19 september. België schendt de mensenrechten door de repressie

Kitty Janssen (1930-2012)

2012   Sterfdag in Amsterdam van actrice Kitty Janssen (82), geboren Catharina Janssen. Longontsteking. Ze was vooral op televisie te zien. Zo zat ze in de jaren 1960 in het panel van Top of Flop met Herman Stok; speelde in de series Swiebertje, Klaverweide, De weg, Mag het iets meer zijn?, M’n Dochter en Ik. Speelde in 1960 het eerste kaasmeisje ‘Frau Antje’ in een reclamecampagne voor Nederlandse kaas op de Duitse tv. Opmerkelijk was ook haar acteerprestatie in de film Soldaat van Oranje (1977).

1994   Amerikaanse troepen landen in Haïti om er ‘de democratie te herstellen’. Ze worden op het strand opgewacht door een compleet mediacircus. De Amerikanen zorgen ervoor dat de in 1991 gekozen president Jean-Bertrand Aristide terug kan keren. In 2004 wordt Aristide opnieuw verjaagd door een gewapende opstand van een rebellenleger.

1991   Twee Duitse bergwandelaars ontdekken in de Ötztaler Alpen (Zuid-Tirol) ‘Ötzi’, een ijsmummie. Het lichaam bevindt zich op 3210 meter hoogte. Een verongelukte alpinist, denkt men eerst. Maar neen, via C14-datering (koolstofdatering) wordt snel duidelijk dat het om een mummie uit de Kopertijd gaat, om en nabij de 5300 jaar oud. Daarmee is Ötzi, zoals hij snel werd gedoopt, de oudste bekende natuurlijk geconserveerde menselijke mummie op de hele wereld. Zie ook mijn Ötzi-artikel op Doorbraak.

1986   In de Amsterdamse Schouwburg vindt de première plaats van Going to the Dogs, een toneelstuk in vier bedrijven van Wim T. Schippers. De zes personages worden vertolkt door afgekeurde politiehonden.

1959   Tijdens een staatsbezoek aan de VS wordt de Sovjetleider Nikita Chroesjtsjov de toegang tot Disneyland ontzegd.

1957   Eerste ondergrondse test van een atoombom in de Verenigde Staten.

1947   Oprichting in Mariakerke (Gent) van het Erasmusgenootschap, een culturele vereniging onder het voorzitterschap van Johan de Wit. Spoedig na de stichting ontstonden er kernen of werkgemeenschappen buiten Gent. Het Erasmusgenootschap was Vlaamsgezind, algemeen-Nederlands gericht en katholiek. Het had tot doel jongeren te vormen tot een toekomstige elite die onder het Vlaamse volk de Heel-Nederlandse gedachte kon verspreiden in een katholieke context. Tijdens zijn bloeiperiode vervult het genootschap, vooral in Oost-Vlaanderen, de rol van volksuniversiteit. Het organiseerde de dertien jaarlijkse Nederlandse Cultuurdagen (1949-1962). Op 1 januari 1960 fuseerde het genootschap met het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV).

1947   Oprichting van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), voor de productie van olie en aardgas. De eigenaars zijn Shell en Esso elk voor 50%. De oprichting van de NAM is een rechtstreeks gevolg van de ontdekking in 1943 van een olieveld bij Schoonebeek. Na de eerste gasvondst, in 1948 bij Coevorden, richt de NAM zich ook op de opsporing en winning van aardgas. In 1959 boort de NAM bij Slochteren het Groninger gasveld aan.

1945   Een repressie-besluitwet van de regering gaat frontaal tegen de mensenrechten in. De krijgsauditeur kan nu mensen van wie hij vindt dat ze politieke en militaire medestanders van de bezetter waren uit het openbare leven verwijderen zonder dat ze zich kunnen verdedigen voor een rechtbank. Deze mensen worden dan door hem op een lijst ingeschreven en zo, meestal levenslang, van enkele of van alle in artikel 123sexies van het Strafwetboek opgesomde rechten vervallen verklaard. Wie door deze ‘burgerlijke epuratie’ wordt getroffen, ontsnapt wel aan het risico van een gevangenisstraf. Maar deze weg leidt tot een soort burgerlijke dood.

