19 augustus. Net binnen: de Europese Defensiegemeenschap gesaboteerd door voortrekker Frankrijk…

Ieder jaar   In het oude Rome de Vinalia-feesten, begin van de druivenoogst voor de wijnproductie.

2003   In het VN-hoofdkwartier in Bagdad ontploft een bom die het leven kost aan 22 mensen. Onder de doden is de hoogste gezant van de Verenigde Naties in Irak, Sergio Vieira de Mello uit Brazilië, de Hoge Commissaris van de VN voor de mensenrechten.

1986   Overlijden in Wassenaar van Jacob Burger, één dag voor zijn 82ste verjaardag. Deze jurist en politicus was tijdens de Tweede Wereldoorlog minister in de Nederlandse regering in Londen. Hij wordt socialistisch lid van de Tweede Kamer (1945-1962), daarna van de Eerste Kamer (= senaat) van 1963 tot 1970. De enige prestatie waardoor hij van zich doet spreken is het in het zadel helpen van Joop den Uyl als premier. Burger is in februari 1973 de formateur van diens eerste regering, bestaande uit de socialistische PvdA, de links-liberale D66, de nog linksere Politieke Partij Radikalen (PPR), de Katholieke Volkspartij (KVP) en de protestantse Anti-Revolutionaire Partij (ARP). Het was het meest progressieve kabinet in de parlementaire geschiedenis van Nederland.

Vilfredo Pareto (1848-1923)

1980   In Amsterdam breken weer hevige krakersrellen uit bij de ontruiming van een appartementengebouw aan de Prins Hendrikkade.

1974   Grieks-Cypriotische demonstranten bestormen de Amerikaanse ambassade in Nicosia, de hoofdstad van Cyprus.

1972   Generaal Idi Amin Dada, president van Oeganda, besluit ‘ingevolge een droom’ alle Aziaten die in zijn land wonen naar Groot-Brittannië uit te wijzen.

1923   Overlijden in Céligny (Zwitserland) van de econoom en socioloog Vilfredo Pareto (75), vertegenwoordiger in Italië, met Gaetano Mosca en Robert Michels, van de elitetheorie die stelt dat in de staat de sleutelposities worden ingenomen door een machtselite en dat dit zonder uitzondering ook het geval is binnen een parlementaire democratie.

1964   Turkije en Nederland tekenen een officieel wervingsverdrag. Van dit moment af kunnen Nederlandse bedrijven tijdelijke arbeidskrachten werven in Turkije – tot de ‘oliecrisis’ daar tien jaar later een eind aan maakt. Voorlopig althans.

René Pleven (1901-1993), bedenker van de Europese Defensie Gemeenschap

1954   Begin van de Conferentie van Brussel, bijeengeroepen om overeenstemming te bereiken tussen enerzijds Frankrijk en anderzijds de overige leden van de toenmalige Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal, een voorloper van de Europese Unie. Die andere leden waren de Benelux, West-Duitsland en Italië. Het twistpunt is de geplande Europese Defensiegemeenschap (EDG). Hoewel er vier dagen wordt gepraat, komt men niet tot overeenstemming. De conferentie mislukt en de EDG komt niet van de grond.

Dat is de formele kant van de zaak, maar er was meer aan de hand. Het verdrag over de Europese Defensiegemeenschap (EDG) was al op 27 mei 1952 ondertekend door Frankrijk, de Bondsrepubliek Duitsland, Benelux en Italië. Het voorzag in de oprichting van een Europees leger, volgens een plan van de Franse premier René Pleven uit 1950.

De EDG zou een gewapende macht van veertig divisies worden, die de legers van Frankrijk, de Bondsrepubliek Duitsland, Nederland, België, Luxemburg en Italië moest vervangen. Met de defensiegemeenschap zou tevens de Europese Politieke Gemeenschap (EPG) worden opgericht die zou zorgen voor een gemeenschappelijke Europese buitenlandse politiek.

Het verdrag is echter nooit van kracht geworden, omdat het Franse parlement het verdrag op 30 augustus 1954 verwerpt met 319 tegen 264 stemmen. De tegenstanders zijn in de eerste plaats de communisten en de gaullisten.

