25 oktober. Net binnen: slotzitting Centrum Harmel dat België wil redden. Het duurde wel even…

2015   Met het oog op de komende winter herneemt Rusland de gasleveringen aan Oekraïne. Voor het eerst na de Maidan-manifestaties worden in Oekraïne regionale verkiezingen gehouden. Ze worden een belangrijke test voor president Porosjenko, die gaandeweg aan populariteit heeft ingeboet.

De uitslag bevalt niemand: de pro-Russische kandidaten gaan erop vooruit en evenzeer het rechts-nationalistische, pro-Oekraïense Svoboda (Vrijheid), echter onvoldoende om de regeringspartijen in moeilijkheden te brengen. Die verliezen fors, maar premier Arseni Jatsenjoek kan verder blijven regeren, zij het met nog minder gezag dan voorheen. Dat er heel wat op het spel stond, verraden ook de buitenissige propaganda-uitgaven van de Oekraïense politieke partijen: volgens de Oekraïense media werd er in totaal 74,4 miljoen euro doorgejaagd.

Als reactie op het verbod van Oekraïne tegen Russische luchtvaartmaatschappijen sluit nu ook Rusland vanaf 25 oktober 2015 zijn luchtruim voor de Oekraïners. Sindsdien zijn er geen rechtstreekse vluchten meer tussen Oekraïne en Rusland. Dat belet niet dat vier dagen later het Oekraïense leger en de pro-Russische strijdkrachten 20 krijgsgevangenen uitwisselen in het raam van de vredesakkoorden van Minsk. Het gebaar is symbolisch, want aan beide zijden zitten nog honderden soldaten gevangen.

1983   Invasie van Grenada door Amerikaanse mariniers. Deze eilandengroep ligt in het Caraïbisch gebied en is klein, maar onafhankelijk. Het is sinds 1974 lid van de Verenigde Naties.

1960   Het eerste elektronische polshorloge gaat in de verkoop.

1955   Plechtige slotzitting van het Centrum Harmel, voluit ‘Centrum van onderzoek voor de nationale oplossing van de Maatschappelijke, Politieke en Rechtskundige vraagstukken van de verschillende gewesten van het land’. Het centrum was opgericht bij de wet van 3 mei 1948. Twee jaar eerder, op 21 mei 1946, had de christendemocratische politicus Pierre Harmel (1911-2009) in de Kamer van Volksvertegenwoordigers een wetsvoorstel ingediend tot oprichting van de instelling met de onmogelijk lange naam: vandaar de alom gebruikte afkorting ‘Centrum Harmel’. Hij wijst op een malaise die Vlamingen en Walen tegenover elkaar plaatst en die de Belgische eenheid in het gedrang kan brengen. Het Centrum wil België redden.

Het Centrum bestaat uit vier afdelingen: een demografische afdeling, een economische afdeling, een morele en culturele afdeling en een juridische, politieke en administratieve afdeling. Het Centrum telt 45 leden waarvan er 24 geen parlementair mandaat vervullen.

De genoemde plechtige slotzitting betekent niet het einde van het Centrum Harmel: het publiceert zijn eindrapport pas twee en een half jaar later, op 24 april 1958. Bepaalde conclusies van het Centrum liggen aan de basis van de staatshervorming(en). In 1991 verleent koning Boudewijn Pierre Harmel de titel van graaf.

1955   De eerste microgolfoven ofte magnetron wordt geïntroduceerd. Het heeft lang geduurd voor het apparaat gecommercialiseerd werd. Het was al uitgevonden in 1940 door Percy Spencer (1894-1970), een Amerikaanse ingenieur en uitvinder die op het einde van zijn leven 120 octrooien op zijn naam had staan.

1936   Het Duitsland van Adolf Hitler en het Italië van Benito Mussolini sluiten een bondgenootschap, de zogenaamde As Rome-Berlijn.

1926   De Belgische frank wordt gedevalueerd tot 175 Bfr. voor één pond sterling. Dat is 1/7 van zijn vooroorlogse waarde.

1916   De Duitse bezetter beluit tot de splitsing van het ministerie van Kunsten en Wetenschappen (inclusief onderwijs) over te gaan. Er kwam een Waalse en een Vlaamse afdeling. Pieter Tack werd belast met het hoger onderwijs en Hippoliet Meert met het middelbaar onderwijs.

