19 mei. Historische dag: start bouw Transsiberische spoorlijn

Elk jaar   De Wereld Huisartsen Dag, in 2010 uitgeroepen door de internationale huisartsenorganisatie WONCA. Doel is wereldwijd de rol te benadrukken en de basisbijdrage van huisartsen in de gezondheidszorg te doen waarderen.

Mary Dresselhuys (1907-2004)

2004   Overlijden in Amsterdam van Mary Dresselhuys (97), actrice in het theater, voor film en televisie. Ze werd een monument in het geheugen van Nederland en Vlaanderen. Bekende films met haar zijn Eline Vere, Vroeger kon je lachen, Dorp aan de rivier, De kribbebijter, enz. Ze schreef zelf onder meer Zonder souffleur en Jons. De Mary Dresselhuys Prijs is naar haar genoemd. Ze is de moeder van actrices Merel Laseur en Petra Laseur.

1995   Overlijden in Antwerpen van Hector de Bruyne (78), Vlaams-nationaal journalist en politicus, broer van Arthur de Bruyne. Hij studeerde handelswetenschappen aan de Sint-Ignatiushogeschool in Antwerpen. In 1937 trad De Bruyne toe tot het Diets Jeugdverbond, waarvan hij in 1940 de leider werd. Vanaf 1942 was hij redacteur buitenland van het VNV-blad Volk en Staat. Hij kwam al een jaar later in conflict met de Duitse bezetter vanwege zijn Dietse gezindheid en werd gedurende drie maanden gevangengezet. In 1946 werd hij tot tien jaar hechtenis veroordeeld, in beroep teruggebracht tot zeven jaar. Na een zware ziekte werd hij in 1948 in vrijheid gesteld.

De Bruyne wordt hoofdredacteur van Avond-Echo, economisch redacteur bij De Standaard en in 1971 algemeen directeur van De Financieel-Economische Tijd (nu De Tijd) Hij werkt eveneens mee aan Dietsland-Europa en ’t Pallieterke. Tegelijk is Hector de Bruyne ook betrokken bij de Vlaamse Concentratie en daarna bij de Volksunie (VU). In 1971 werd hij in Antwerpen verkozen als senator voor de VU.

Als de VU in juni 1977 tot de regering toetrad, werd hij een der belangrijkste voorstanders van het Egmontpact, wat door zijn achterban niet wordt begrepen. Hij werd minister van buitenlandse handel en bleef dit tot april 1979. In 1985 stopte De Bruyne met de actieve politiek. Hij was medeoprichter en voorzitter van het Archief en Documentatiecentrum voor het Vlaams-nationalisme (ADVN).

Jenny Berggren (°1972)

1972   Geboorte in Gotenburg (Göteborg) van Jenny Berggren, Zweedse zangeres-songwriter die meestal optrad met de groep Ace of Base. Ze is de zus van medegroepsleden Jonas Berggren en Malin Berggren. Bekende songs: All that she wants, Wheel of fortune, Happy nation, The sign, Don’t turn around, Lucky love, Life is a flower, Always have, always will, enz.

1946   Oprichting van de Nederlandse Vereniging voor Seksuele Hervorming (NVSH). De vereniging stelt zich ten doel taboes te doorbreken op onder meer voorbehoedsmiddelen, abortus en sterilisatie. Haar veelgelezen orgaan is Sextant. De NVSH is een voortzetting van de in 1881 opgerichte Nieuw-Malthusiaanse Bond. De eerste vrouwelijke arts, Aletta Jacobs (1854-1929) uit Sappemeer, begon in dat jaar een spreekuur voor geboorteregeling in Amsterdam.

1944   Na de landing van de geallieerden in Zuid-Italië en de inname van Monte Casino beginnen 12 000 Marokkaanse soldaten, met de toestemming van hun oversten, de streek systematisch te plunderen. Van de boerderijen wordt 81 % in brand gestoken, 900 burgers worden vermoord, 3000 vrouwen verkracht. De slachtoffers van de verkrachtingen, de ‘Marocchinate’ genoemd, krijgen na de oorlog compensatie van de Italiaanse staat. Dit gebeuren is het thema van de film La Ciociara (1960) van Vittorio De Sica, gebaseerd op een boek van Alberto Moravia.

