2 december. Net binnen: Mercator overleden

Elk jaar   In Israël en bij de joden over de hele wereld: Chanoeka, het Lichtjesfeest, dat een week duurt en waar we vandaag precies middenin zitten. Men herdenkt het ‘oliewonder’ bij de herinwijding van de Tweede Tempel in 164 v. Chr. door Judas Makkabeüs. Na die herinwijding bleef er volgens de beschrijving in de Talmoed slechts één kruikje olie over om de zevenarmige kandelaars (menora) te laten branden tijdens de reiniging van de Tempel. Het kruikje raakte echter niet leeg en bleef voldoende olie schenken om de menora acht dagen lang brandend te houden.

2006   Overlijden in Den Haag van Mariska Veres (59), Nederlands-Hongaarse popzangeres van de band Shocking Blue. De groep verwierf wereldfaam met het nummer Venus dat in februari 1970 op de eerste plaats stond van de Amerikaanse hitparade.

1988   Benazir Bhutto wordt premier van Pakistan. Ze is de eerste vrouwelijke regeringsleider in een overwegend Islamitisch land. Ze had na de moord op haar vader, eveneens minister-president, samen met haar moeder de leiding op zich genomen van de Pakistan People’s Party (PPP). Benazir wordt dus premier maar ook haar regime wordt gekenmerkt door corruptie.

1982   Overlijden van Marty Feldman (48), Brits schrijver, acteur en komiek. Hij was de zoon van Joodse immigranten uit Oekraïne en was bekend om zijn uitpuilende ogen, gevolg van een schildklierziekte. Feldman overleed aan een hartaanval tijdens het filmen van Yellowbeard in Mexico-Stad en is begraven in Los Angeles.

1975   Zeven Zuid-Molukkers (naar keuze: jongeren, vrijheidsstrijders of terroristen) kapen een trein vlak bij het Drentse dorp Wijster. De machinist, Hans Braam, die zich hevig verzet, wordt vermoord. Ook de passagiers Bulter en Bierling worden om het leven gebracht. De kaping eindigt 14 december door overgave. In 2008 werd de telefilm Wijster uitgezonden door de VARA.

1973   Geboorte in Novi Sad, toen Joegoslavië, nu Servië, van de tennisspeelster Monica Seles. Ze is van Hongaarse afkomst en heeft de Amerikaanse en Hongaarse nationaliteit. Ze bereikte de absolute top van het vrouwentennis en is waarschijnlijk de enige tenniskampioene waarop een aanslag werd gepleegd.

Jeanne Brabants (1920-2014)

1969   Oprichting van het Ballet van Vlaanderen, onder de leiding van Jeanne Brabants ‘de vrouw die Vlaanderen professioneel leerde dansen’. Het nieuwe balletgezelschap stelt zich voor het eerst voor aan het publiek op 10 september 1970 met Prometheus, een choreografie van André Leclair op muziek van Beethoven, en begon dan aan zijn opdracht, de danskunst in alle uithoeken van Vlaanderen uit te dragen.

1949   De algemene vergadering van de VN neemt resolutie 317 aan waarin slavernij en de daarmee gelijkgestelde gedwongen prostitutie worden verboden.

1949   Overlijden te Vilvoorde van Frans Gelders sr. In zijn jeugd is hij als arbeider de onbetwiste leider van de jonge socialistische beweging te Vilvoorde. Gelders wordt socialistisch gemeenteraadslid, schepen, provincieraadslid en van 1925 tot zijn dood volksvertegenwoordiger. Als gemeenteraadslid voert hij het Nederlands in bij de toen nog volledig Franstalige Vilvoordse gemeenteraad. Met zijn blad De Vilvoordse Democraat laat hij ook een duidelijk Vlaamse stem horen in de door de Franstaligen gedomineerde Brusselse federatie van de Belgische Werkliedenpartij (BWP). Gelders staat voor een Vlaamse, linkse en antiklerikale koers. Als volksvertegenwoordiger speelt hij een belangrijke rol bij het opstellen van de taalwetgeving van 1932.

