23 juli. Net binnen: August Balthazar overleden, een uitzonderlijk Vlaams socialist

Elk jaar   In het Oude Rome de Neptunalia, het feest ter ere van Neptunus, god van de zee. In de stad werd het gevierd aan de oever van de Tiber, te Ostia aan het strand van de zee. Dit gebeurde in de open lucht, terwijl men zich door loofhutten tegen de al te grote hitte van de zonnestralen trachtte te beschermen. Dit feest had oorspronkelijk een zoetwaterdoelstelling: Neptunus eraan herinneren dat hij het water rijkelijk mocht laten vloeien, niet alleen in de zee, maar ook op het land en in meren en rivieren. In afwachting daarvan liet men de drank rijkelijk vloeien.

Ina van Faassen (1928-2011)

2011   Overlijden in Amsterdam van de actrice, cabaretière en zangeres Ina van Faassen (82), bekend van theater, film en tv. Ze trad op met Wim Sonneveld (1917-1974). Films met haar zijn onder meer De koperen tuin, Hans Brinker, Oh oh Den Haag, Liever verliefd, Hartslag. Ze had gastrollen in diverse tv-series, zong Jans Pommerans uit Nieuweschans en schreef Een hele hap. Over mensen, eten en toneel. Ze trouwde in 1960 met acteur Ton van Duinhoven (1928-2010) en overleed een jaar na hem.

2007   Overlijden in Kaboel van Mohammed Zahir Sjah (92), voormalig koning van Afghanistan (1933-1973). Na een regeerperiode van vier decennia werd hij afgezet door een staatsgreep. Bij zijn terugkeer uit ballingschap in 2002 kreeg hij de titel Vader van de Natie.

2004   In Mostar (Bosnië en Herzegovina) wordt de iconische brug over de Neretva, de Stari Most (Oude Brug) opnieuw geopend, nadat zij in 1993 tijdens de Bosnische Oorlog was vernield. Ze staat symbool voor de vele vernielingen van oud cultuurgoed tijdens de Joegoslavische oorlogen.

1997   Overlijden in Amsterdam van Andrea Domburg (74), toneel-, film- en tv-actrice. Ze speelde ‘koningin Wilhelmina’ in Soldaat van Oranje. Andere films met haar zijn onder meer Keetje Tippel, VD, Kort Amerikaans, Wilde harten. Ook op televisie had ze succes met De fabriek, Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen, meneer?, Van oude mensen, de dingen die voorbijgaan. Zij heeft vele jaren in Frankrijk gewoond met haar echtgenoot Ferdi Posthuma de Boer (1930-1995) schilder en jazzmusicus en overleed twee jaar na hem.

1968   Het Europees Hof in Straatsburg oordeelt na klachten van 324 Franstaligen in Vlaanderen dat de Belgische taalwetgeving niet strijdig is met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.

Jan de Vries (1890-1964)

1964   Overlijden te Utrecht van Prof. Dr. Jan de Vries, Nederlands taalkundige en specialist van de Germaanse oudheid. Hij vertaalde de Edda in het Nederlands. Van 1932 tot 1938 werd onder zijn leiding de vijfde editie van de Grote Winkler Prins Encyclopedie uitgebracht.

De Vries is in bredere kring bekend geworden met zijn Etymologisch Woordenboek (1958), dat overigens slechts een voorzet was tot het grote Nederlands etymologisch woordenboek, dat vanaf 1963 tot 1971 in afleveringen verscheen en waaraan hij in zijn laatste jaren werkte. Het werd na zijn overlijden voltooid door Félicien de Tollenaere naar aantekeningen die De Vries had nagelaten.

1952   Overlijden in Mariakerke (Gent) van August Balthazar (58), Vlaams socialistisch politicus. Hij is in 1893 geboren in een arbeidersgezin en maakt na de Eerste Wereldoorlog in Gent een blitzcarrière: in 1921 socialistisch gemeente- en provincieraadslid, in 1923 schepen van Gent, in 1925 volksvertegenwoordiger. Daarnaast bekleedt hij sleutelposten als directeur van het dagblad Vooruit en beheerder van de Bank van de Arbeid. Balthazar lijkt de ’troonopvolger’ van de socialistische voorman Edward Anseele, maar in de Kamer en het dagblad Vooruit profileert hij zich – anders dan Anseele – als een Vlaamsgezind socialist.