Hélène Swarth (1859-1941)

1859   Geboorte in Amsterdam van Hélène Swarth, befaamde dichteres die tot de Tachtigers wordt gerekend. Ze groeit op in Brussel en woont tot aan haar huwelijk in Mechelen. Van 1894 tot 1910 is ze getrouwd met de Nederlandse schrijver Frits Lapidoth, maar dat werd geen succes. Een van haar bekendste gedichten is Sterren. Hierin wordt haar heidens-religieuze beleving zichtbaar:

O de heilige onsterflijke sterren, hoog boven mijn sterfelijk hoofd,
Waar ‘t geloof met zijn kindervertrouwen mij een hemel eens had beloofd,
Als deze ogen zich sluiten voor eeuwig en dit lijf wordt ten grave gebracht,
O de stille onbegrijplijke sterren! o ’t mysterieënheir van de nacht!

Hélène Swarth overlijdt in 1941 op de leeftijd van 81.

1854   Tijdens de Krimoorlog wordt op een paar kilometer van Sebastopol de lichte brigade van Lord Cardigan in minder dan een half uur aan flarden geschoten door de kanonnen van de Russische generaal Pavel Liprandi. De ‘Charge of the Light Brigade’, bezongen door Rudyard Kipling, is de geschiedenis ingegaan.

1825   Geboorte in Wenen van Johan Strauss jr., bijgenaamd de walsenkoning. Oostenrijks violist en componist van vele walsen en operettes zoals An der schönen blauen Donau en Kaiserwalzer.

Anton van Boergondië (1384-1415)

1415   Overlijden van Anton van Bourgondië (31), hertog van Brabant en van Limburg (niet te verwarren met de andere Anton van Bourgondië, de tweede zoon van Filips de Goede).

Hij is de zoon van de Bourgondische hertog Filips de Stoute en Margaretha van Male, gravin van Vlaanderen, hertogin van Brabant en van Limburg. Hij trouwt met Johanna van Saint-Pol en, na haar dood, in 1407, met Elisabeth van Görlitz. Anton wordt in 1396 erkend als opvolger van Johanna van Brabant en neemt eerst in Limburg (1404) en daarna in Brabant (1406) de macht over. Na het overlijden van zijn moeder (1405) krijgt hij het voogdijschap over het markgraafschap Antwerpen, dat op die manier opnieuw wordt verenigd met Brabant, waarvan het sinds 1356 was gescheiden. Hij vecht aan Franse zijde tegen de Engelsen en sneuvelt in de slag van Azincourt (Frans-Vlaanderen). Bij Azincourt (Frans-Vlaanderen) verslaan de Engelsen, onder aanvoering van Hendrik V, de Fransen. Die worden gedecimeerd door de Engelse boogschutters. Volgens de overlevering miste de Franse adel de tucht en strategie om de in aantal kleinere Engelse troepenmacht de baas te kunnen.

1400   Overlijden in Londen van de Engelse dichter Geoffrey Chaucer. Hij publiceerde in 1387 zijn beroemde Canterbury Tales en is de eerste schrijver die in Westminster wordt begraven. De uiterst begaafde Chaucer wordt vaak de ‘vader van de Engelse literatuur’ genoemd.

Willem Clito (1102-1128)

1102   Geboorte in Rouen (Normandië) van Willem Clito, bekend als graaf van Vlaanderen, maar dat was hij maar in zijn laatste levensjaar. Deze kleinzoon van Mathilde van Vlaanderen en Willem de Veroveraar wordt maar 25. Als Karel de Goede zonder erfopvolgers overlijdt, gebruikt de Franse koning Lodewijk VI zijn recht om over de opvolging te beslissen en Willem tot graaf te benoemen.

Willem was getrouwd met Sibille van Anjou, maar dat huwelijk wordt ontbonden. In 1127 trouwt Willem Clito met Johanna, een dochter van Gisela van Bourgondië. Hij sterft kinderloos in 1128, bij een belegering van de stad Aalst. Hij wordt begraven in de Abdij van Sint-Bertinus in Sint-Omaars (Frans-Vlaanderen).