1929   Overlijden te Brussel van Albert Droesbeke, amper 33. Deze Vlaamse, expressionistische kunstschilder en houtsnijwerker was tevens aquarellist en dichter.

1923   Geboorte te New York van Maria Callas, Amerikaans-Griekse operazangeres, met haar ware naam Maria Kalogeropoulos. Ze is een van de beroemdste operazangeressen van na de Tweede Wereldoorlog en kreeg misschien nog meer aandacht door haar privéleven. Na een liefdesverhouding met Aristoteles Onassis tussen 1959 en 1968, die wordt beëindigd als Onassis haar verruilt voor Jacqueline Kennedy, weduwe van de Amerikaanse president John F. Kennedy, trekt Callas zich geleidelijk uit de operawereld terug en verblijft zij in haar appartement in Parijs. Wel laat ze zich overhalen om van 1973 tot 1974 een afscheidstournee te geven over de wereld.

1923   Geboorte te Korolevo (Oekraïne) van Aleksandr Nikolajevitsj Jakovlev, Russisch econoom, van 1987 tot 1990 lid van het Politburo van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie. Hij wordt beschouwd als de bedenker van glasnost (transparantie, openheid) en perestrojka (ombouw, hervormingen), de termen voor de nieuwe politiek die door president Gorbatsjov werd doorgevoerd.

Koning Willem I (1772-1843)

1813   Na de val van Napoleon wordt Willem I tot Soevereine Vorst der Verenigde Nederlanden uitgeroepen. Op 1 augustus 1814 aanvaardt hij het voorlopig bestuur van de Zuidelijke Nederlanden en op 16 maart 1815 wordt hij tot koning der Verenigde Nederlanden gekroond. Datzelfde jaar werd het groothertogdom Luxemburg feitelijk als provincie in het Verenigd Koninkrijk geïntegreerd. Gent herdenkt hem met een Koning Willem I-kaai en een standbeeld.

1805   Slag bij Austerlitz. Napoleon verslaat de Oostenrijkse en Russische legers bij Austerlitz (tegenwoordig Slavkov u Brna) in Tsjechië.

1804   In de Notre-Dame van Parijs wordt Napoleon Bonaparte tot keizer gekroond.

1748   Geboorte te Maastricht van de natuurkundige Jan Pieter Minckeleers. Hij doet grondig onderzoek naar geschikt gas voor luchtballonnen en vond zo het lichtgas (steenkoolgas) uit. Op basis daarvan werd in 1854 in Maastricht de eerste gasleiding voor straatverlichting aangelegd. Hij wordt professor in de natuurkunde aan de KULeuven. Op de Markt van Maastricht staat zijn standbeeld met een eeuwig brandende gasvlam. Ook in Heverlee (Leuven) staat een beeld van Minckeleers nabij de faculteit Toegepaste Wetenschappen.

1678   Geboorte te West-Vlieland van Nicolaas Cruquius, geboren Nicolaas Kruik. Deze Nederlandse landmeter, waterbouwkundig ingenieur, cartograaf en astronoom, geldt tevens als een van grondleggers van de meteorologie.

1594   Overlijden in Duisburg (Noordrijn-Westfalen) van Gerardus Mercator, geboren te Rupelmonde als Gerard de Kremer. Deze Vlaamse cartograaf, instrumentenbouwer en graveur introduceert het woord atlas voor een boek dat een verzameling van kaarten inhoudt. Hij is de vader van de projectie die zijn naam draagt en die tot vandaag standhoudt voor de weergave op een plat vlak van bolvormige oppervlakken. Zijn meesterwerk is zijn de wereldkaart uit 1569. Mercator is de grondlegger van de moderne aardrijkskunde.

1547   Overlijden te Castilleja de la Cuesta (Andalusië) van Hernán Cortés, Spaans conquistador en veroveraar van Mexico, die een doodsteek toebracht aan de Azteekse beschaving.

1521   Keizer Karel V herovert Doornik, waarvan Frankrijk een tegen de Nederlanden gericht bolwerk had gemaakt. Door deze overwinning daalt de Franse druk op onze zuidergrens aanzienlijk.