexander Solzjenitsyn (1918-2008)

1962   Het Russisch het cultureel maandblad Novy Mir publiceert Een dag uit het leven van Ivan Denisovitsj. Het nummer is binnen elf minuten uitverkocht. Voor het eerst wordt in de Sovjet-Unie een verhaal over een gevangene in een Siberisch kamp gepubliceerd. Het dagelijkse gevecht om in leven te blijven in de Goelag wordt hier detailrijk en indringend verteld. De schrijver wordt op slag bekend: Alexander Solzjenitsyn.

1957   In een grote publieke toespraak verklaart Mao Zedong dat een atoomoorlog misschien het leven kan kosten aan driehonderd miljoen Chinezen, maar dat er altijd voldoende zullen overblijven ‘om de geest van de Revolutie en het vaderlandse gevoel levendig te houden’.

1949   Geboorte op het eiland Rozenburg van de Nederlandse zangeres Bonnie St. Claire, pseudoniem van Bonje Cornelia Swart. Ze kwam ter wereld op het schip van haar vader die een binnenvaartschipper was.

1946   Overlijden in Sint-Martens-Latem van Boudewijn Maes, een Vlaams, vrijzinnig nationaal-revolutionair. Deze staatsambtenaar organiseert een Vlaamse drukkingsgroep binnen de ambtenarij. Hij is lid van het geheime genootschap Vlaamse Veem. Tijdens de Eerste Wereldoorlog verzet Maes zich hevig tegen het activisme, dat hij te burgerlijk vindt. Hierdoor belandt hij in mei 1915 korte tijd in de gevangenis. Hij mildert zijn standpunt en hoopt dat revolutionair geweld van Fronters en activisten de Belgische macht over Vlaanderen zal breken. Dankzij de steun van vele activisten brengt hij het in 1918 tot voorman van de Frontpartij in Gent. In 1919 wordt hij volksvertegenwoordiger, maar in 1921 niet herkozen.

Maes is een typische vertegenwoordiger van wat men de nationaal-revolutionaire groep noemt binnen de Conservatieve Revolutie (Armin Mohler). Hij sticht in 1926 de Vlaams-Nationale Partij, die tegelijk anti-Belgisch en radicaal-links is. Zijn VNP komt echter niet van de grond. Ook had Maes de redactionele leiding over De Voorpost, het weekblad van de VNP. In 1929 en 1932 komt de groep rondom Maes met een dissidente lijst op, waar in 1932 onder meer Rosa de Guchtenaere op staat. De lijst krijgt maar weinig stemmen. Boudewijn Maes droomt van een Vlaams-nationaal Volksfront en eindigt als Vlaams communist.

1943   Begin van de intensieve geallieerde bombardementen op de burgerbevolking van Berlijn.

1926   In Frans-Vlaanderen wordt aan de Katholieke Universiteit van Rijsel plechtig de leerstoel Nederlandse Taal- en Letterkunde ingesteld. De eerste titularis is professor is Renaat Despicht.

1918   Het Franstalige dagblad Le Patriote wijzigt zijn titel in La Libre Belgique. Haar redactionele lijn berust naar eigen zeggen op de drievuldigheid Vorst, Vaderland en Geloof. La Libre Belgique had in 1970 een oplagecijfer van 170 000 exemplaren: 43,5% werd in Wallonië verkocht, 26,5% in Brussel en 30% in Vlaanderen. In 1996 was de gemiddelde oplage gezakt tot net onder de 60 000 exemplaren per dag, maar de Libre was daarmee nog steeds de meest gelezen Franstalige krant in Vlaanderen met 12% van haar oplage.

DBNL

Pieter Tack (1870-1943)

1870   Geboorte in Humbeek van Pieter L. Tack, hoogleraar Nederlandse taalkunde en vooraanstaand, vrijzinnig activist. Hij promoveerde tot doctor in de Germaanse filologie aan de universiteit van Gent. Hij ijvert intens voor de verspreiding van wetenschap onder het volk, door de hogeschooluitbreiding. Tack wordt de spilfiguur van de leergangen Hoger Onderwijs voor het Volk, die vanaf 1892 af te Gent en in andere Vlaamse steden worden georganiseerd. Tegelijk schrijft hij schoolboeken en is hij actief in het liberale Willemsfonds en het Algemeen-Nederlands Verbond.

In de Eerste Wereldoorlog wordt Tack een van de leiders van het activisme met bijzondere aandacht voor de vernederlandsing van het onderwijs. Hij wordt in 1916 achtereenvolgend hoogleraar Nederlandse taalkunde aan de vernederlandste universiteit Gent en algemeen bestuurder van het hoger onderwijs bij het Vlaams ministerie van wetenschappen en kunsten. Bij de stichting van de activistische Raad van Vlaanderen op 4 februari 1917 wordt hij voorzitter.

Na de Eerste Wereldoorlog vestigt Tack zich in Nederland. Van leraar Nederlands aan de Hogere Burgerschool (HBS) in Middelburg klimt hij op tot hoogleraar Nederlandse taalkunde aan de katholieke universiteit te Nijmegen. Hij overlijdt er in 1943.

1933   Tijdens een redevoering in Queen’s Hall te Londen brengt Winston Churchill hulde aan ‘het Romeinse genie, verpersoonlijkt door Mussolini, de grootste levende wetgever’.

1793   Een invalide uit de Rue Saint-Nicaise in Parijs wordt door de revolutionaire rechtbank ter dood veroordeeld en geguillotineerd omdat hij ‘zijn hond heeft aangeleerd te blaffen tegen de patriotten’. Ook het huisdier wordt als een vijand van het volk beschouwd. De ‘royalistische hond’ wordt nog dezelfde dag gedood.

1522   Geboorte op het kasteel van La Hamaide in Henegouwen van Lamoraal graaf van Egmont, heer van Purmerend, de latere stadhouder van Vlaanderen en Artesië. Hij stamt uit oude Hollandse adel. Keizer Karel V verheft hem tot ridder in de Orde van het Gulden Vlies en tot prins van Gavere verheven. Met Willem van Oranje en Filips van Montmorency, graaf van Horne, neemt hij de leiding van het verzet tegen Spanje, wat hij samen met deze laatste zal bekopen met onthoofding op de Grote Markt van Brussel. Het tragische lot van Egmont inspireert Goethe in 1788 tot een van zijn meest bekende tragedies. Het treurspel gaat op 9 januari 1789 in première in Mainz. Ludwig van Beethoven componeert in 1809 de muziek bij het treurspel Egmont, in opdracht van het Wiener Burgtheater.