De ontzetten verliezen naast hun actief en passief stemrecht alle rechten die hen op de een of andere manier bij het openbare leven kunnen betrekken: zij mogen geen advocaten- of dokterspraktijk hebben, geen les geven, geen priester- of journalistiek ambt uitoefenen, geen beheerder of bestuurder zijn van om

William Golding (1911-1993)

het even welke organisatie (een culturele of sportvereniging, een naamloze vennootschap, een vzw, een beroepsvereniging…), zelfs geen lid zijn van een familieraad. Zij zijn als het ware ballingen in eigen land. Vermits het over een ‘burgerlijke sanctie’ gaat, niet over een door een rechter opgelegde straf, is er ook geen beroep en geen enkele vorm van genade mogelijk.

1911   Geboorte in Newquay (Cornwall) van de Engelse schrijver en dichter sir William Golding. Hij schreef onder meer Lord of the flies, The inheritors, Close quarters. Nobelprijs voor Literatuur 1983. Hij overleed in 1993, 81 jaar oud.

1910   In Amsterdam betogen 25 000 mensen voor algemeen kiesrecht.

Joris de Leeuw (1909-2001)

1909   Geboorte in Antwerpen van Joris de Leeuw. Na een oproep van Herman Vos in De Schelde aan alle Vlaamse dienstplichtigen in 1930, naar aanleiding van de Belgische eeuwfeesten, om Franse bevelen naast zich neer te leggen, kondigt Joris de Leeuw aan dit initiatief persoonlijk in praktijk te zullen omzetten.

Bij zijn oproeping als soldaat in het derde Geneeskundig Korps te Namen, deelt hij zijn voornemen schriftelijk mee aan de minister van Landsverdediging. Hij moet prompt voor de krijgsraad in Luik verschijnen en krijgt er drie en een halve maand gevangenisstraf gewoon voor het voornemen. Interpellaties van Vos, bijgestaan door de Vlaamse socialisten Willem Eekelers en August Balthazar, en de Waalse Jules Mathieu leiden tot heftige meetings en demonstraties. Het uiteindelijke resultaat was dat ook het Nederlands als commandotaal in het leger werd ingevoerd. Wat één man soms kan bereiken. Joris de Leeuw overlijdt nagenoeg vergeten op 15 december 2001.

1893   Alle vrouwen in Nieuw-Zeeland krijgen stemrecht. In België is het daarop wachten tot 1948, zoals trouwens in Korea, Israël, Irak en Nigeria.

Bertha Soucaret (1870-?)

1888   In het Waalse kuuroord Spa wordt de eerste officiële Miss World-verkiezing gehouden. Winnares is de 18-jarige Bertha Soucaret uit Guadaloupe. Zij is een van de 20 finalisten, gekozen uit een voorselectie op basis van 350 foto’s. Haar prijs bedraagt 5000 francs.

1892   Een mijnramp in de Cour de l’Agrappe bij Frameries (Henegouwen) kost 192 slachtoffers.

1891   Een mijnramp in de Monceau-Fontainemijn (Henegouwen) veroorzaakt 127 doden.

1831   Een wet bepaalt dat alleen de Franse versie van de Belgische wetten officieel geldig is.

1783   De Franse broers Joseph Montgolfier (1740-1810) en Jacques Montgolfier (1745-99) demonstreren in Versailles hun heteluchtballon in aanwezigheid van Lodewijk XVI en Marie Antoinette en een menigte van honderdduizend toeschouwers. In de mand zitten een schaap, een eend en een haan. De ballon vliegt vier kilometer.

1710   Overlijden in Kopenhagen van de Deense astronoom Ole Rømer. Hij bepaalde voor het eerst de lichtsnelheid. Hij was ook directeur van het astronomisch observatorium de Ronde Toren te Kopenhagen, en vervulde diverse functies als ingenieur, rechter bij het hoger gerechtshof, en burgemeester van de Deense hoofdstad. In 1676 stelde hij op grond van waarnemingen van de planeet Jupiter en haar maan Io als eerste dat licht een eindige snelheid heeft. Hij berekende deze op ca. 225 000 km per seconde. Niet slecht zonder computer. We weten nu dat de lichtsnelheid iets meer dan 299 000 km/s bedraagt.