25 mei. Net binnen: Oekraïense leider Simon Petljoera vermoord

Elk jaar   Sinds 2001 de Internationale Dag van de Vermiste Kinderen. Het symbool van deze dag is het vergeet-mij-nietje. De datum verwijst naar een tragische gebeurtenis in de Verenigde Staten. Op 25 mei 1979 werd het zesjarige jongetje Etan Patz uit New York gekidnapt en later vermoord. De vader van Etan – Stan Patz – deed al het mogelijke om de jongen te vinden en begon een campagne waarbij foto’s van vermiste kinderen op kartonnen melkpakken werden afgedrukt. Hierdoor groeide de publieke aandacht voor vermiste kinderen in de Verenigde Staten. Naar aanleiding daarvan riep in 1983 president Ronald Reagan 25 mei uit tot de ‘National Missing Children’s Day’.

Sinds 2001 is dit officieel een internationale dag waarop het wereldwijde probleem van kinderontvoeringen centraal staat. Er wordt stilgestaan bij de nog vermiste kinderen en bij hen die zijn teruggekeerd. Ook wordt er voorlichting gegeven aan ouders over hoe ze hun kinderen kunnen beschermen.

George van Cauwenbergh (1929-2007)

2007   Overlijden van George van Cauwenbergh (78), legendarische Antwerpse stadsgids. Hij schreef tientallen boeken over Antwerpen, waarvan zijn Gids voor Oud-Antwerpen zeker het bekendste is. Hij woonde er ook zelf, in de Zirkstraat. In 2015 kreeg hij een standbeeld aan de Schelde, op de plaats waar hij altijd zijn stadsrondleidingen begon.

2000   Israël trekt zich terug uit Zuid-Libanon en beëindigt de bezetting.

1991   Ruim 15 000 Ethiopische Joden, Falashas genoemd, worden van Addis Abeba naar Israël gevlogen om ze te beschermen tegen rebellen die de Ethiopische hoofdstad dreigen in te nemen. Sindsdien is nagenoeg de hele gemeenschap (ruim 50 000) naar Israël geëmigreerd tijdens de Israëlische operaties Mozes en Salomo, in overeenstemming met de ‘Wet op Terugkeer’ van 1950.

1946   Jordanië wordt onafhankelijk van Groot-Brittannië en heet voortaan officieel The Independent Hashemite Kingdom of Transjordan.

1943   In Vinnytsjia (Oekraïne), 200 kilometer ten zuidwesten van de hoofdstad Kiev ontdekt men een aantal massagraven met alles samen 9442 lichamen van arbeiders en boeren die zijn vermoord door de NKVD, de Sovjet-Russische geheime politie. De handen van de slachtoffers zijn op hun rug gebonden en ze dragen de sporen van nekschoten. Onderzoek toont aan dat de slachtpartij in 1937-1938 heeft plaatsgevonden en dat een aantal Oekraïners levend werd begraven.

1940   Begin van de slag om Duinkerke (Frans-Vlaanderen).

1926   Moord op Simon Petljoera (47), één van de belangrijkste politieke leiders van Oekraïne in het begin van de 20ste eeuw. Hij wordt op bevel van de Sovjets vermoord in Parijs.

Petljoera was een van de leiders van de Oekraïense Sociaaldemocratische Arbeiderspartij. Deze partij verenigde socialistische en Oekraïens-nationale standpunten. Als in juni 1917 te Kiev de Autonome Oekraïense Republiek wordt uitgeroepen, is Simon Petljoera de minister van Oorlog. Hij is sociaaldemocraat en autonomist, dus voorstander van een autonoom Oekraïne binnen een federatie van Slavische republieken. De onafhankelijkheid staat nog niet op de agenda.

Hij wordt weldra de leider van de nieuwe republiek en gaat over tot het vormen van een Oekraïens leger dat zowel tegen de bolsjewieken als tegen het Witte Leger strijdt. Hij wordt verslagen door de Russen en vertrekt naar het buitenland. Eerst naar Polen, daarna naar Frankrijk, waar hij de Oekraïense regering in ballingschap leidt.