1925   Geboorte in Omaha (Nebraska) van de zwarte Amerikaanse leider Malcolm X, met zijn ware naam Malcolm Little. Hij leidde de Black Muslims-beweging en stichtte de Organisatie voor Afro-Amerikaanse eenheid. Hij werd na een richtingenstrijd in 1965 vermoord door drie leden van de nog radicale Nation of Islam.

1921   De Verenigde Staten beperken de stroom migranten uit Europa en voeren bij wet jaarlijkse quota in. De maatregel staat bekend als de Emergency Quota Act of 1921 en is vooral bedoeld om immigranten uit Oost-Europa en Zuid-Europa te weren.

1897   De Brits/Ierse schrijver Oscar Wilde wordt vrijgelaten uit de gevangenis na een gevangenschap van 2 jaar wegens openlijke homoseksualiteit.

1891   Begin van de bouw van de langste spoorlijn ter wereld: de Transsiberische Spoorlijn. Deze transcontinentale spoorweg is 9288 kilometer lang en verbindt Europa rechtstreeks met de Japanse Zee. Het laatste deel van de Transsiberische lijn kwam in oktober 1916 gereed. Sinds 25 december 2002 is de lijn geheel geëlektrificeerd. De lijn begint in het Jaroslavski-station in Moskou en loopt via Jekaterinenburg, Omsk, Novosibirsk, Irkoetsk en de Chinese grens naar Vladivostok. De Russen wilden in eerste instantie de spoorlijn over Chinees grondgebied aanleggen, maar dat stonden de Chinezen niet toe. De lijn is langer dan de Chinese Muur (6200 km) en Route 66 (in de VS, 3940 km).

Guillaume Groen van Prinsterer (1801-1876)

1876   Overlijden in Den Haag van Guillaume Groen van Prinsterer (74), historicus, jurist en staatsman. Partijloos, gezaghebbend en welbespraakt volksvertegenwoordiger. Hij was ook kabinetssecretaris (1829-1836) en lid van de Kamer van Grondwetsherziening (1840). Groen was voorstander van een bestuur op bijbelse grondslagen. Hij schreef onder meer een Handboek der geschiedenis van het vaderland en Ongeloof en revolutie. Ten tijde van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815-1830) beschouwde Groen de verfranste ‘elite’ als een factie, die het echt-nationale, Heel-Nederlandse geluid van de lage standen en middenstanden dreigde te overstemmen.

1872   Overlijden in Sluis (Zeeuws-Vlaanderen) van Johan Hendrik van Dale (44), onderwijzer, archivaris in Sluis en woordenboekenmaker, vooral bekend als naamgever van het Groot woordenboek der Nederlandse taal, beter bekend als ‘de Dikke Van Dale’.

1643   De Franse prins Hendrik III Julius van Condé verplettert de Spanjaarden in het Franse plaatsje Rocroi (Ardennen). Einde van de Spaans-Habsburgse overmacht op het Europese continent.

Standbeeld van Anna van Kiev (1032-1078) in Senlis

1051   Huwelijk van Anna van Kiev (Oekraïens: Анна Ярославна, Anna Jaroslavna) (1032-1078), een dochter van de vorst van Kiev, Jaroslav de Wijze, en Ingegred van Zweden. Na de dood van zijn eerste echtgenote, Mathilde van Friesland, hertrouwt de Franse koning Hendrik I met Anna in 1051 in Reims. Zij wordt de moeder van onder meer koning Filips I van Frankrijk (1052-1108) en introduceert daarmee de Griekse naam Filip (philippos, ‘paardenliefhebber’) in West-Europa.

Na de dood van Hendrik in 1060, is Anna, samen met Boudewijn V van Vlaanderen, regentes over haar zoon Filips I. Anna was een geletterde vrouw – hoogst uitzonderlijk voor die tijd – maar toch riep zij enige tegenstand op wegens haar onvoldoende kennis van het Frans. In 1062 hertrouwt zij met Rudolf van Valois, die voor Anna zijn vrouw Eleonora verstootte. Rudolf werd daarop door paus Alexander II geëxcommuniceerd wegens overspel. Anna moest daardoor haar positie aan het hof opgeven. In 1065 stichtte ze een kerk en abdij te Senlis (Oise), ten noorden van Parijs. Haar zoon Filips I huwt in 1071 met Bertha van Holland.