1939   In Parijs schrijft de communistische krant L’Humanité: ‘De Sovjetluchtmacht is klaar, samen met alle andere takken van het Rode Leger van arbeiders en boeren,

Het Van Raemdonck-monument te Steenstrate

om de volkeren te helpen die het slachtoffer zijn van fascistische agressie’. Vier dagen later wordt de ondertekening aangekondigd van het Duits-Russische pact (Molotov-von Ribbentrop).

1933   Het Van Raemdonck-monument te Steenstrate wordt opgericht door het IJzerbedevaartcomité op 19 augustus 1933. Het werd ontworpen door kunstschilder Karel de Bandt uit Afsnee en uitgevoerd door zijn broer architect Jan de Bandt (Diksmuide). Het monument is 5m hoog en werd grotendeels opgetrokken uit brokken van Duitse stellingen aan het Stampkot. Zie hier voor meer informatie.

Frans Schollaert (1851-1917)

1851   Geboorte in Wilsele (Vlaams-Brabant) van Frans Schollaert, advocaat en Vlaams politicus. Een invloedrijke figuur, op de eerste rij in de politiek, op de tweede rij in de Vlaamse Beweging. Hij was typisch een man die politieke maatregelen doordrukte waarvoor anderen soms jarenlang hadden gevochten. Hij was een zwager van Joris Helleputte.

Van juni 1888 tot zijn dood is Schollaert katholiek volksvertegenwoordiger voor het arrondissement Leuven. Hij wordt tweemaal (van november 1901 tot januari 1908 en van november 1912 tot juni 1917) voorzitter van de Kamer van Volksvertegenwoordigers. In 1890 is hij medestichter van de Belgische Boerenbond. Hij is minister van Binnenlandse Zaken (1895-1899 en 1908-1910), van Landbouw (1908-1910), van Kunsten en Wetenschappen (1910-1911) en eerste minister van 1908 tot1911. In 1907 wordt hij tot minister van Staat benoemd.

Bij de inhuldiging van het standbeeld van kanunnik Jan-Baptist David te Lier in 1897 wordt ook Schollaert gehuldigd vanwege zijn verdediging van de Vlaamse zaak als minister. Een flamingant kan men hem nochtans niet noemen, wel een ‘Vlaamsvoelende’ die maatregelen neemt ten voordele van het Nederlands in het onderwijs (Reginald de Schryver). Zo stuurt hij in 1899 een circulaire aan de hoofdinspecteurs ter bevordering van de tweede taal (het Nederlands!) in het lager onderwijs. Meer betekenis heeft zijn wetsvoorstel van 1903 dat in het katholiek onderwijs acht lesuren in het Nederlands voorziet. Dat voorstel wordt gesteund door de meeste katholieken, maar door de meeste Vlaamsgezinden verworpen, omdat het minder ver ging dan het in 1901 ingediende wetsvoorstel van Edward Coremans van de Meetingpartij.

Frans Schollaert was jarenlang ondervoorzitter en daarna erevoorzitter was van het Davidsfonds. Hij overlijdt in 1917 op de leeftijd van 65.

1836   De Belgische minister van Oorlog, generaal Louis Evain, een geboren Fransman die onder Napoleon en Lodewijk XVIII in het Franse leger had gediend, wordt vervangen door generaal Jean-Pierre Willmar, een Luxemburger. Weer een buitenlander… Het zal nog even duren vooraleer België een minister van Landsverdediging van eigen bodem krijgt.

De marteling van Giles Corey

1692   Vijf vrouwen en een geestelijke worden opgehangen als gevolg van de heksenprocessen van Salem. Dit zijn de bekendste heksenprocessen in de Amerikaanse geschiedenis. In de volgende weken volgen er nog een twintigtal terechtstellingen, daaronder die van een gerechtsdienaar die weigerde nog meer beschuldigden op te sluiten. Onder de slachtoffers bevonden zich zes mannen. De meerderheid waren oudere arme vrouwen.

Er was één terechtstelling die niet door ophanging gebeurde, namelijk die van Giles Corey, een 80-jarige landbouwer van buiten Salem. Hij weigerde te bekennen. De rechtbank beveelt marteling om de bekentenis af te dwingen. Op een plank op zijn lichaam stapelt men zware stenen. Na twee dagen sterft de oude Corey zonder te hebben bekend.

14   Overlijden in Nola, nabij Napels, van keizer Augustus (Caius Julius Caesar Octavianus Augustus). Zijn geadopteerde zoon Tiberius volgt hem op.