Stepan Bandera (1909-1959)

Tijdens het winkelen in de Rue Racine in Parijs wordt hij midden op straat doodgeschoten door de uit Oekraïne afkomstige Sjolom Schwartzbard, een anarchistische Jood geboren in Bessarabië (ruwweg het huidige Moldavië). Het Franse gerecht spreekt de moordenaar vrij, omdat deze aangeeft uit wraak te hebben gehandeld voor de moord op vijftien familieleden in Oekraïne. Schwartzbard wordt in Israël nog steeds als een soort van ‘Held van de wraak’ gezien, geëerd met straatnamen. En Simon Petljoera geniet op zijn beurt in het huidige Oekraïne weer de status van Vader van het Oekraïense nationalisme.

Lang voor Trotski, die vermoord werd in 1940, liet Stalin zijn vijanden in het buitenland opsporen en uitschakelen. Na Petljoera zullen andere Oekraïense activisten hetzelfde lot ondergaan. Onder meer Jevgen Konovalets (1891-1938), een vroegere kolonel uit het Oekraïense Volksleger en leider van de Organisatie van Oekraïense Nationalisten (OUN) wordt in Rotterdam vermoord door een agent van de NKVD, Pavel Soedoplatov.

De laatste (?) bekende Oekraïense leider die door de Sovjets werd vermoord was Stepan Bandera, in 1959. En op welke manier! Zie hierover De Oekraïense dwarsligger bij uitstek, Stepan Bandera op Doorbraak.

Leo Augusteyns (1870-1945)

1870   Geboorte in Antwerpen van Leo Augusteyns. Deze volksjongen wordt in 1905 lid van de Liberale Volkspartij van Antwerpen en daarna liberaal volksvertegenwoordiger van 1906 tot 1919. Hij was de leidsman van de Vlaamsgezinde liberalen in Antwerpen. In het parlement hield hij flamingantische interventies maar werd daarbij niet gesteund door de meerderheid van de liberalen en evenmin door de katholieke meerderheid.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd Augusteyns activist. Sinds 1907 was hij al lid van de Vlaamse Hogeschoolcommissie en zo brengt de vernederlandsing van de Gentse Rijksuniversiteit hem op het activistische pad. In 1916 wordt Augusteyns voorzitter van de Bond tot bevordering van de Vlaamse Hoogeschool te Gent. Hij is dan al ondervoorzitter van het Algemeen-Nederlands Verbond, afdeling Antwerpen.

In oktober 1917 sticht hij de liberale activistische vereniging Voor Vrede en Vrij Vlaanderen als afscheuring van de Liberale Volkspartij. Hij behoort tot de gematigde vleugel en streefde het herstel na van de soevereine staat België met bestuurlijke scheiding en taalgelijkheid. Hij weigert zich aan te sluiten bij de Raad van Vlaanderen. In december 1917 werd hij door benoemd in de raad van beheer van het Koninklijk Vlaams Muziekconservatorium te Antwerpen.

Na de oorlog gaat Augusteyns niet op de vlucht omdat hij vindt dat hij de Belgische wet niet heeft overtreden. Hij wordt in 1919 wegens verklikking tot drie jaar gevangenisstraf veroordeeld. Hij ontkent in alle toonaarden en vecht zijn veroordeling hardnekkig aan. Na uit de liberale partij te zijn gezet, sluit hij zich aan bij de Frontpartij. Als vrijzinnige en liberaal-democraat wil hij niet weten van aansluiting bij het Vlaams Nationaal Verbond (VNV). Augusteyns blijft de steeds kleiner wordende, federalistische en pluralistische Frontpartij verderzetten tot in 1939. Tegelijkertijd was hij actief in het Radikaal Vlaams en Antifascistisch Verbond.

Pieter Zeeman (1865-1943)

1865   Geboorte in Zonnemaire (Zeeland) van de natuurkundige Pieter Zeeman. Hij ontdekt het Zeemaneffect, het verschijnsel dat spectraallijnen van een atoom dat vanuit een aangeslagen toestand licht uitzendt zich opsplitsen bij de aanwezigheid van een sterk magnetisch veld. Zeeman krijgt de Nobelprijs voor Natuurkunde 1902. Hij overleed in 1943.

1720   Een schip dat uit Syrië de haven van Marseille aandoet, brengt de pest naar Frankrijk. En verder.

1521   Keizer Karel vaardigt het Edict van Worms uit dat Maarten Luther vogelvrij verklaart.