Balthazar steunt in 1932 de Frontpartij in haar kritiek op het wetsontwerp op het taalgebruik in bestuurszaken. Hij neemt deel aan een grote amnestiebetoging te Brussel (1937), is – naast Hendrik de Man – ondervoorzitter op het eerste Vlaams Socialistisch Congres (1937) en een prominent spreker op de socialistische Guldensporenviering in 1939. Tegelijk levert hij harde kritiek op het Vlaams Nationaal Verbond (VNV), vooral als dit een akkoord met Rex sluit. Vanaf 1938 is hij minister (eerst openbare werken, later sociale voorzorg). In 1943 vlucht hij naar Londen. Bij zijn terugkeer in 1944 wordt hij in de Gentse socialistische beweging geblokkeerd door Edward Anseele junior en verlaat de actieve politiek.

1945   In Parijs wordt voor de Eerste Kamer van het Hof van Beroep het proces tegen maarschalk Pétain geopend, staatshoofd van L’État français, het collaborerende zuiden van Frankrijk. Op 14 augustus wordt hij ter dood veroordeeld, een straf die wordt omgezet in levenslang. Men zet hem gevangen op het eilandje Île d’Yeu. Hij is dan 89.

De Belgische koning Filip heeft een vakantieverblijf op het eiland.

1926   Het Nederlands, genoemd ‘le Hollandais’, wordt opgenomen in de lijst van de levende talen toegestaan in de examens voor het baccalaureaat in Rijsel.

1926   De Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen (NMBS) wordt opgericht.

1903   Henry Ford verkoopt zijn eerste auto, een tweecilinder Model A, die is gemaakt in Detroit.

1886   De eerste auto’s van Gottlieb Daimler komen op de markt.

Isaac Singer (1811-1875)

1875   Overlijden in de badplaats Torquay (Zuid-Engeland) van de Amerikaanse uitvinder, ondernemer en acteur Isaac Singer (63). Hij begint zijn carrière als rondreizend acteur. Dan maakt hij belangrijke verbeteringen in de techniek van de naaimachine. Singer wordt een wereldmerk en hij verdient enorm veel geld. Zijn leven wordt getekend door vrouwenaffaires, zijn rijkdom gebruikt hij onder andere om meerdere maîtresses tegelijk te onderhouden, plus zijn buitenechtelijke kinderen.

1453   Slag bij Gavere: Filips de Goede, hertog van Bourgondië, breekt de macht van de stad Gent en daarmee het stedelijke particularisme in de Nederlanden.

-776   Eerste Olympische Spelen in het Oude Griekenland. De Spelen werden gehouden in de plaats Olympia, in de landstreek Elis, het westen van de Peloponnesos. Olympia was een heilige plaats waar vele tempels, altaren en standbeelden te vinden waren. Er stond onder meer het 12 meter hoge beeld van Zeus, een van de ‘zeven wereldwonderen’.

In de begintijd was een hardloopwedstrijd over de 190 meter het enige nummer. In de loop der jaren werden steeds meer sportonderdelen toegevoegd: boksen, worstelen, pankration (een combinatie van boksen en worstelen), paardenrennen, verschillende hardloopwedstrijden en de pentatlon, een vijfkamp bestaande uit worstelen, hardlopen, verspringen, speerwerpen en discuswerpen. Doordat er steeds meer onderdelen bijkwamen, duurden de spelen snel vijf dagen: drie dagen voor de wedstrijden, één voor religieuze rituelen, en op de laatste dag een banket voor alle deelnemers.

De winnaars van de verschillende onderdelen werden geëerd met een olijfkrans en genoten veel aanzien. Beeldhouwers maakten beelden van hen.