Vandaag 1963: Hendrik Tanrez overleden, Vlaams activist, maar ook links journalist

Op woensdag 13 november 1963 overlijdt in Etterbeek (Brussel) de journalist Hendrik Tanrez op zijn 69ste. Hij komt uit een Franstalige, Gentse familie, maar toont al jong veel belangstelling voor de Vlaamse Beweging. ‘Tanrez behoort tot die vrijzinnige jongeren met uiterst-linkse ideeën, waarvan er nogal wat in het activisme stapten’ (Luc Vandeweyer). Na 1914 wordt Tanrez activist, voorzitter van Brusselse afdeling van de Groeningerwacht, en vast medewerker van de Gazet van Brussel. In 1917 schrijft hij onder het pseudoniem Zentra (anagram van Tanrez) zijn eerste brochure Aan den IJzer, waarin hij de taalwantoestanden aan het IJzerfront aanklaagt.

Tanrez ziet het activisme als een nationaal-revolutionaire beweging. Hij is betrokken bij het socialistische weekblad De Vlam, en wordt secretaris van de Centrale voor Socialistische Demokratische Aktie. Die krijgt haar centen deels van de activistische Raad van Vlaanderen, deels van de Duitsers met wie Tanrez persoonlijk onderhandelt. Hij heeft contacten met Duitse sociaaldemocraten, maar kan niet buiten de vaststelling dat de activisten hun krachtigste steun krijgen van de door hem zo gewantrouwde ‘reactionaire’ kringen. Hij blijft ook pleiten voor een onafhankelijke opstelling van de socialistisch gezinde activisten.

Na de Eerste Wereldoorlog geeft Tanrez talrijke brochures uit, waaronder de Nieuwe catechismus voor de Vlaamse nationalist (1925). Hij neemt het initiatief voor het maandblad Brussel, orgaan van het Vlaams Verbond voor Brussel en wordt redacteur van het Vlaams-nationale dagblad De Schelde (1919-1936), daarna van De Dag, waarin hij de parlementaire rubriek verzorgt. In 1940 stapt hij in de collaboratie en zoekt ook daar de extreme vormen op. Dat tot in 1943. Hij heeft er schoon genoeg van en wordt redactiesecretaris van Het Laatste Nieuws.

Na de Tweede Wereldoorlog wordt Tanrez veroordeeld tot vijf jaar hechtenis, een miljoen frank schadevergoeding en het verbod tot publiceren. Na zijn invrijheidstelling in 1948 leeft hij in relatieve armoede, maar blijft Vlaams-nationalist en schrijft nog vele artikelen voor onder meer Opstanding, Het Pennoen en Dietsland-Europa. In zijn brochure De hel ontketend klaagt hij de Belgische repressie aan. Bij de eerste Vlaams-nationale partijvorming na 1945, de Vlaamse Concentratie, tekent hij weer present als hoofdredacteur van het partijblad Vlaanderen.